Pierwszym "warszawskim królem" pochowanym na Wawelu była kobieta - Anna Jagiellonka, ciotka króla Zygmunta III Wazy.

Anna Jagiellonka (1523-1596), królowa polska od 1575 roku. Córka Zygmunta I Starego i Bony, od 1576 roku żona Stefana Batorego.

Po wygaśnięciu 1572 dynastii Jagiellonów w linii męskiej, w 1574 roku szlachta zobowiązała elekta Henryka Walezego do poślubienia Anny Jagielonki. Kiedy ten nie dotrzymał obietnicy, podczas bezkrólewia szlachta okrzyknęła 1575 Annę królową, przeznaczając jej na męża Stefana Batorego.

Zapewne inaczej potoczyłby się jej los, gdyby nie była brzydulą. Jej siostry, także młodsza, dawno powychodziły za mąż, gdy ona wciąż tkwiła w niechcianym dziewictwie. Mariaże nie dochodziły do skutku, a to z powodów politycznych, a to za sprawą jej portretów przesyłanych konkurentom, choć utytułowani swaci zawsze odejmowali jej lat. Serce zabiło jej szybciej, gdy zgodnie z umową jej rękę miał wziąć nowo obrany król Henryk Walezjusz. Młodzieniec okazywał Jagiellonce uprzejmości, trzymał ją za dłoń i patrzył czule w oczy, "świadczył damie takie uprzejmości, do jakich tylko Francuz może być zdolny", ale do żeniaczki się nie palił. Była zaledwie trzy lata młodsza od jego matki. Walezjusz jednak szybko czmychnął z Polski.

Ona zaś wkrótce wyszła za mąż za kolejnego obranego monarchę - Stefana Batorego. Małżeństwo to nie było udane. Batory nie miał w sobie ogłady Francuza.

Z jej perspektywy był prostakiem, który traktował ją z finezją żołnierza. On z kolei od łoża małżeńskiego wolał długie polowania i kampanie wojenne. Szans na przedłużenie dynastii nie było. Jeden z najwybitniejszych polityków epoki kanclerz Jan Zamoyski ponoć namawiał króla do rozwodu.

Była nieszczęśliwa, pełna goryczy, zapewne żalu do życia. Przy zgonie Anny Jagiellonki na warszawskim zamku był obecny jej siostrzeniec Zygmunt III Waza..

Po śmierci Batorego (1586 r.) Anna Jagielonka przyczyniła się, neutralizując wpływy Habsburgów , do wyboru na tron polski swojego siostrzeńca, Zygmunta III Wazy.

Królowa Anna Jagiellonka "spokojnie i cicho umarła na zamku warszawskim 9 września 1596 r. Przygotowywała się do zgonu tak starannie, że jak zaświadczał ks. Piotr Skarga, u schyłku żywota zawsze kazała wkładać sobie pod łóżko całe wyposażenie grobowe - obleczenie pośmiertne, gromnicę" - pisał Paweł Jasienica w książce "Ostatnia z rodu".

Szczątki Anny Jagiellonki z Warszawy przewieziono do Krakowa. Zgodnie z jej własną wolą została pochowana w kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu obok królów - jej ojca Zygmunta Starego i brata Zygmunta Augusta, za to z dala od zmarłego wcześniej męża Stefana Batorego, który tak nieczule ją traktował.

Gdy jeszcze żyła, do kaplicy Zygmuntowskiej przesłała swój portret. Kanonikom w trakcie nabożeństw kazała go zasłaniać. Powodem nie były kompleksy, lecz obawa, by prości a nabożni wierni nie uznali obrazu za wizerunek jakiejś świętej i nie oddawali mu bałwochwalczo czci.

Naszyjnik Katarzyny Jagiellonki - 486 lat temu precjoza własnie te nosiła Katarzyna Jagiellonka.
Jedno z piękniejszych dzieł wystawy.
Wisior zawiera literę C - symbol imienia właścicielki - Katarzyny Jagiellonki, a w środku - bawiące się putto.