EnglishO reumatyzmie
DEKALOG REUMATYKA
1. Otwórz się na życie i na ludzi
2. Pokochaj siebie
3. Myśl pozytywnie
4. Unikaj nudy
5. Miej umiar w pracy
6. Odpoczywaj często
7. Głęboko oddychaj
8. Nie przegrzewaj się
9. Jedz świadomie
10. Ruszaj się mimo bólu
Na dzień dobry i dobranoc
Autoterapia polega na odpowiednim ułożeniu rąk tylko 7 razy. Ćwiczenia wykonujemy w pozycji siedzącej lub stojącej. Ważne jest, aby na raz nie odrywać obu rąk, najpierw lewa dłoń zmienia pozycję, potem dopiero idzie prawa. Ręce trzymasz nie dłużej niż 30 sekund w jednej pozycji:
Pozycja I
Prawą dłoń kładziemy na podbrzusze poziomo, kciuk prostopadle w górę w linii przedniej ciała. Lewą dłoń kładziemy na prawą. Chwila skupienia: poczuj swe dłonie,brzuch, miejsce kontaktu.
Pozycja II
Lewą dłoń przenosimy poziomo na lewe podżebrze (opuszkami palców do środka), następnie prawą przenosimy symetrycznie na prawe podżebrze. Moment skupienia.
Pozycja III
Lewą dłoń przenosimy na lewy sutek. Układamy poziomo opuszki palców. Prawą dłoń przenosimy do prawej pachwiny, palce skosem. Skupienie.
Pozycja IV
Lewa dłoń - do lewej pachwiny. Prawa - na prawy sutek.
Pozycja V
Lewą dłoń kładziemy z tyłu na lewą stronę lędźwi (nerki), prawą - na prawą stronę lędźwi.
Pozycja VI
Lewą dłoń przenosimy nad spojenie łonowe. Prawa dłoń pozostaje w pozycji V
Pozycja VII
Lewą dłoń przenosimy na wątrobę. Prawa zostaje z tyłu na lędźwiach.
Stosując systematycznie autoterapię, po kilku tygodniach zasypiamy już po 2-3 pozycjach.
A rano, jeżeli do ćwiczeń dołączymy jeszcze głęboki świadomy oddech, nie będziemy potrzebować kawy i wystarczy nam energii na cały dzień.
Za Hanką Żechowską "Autoterapia" w"Złotym Środku" nr 5
Z "Poradnika Reumatyka"*
Zaklęty krąg
Osoby z chorobami reumatycznymi skarżą się na wiele dolegliwości, wynikających z następstw ubocznych samej choroby, które bywają bardziej dokuczliwe niż sama choroba.
Powoduje to, że postrzegają swoje życie jako gorsze niż ono naprawdę jest.
Łatwo jest poczuć, że coś boli, trudniej zrozumieć, że się popada w depresję.
Jeżeli choroba jest dla Ciebie znaczącym problemem, oznacza to, że byłeś lub jesteś w depresji.
Ćwiczenia fizyczne są tym dla ciała, czym jest utrzymanie w dobrym stanie samochodu dla jego właściciela. Pozwalają wykonywać codzienne zadania z wigorem i gotowością bez niepotrzebnego zmęczenia i z wystarczającą energią do spędzenia wolnego czasu, jak też do pokonywania większych stresów w wyjątkowych sytuacjach.
Osoby aktywne fizycznie są zdrowsze, szczęśliwsze, bardziej wydajne i żyją dłużej niż osoby zasiedziałe.
Niestety schorzenie reumatyczne jest jednym z najczęściej spotykanych powodów ograniczenia aktywności fizycznej.
Pamiętaj, że:
Siła mięśni zabezpiecza stawy przed urazami, zapewniając ich stabilność.
Dobra elastyczność zmniejsza ból i ryzyko zwichnięć.
Utrzymanie właściwej wagi pomaga zmniejszyć przeciążenie stawów.
Regularna ćwiczenia polepszają ruchomość stawów, ich odżywianie, zmniejszają obrzęki, utrzymują chrząstkę i kość w dobrym stanie.
Wyższy poziom energii, zmniejszenie bólu i depresji oraz większy komfort wykonywania codziennych zadań zachęcają do regularnych ćwiczeń.
Dla osób ze schorzeniem reumatycznym jest bardzo ważny dobry kontakt z lekarzem. Stosunki partnerskie powinny być podobne do stosunków w stałej pracy na czas nieokreślony, w prowadzeniu własnego przedsiębiorstwa czy małżeństwie.
Przyjmij zasadę 4P:
Przygotuj się do wizyty
Pytaj
Powtórz
Przystąp do działania
Określ 2 do 4 podstawowych problemów, które chcesz omówić z lekarzem.
Skoncentruj się na podstawowych problemach na samym początku wizyty
Zapytaj co oznacza diagnoza, jakie są niezbędne badania do zrobienia, jakie są możliwości leczenia i skutki uboczne przy danej terapii. Dowiedz się, kiedy masz przyjść na kolejną wizytę i na jakie objawy masz zwrócić uwagę.
Schorzenie reumatyczne podobnie jak cukrzyca czy inna przewlekła choroba wymaga prowadzenia. Jakość Twojego życia i skutki choroby w dużym stopniu zależą od Ciebie.
Czy zauważyłeś, że ludzie z poważnymi problemami fizycznymi potrafią radzić sobie bardzo dobrze, a inni z mniejszymi nie radzą sobie wcale? Różnica tkwi w sposobie życia z chorobą.
Jesteś swoim własnym menedżerem, a więc musisz:
określić cel swego działania
i kroki do niego prowadzące,
przygotować krótkoterminowe plany działania,
realizować swoje plany,
sprawdzać efekty realizacji,
wprowadzać poprawki, jeśli to konieczne.
Jako dobry menedżer powinieneś przyznać sobie nagrodę za postępy w osiąganiu celu - musi to być coś, co sprawia Ci przyjemność i ma znaczenie w Twoim życiu.
Po diagnozie rodzi się w nas niewiara lub bunt. Najlepsze, co możesz zrobić dla siebie w tym okresie,
to poddać się dłuższej opiece jednego lekarza, którego lubisz i któremu ufasz.
Wiele osób twierdzi, że schorzenie reumatyczne pomogło zrozumieć im wiele rzeczy, a przez to osiągnąć więcej szczęścia w życiu.
Największym problemem jest jednak nauczyć się żyć z niepewnością. Ponieważ trudno jest określić sam przebieg choroby,
a więc bardzo trudno jest coś zaplanować.
Schorzenie reumatyczne oznacza dokonanie zmian w dotychczasowym życiu.
Ludzie często dokonują złych wyborów w tym co mogą, a czego nie mogą robić.
Musisz nauczyć się prosić o pomoc i zaakceptować siebie.
Zdaniem lekarza
O chorobach
Pod pojęciem "reumatyzm" mieści się szereg jednostek i zespołów chorobowych zwanych chorobami reumatycznymi,
a dotyczącymi głównie chorób tkanki łącznej.
Rozwój reumatologii skłonił do uregulowania i ujednolicenia nazewnictwa i podziału chorób reumatycznych.
Ogólnie jednak, biorąc pod uwagę względy praktyczne, najczęściej spotykamy się z:
grupą chorób zapalnych,
chorobą zwyrodnieniową stawów,
reumatyzmem tkanek miękkich,
chorobami stawów na tle zaburzeń metabolicznych.
Grupę chorób zapalnych stanowią układowe zapalne choroby tkanki łącznej, a wśród nich najczęściej spotykane
reumatoidalne zapalenie stawów, dawniej zwane gośćcem przewlekłym postępującym.
występujące u dzieci nawet w pierwszych latach życia, następnie cała grupa
chorób o historycznej nazwie kolagenoz jak: toczeń rumieniowaty układowy,
zapalenie skórno-mięśniowe, skleroderma, zespół Sjoegrena oraz zapalenia naczyń.
Odrębna grupa zapalnych chorób reumatycznych to zapalne choroby stawów i kręgosłupa (tzw. spondyloartropatie),
a więc zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, łuszczycowe zapalenie stawów, reaktywne zapalenie stawów, zmiany w stawach towarzyszące chorobom jelit.
Do odrębnych zapaleń stawów należy gorączka reumatyczna, która występuje głównie u dzieci i młodzieży.
Zupełnie inna od wspomnianych chorób zapalnych jest choroba zwyrodnieniowa stawów.
Zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze powstają w wyniku uszkodzenia chrząstki na skutek czynników mechanicznych, przeciążenia a także starzenia.
Reumatyzm tkanek miękkich to rozmaite zespoły bólowe okolicy stawów,
które powstają w wyniku procesu zapalnego.
W grupie tych chorób należy wspomnieć o ogólnej tendomiopatii tzw. fibromialgii - chorobie cywilizacyjnej.
Najczęściej spośród chorób na tle zaburzeń metabolicznych są choroby wywołane przez odkładanie się kryształków w tkance kostno-stawowej. Najczęstszymi substancjami krystalicznymi są moczan sodu i pirofosforan wapniowy.
W pierwszym przypadku rozwija się choroba zwana dna (w literaturze dawniej zwana podagra), związana z podwyższeniem poziomów kwasu moczowego we krwi. W drugim przypadku to rzadziej spotykana chondrokalcynoza.
Choroby reumatyczne są przewlekłe i wymagają stałej kontroli specjalistycznej i leczenia.
Leczenie jest kompleksowe, na które oprócz leczenia farmakologicznego składają się odpowiednie ćwiczenia, fizyko- i balneoterapia oraz leczenie chirurgiczne.
fragmenty artykułu prof. dr hab. med. Henryki Małdyk: "Reumatyzm nie jedno ma imię" w "Złoty Środek" nr 1
O ortopedii
W sytuacji, gdy leczenie zachowawcze ogólne i miejscowe jest nieskuteczne,
wysięki utrzymują się, czy też postępuje niszczenie chrząstki, należy rozważyć leczenie operacyjne.
Zabiegi operacyjne, w zależności od zaawansowania zmian w stawach i tkankach miękkich okołostawowych można podzielić na dwa główne typy: zabiegi profilaktyczne i rekonstrukcyjne.
Zabiegi profilaktyczne wykonuje się wtedy, gdy nie stwierdza się zniszczenia
struktur wewnątrzstawowych takich jak: więzadła stabilizujące staw, chrząstka stawowa i kość, a więc wtedy, gdy staw jest stabilny, a jego funkcja zachowana.
Przy wysiękach w stawach, które utrzymują się powyżej pół roku pomimo leczenia
zachowawczego (wchodzą w ten zakres leczenia również iniekcje dostawowe ze steroidów i leków
obliterujących naczynia krwionośne) należy wykonać operację usunięcia błony maziowej, to jest tkanki wyścielającej staw i wytwarzającej płyn stawowy.
Operacje te dają zniesienie dolegliwości bólowych, często poprawę zakresu ruchu i funkcji stawu.
Po wszystkich tego typu zabiegach bardzo ważną rolę odgrywa rehabilitacja. Wprowadzenie wczesnego usprawniania już w drugiej dobie po zabiegu operacyjnym, pozwala na odzyskanie prawidłowego ruchu w stawie.
Często pomimo prawidłowego leczenia chirurgicznego i farmakologicznego
dochodzi w omawianych schorzeniach do zniszczenia chrząstki, zaburzeń osi kończyny, znacznego stopnia ograniczenia ruchu w stawie. W powyższych przypadkach wykonuje się zabiegi rekonstrukcyjne.
Najbardziej znaną grupą zabiegów rekonstrukcyjnych jest zastosowanie sztucznych stawów
(czyli endoprotez).
Dla chorego najważniejsze jest to, że po tego typu zabiegach znika ból, poprawia się oś stawu i zwiększa się zakres ruchu. Bezpośrednio po operacji najkorzystniejsze dla chorego jest wczesne wstanie z łóżka i rozpoczęcie chodzenia.
Leczenie farmakologiczne, chirurgiczne oraz rehabilitacja ograniczają aktywność choroby i poprzez to utrzymują ważną w codziennym życiu sprawność narządu ruchu.
fragmenty artykułu dr med. Jacka Kowalczewskiego: "Możliwości leczenia operacyjnego chorych reumatycznych" w "Złoty Środek" nr 3
O operacjach chirurgicznych pisze również dr med. Leszek Jung w "Złotym Środku" nr 9
O psychologii
"Leczyć człowieka a nie chorobę". Sformułowanie powyższe rozumiane jest jako postulat
czy wręcz upomnienie adresowane do lekarza z tym celem, aby nie poprzestawał on wyłącznie na interesowaniu się samym procesem chorobowym, wynikami badań, dobraniem odpowiednich metod leczenia i ustępowaniem zmian chorobowych, ale aby dostrzegał także dotkniętego chorobą całego człowieka i to w pełnym kontekście jego sytuacji psychicznej, życiowej, rodzinnej, zawodowej i duchowej.
Choroba jest (...) bytem, który nie istnieje samodzielnie i w oderwaniu,
ale jest procesem dziejącym się w organizmie człowieka, jest zaburzeniem jego funkcji i równowagi.
Skupienie się zainteresowań lekarza tylko na chorobie jest zatem bardzo ułomne i może
mieć złe skutki zarówno w procesie diagnozy jak i terapii.
Jeśli uświadomimy sobie, że w procesie leczenia, rehabilitacji i zdrowienia
ogromną rolę odgrywa niewątpliwie postawa samego chorego, to i do niego trzeba odnieść te słowa: "leczyć człowieka a nie chorobę". A więc nie być zapatrzonym tylko na sprawy związane z własną chorobą, ale dostrzegać całego siebie. Za równie ważne uważać własną - chociażby ograniczoną przez chorobę - aktywność życiową, swój udział i miejsce społeczeństwie, kontakty z ludźmi.
Nawet pomimo ograniczeń, jakie nieraz narzuca choroba, trzeba akceptować siebie,
akceptować życie, dbać o własny rozwój i nawet o własny wygląd oraz użyczać innym ludziom - może przede wszystkim innym chorym - tej postawy zaangażowania.
W praktyce lekarskiej nieraz zdarza się spotkać dwóch chorych na tę samą chorobę, z takimi samymi objawami, takim samym stopniem ich nasilenia, z takimi samymi wynikami badań, z takimi samymi ograniczeniami narządu ruchu - z tym, że jeden spośród tych chorych jest bezwzględnie leżący, a drugi jest aktywny w życiu codziennym. To, co u "takich samych" chorych jest nie "takie same" - to właśnie postawa psychiczna.
Post scriptum
Ale nawet, gdyby nie istniały biologiczne dowody na opisane interakcje psychofizyczne, to ostatecznie i przede wszystkim istnieje prawda o człowieku, którego w całości powinniśmy dostrzegać i w nas i w innych, którego powinniśmy rozwijać a - jeśli trzeba - to i leczyć i w nas i w innych, który zasługuje na nasze dobre uczucia i w nas i w innych.
fragmenty artykułu prof. dr hab. med. Stanisława Lufta: "Leczyć człowieka a nie chorobę" w "Złoty Środek" nr 6
O dzieciach
Reumatoidalne zapalenie stawów (rzs) najczęściej obejmuje narząd ruchu, ale zmiany
chorobowe mogą wystąpić w innych narządach, wszędzie tam, gdzie znajduje się tkanka łączna. To schorzenie, jeżeli nas dotknie, będzie towarzyszyć nam przez całe życie. Dotyczy ono nie tylko osób dojrzałych, może rozpocząć się w każdym wieku. Dzieci stanowią 3 - 7% ogółu chorych na rzs.
Po wykluczeniu różnych schorzeń, które mogą powodować dolegliwości stawowe lekarz
pediatra-reumatolog rozpoznaje młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów (MIZS).
Postacią najczęściej występującą u dzieci w wieku od 1 - 6 lat jest postać uogólniona.
Występuje Zarówno u chłopców jak u dziewczynek, a charakteryzuje się wysoką, powyżej 39°C, temperaturą, która uporczywie nawraca mimo stosowania leków przeciwgorączkowych. W okresach gorączki stan dziecka jest zły, skarży się na bóle mięśniowe i stawowe, nasilają się wysypki polimorficzne, które również należą do charakterystycznych objawów tego schorzenia.
W okresach międzygorączkowych samopoczucie dziecka jest na ogół dobre, często nie zgłasza żadnych dolegliwości.
Początek ze zmianami w niewielu stawach spotykamy u 30 - 60% dzieci. Choroba często przez długie miesiące przebiega skrycie. Wynika to niejednokrotnie z niewielkich dolegliwości, na które często i dziecko i rodzice nie zwracają większej uwagi.
Wielostawowa postać występuje u 20 - 48% dzieci, odpowiada ona rzs u dorosłych. Może rozpocząć się w różnym wieku i dotyczy częściej dziewczynek.
Częstość pomyłek diagnostycznych związana jest ze skrajnie różniącymi się typami początku idiopatycznego zapalenia stawów u dzieci. Ból jako zwiastun rozpoczynającej się choroby jest różnie odczuwany i manifestowany u dzieci. W sporadycznych przypadkach destrukcja stawu może przebiegać bezbólowo.
Postać systemowa i wielostawowa może być początkowa rozpoznawana jako gorączka reumatyczna, posocznica, choroby odzwierzęce, a nawet białaczka.
Pozwólmy zespołowi terapeutycznemu, w którego skład wchodzi pediatra-reumatolog, okulista, ortopeda, dermatolog, neurolog, rehabilitant, pielęgniarka, psycholog - na wnikliwe i dokładne postawienie diagnozy, nie starajmy się "przyspieszać".
Leczenie, które zostaje dziecku zaordynowane jest leczeniem na miesiące, lata. Niech będzie ono przemyślane, wyważone, uwzględniające nie tylko specyfikę choroby, ale również cechy małego pacjenta. "Na reumatyzm każdy choruje jak umie" - powtarzają doświadczeni terapeuci.
Warunkiem leczenia jest jego systematyczność. Decyzja o przerwaniu leczenia bez ustalenia tego z zespołem terapeutycznym jest największym błędem, który popełniają rodzice małego dziecka.
W tym schorzeniu rehabilitacja jest równie ważna jak farmakoterapia. Wcześnie i prawidłowo wdrożona zapobiega kalectwu.
Wykonujmy z dziećmi zalecone ćwiczenia, to czasem musi boleć, pohamujmy się od nadopiekuńczości, dziecko musi nauczyć się wykonywać samodzielnie codzienne czynności.
Nie uzależniajmy dziecka od siebie, ono ma swoje życie, w którym kiedyś nas zabraknie.
Pamiętaj, że w zespole terapeutycznym, Ty i Twoje dziecko jesteście pełnowartościowymi członkami, wszystkie Twoje uwagi i spostrzeżenia będą z zainteresowaniem wysłuchane, a głos Twojego dziecka również jest istotny.
fragmenty artykułu dr med. Marii Podwysockiej-Harasimowicz: "Czy moje dziecko choruje na reumatyzm?" w "Złoty Środek" nr 4
14 sygnałów depresji:*
1. Utrata zainteresowania przyjaciółmi i wszelkimi zajęciami
2. Izolacja
3. Problemy ze snem
4. Brak dbałości o siebie
5. Zmiana przyzwyczajeń żywieniowych
6. Niezamierzona zmiana wagi
7. Czucie się nieszczęśliwym dłużej niż przez 6 tygodni
8. Brak zainteresowania, aby być atrakcyjnym
9. Pesymistyczne myśli
10. Częste wypadki
11. Niska samoocena
12. Częste sprzeczki, napady gniewu i wrogości
13. Utrata energii
14. Roztargnienie i brak koncentracji
Co może pomóc wyjściu z depresji:*
1. Poproś o pomoc
2. Przejrzyj swoje lekarstwa
3. Powstrzymaj się od picia alkoholu
4. Nie rezygnuj z codziennych czynności
5. Odwiedź przyjaciół
6. Przyłącz się do grupy
7. Rób plany i podziel się nimi
8. Pamiętaj! Przeprowadzka może oznaczać ucieczkę
9. Wyjedź na wypoczynek z rodziną lub przyjaciółmi
10. Ćwicz 20 - 30 minut każdego dnia
11. Przygotuj dla siebie listę nagród
12. Zaopiekuj się zwierzęciem
13. Wykorzystaj pozytywne wmawianie sobie
*według Kate Lorig, James F. Fries "Arthritis Helpbook", wydanie V, Perseus Book 2000, podręcznika stosowanego z powodzeniem od lat w krajach anglojęzycznych w ramach programu "Challenging Arthritis", opracowanego na Uniwersytecie w Stanford w Kalifornii, do nauczenia się życia ze schorzeniem reumatycznym.
Co warto wiedzieć o lekach biologicznych?
Leki biologiczne są lekami najnowszej generacji stosowanymi w leczeniu zapalnych chorób reumatycznych.
Są to leki modyfikujące przebieg choroby tak jak tradycyjne leki z tej grupy (np. metotreksat).
Określenie "biologiczne" nie jest zbyt precyzyjne i może sugerować leczenie substancjami naturalnymi.
Przy produkcji tych leków stosuje się biotechnologię, a więc procesy technologiczne wykorzystujące procesy biologiczne.
Czynnikiem leczącym w tych lekach jest białko, które w kontakcie ze strukturami komórkowymi ciała chorego powoduje
hamowanie postępującego w organizmie procesu zapalnego.
Leki biologiczne są wprowadzane do organizmu w formie wlewów dożylnych lub zastrzyków podskórnych w szpitalu lub w przychodni.
Z uwagi na to, że do organizmu jest wprowadzana obca substancja, może nastąpić uczulenie, może ponadto wystąpić brak skuteczności
na początku terapii jak również w czasie jej trwania.
W przypadku większości tych leków stosuje się je nieodłącznie z metotreksatem. Samowolne odstawienie metotreksatu lub zmniejszenie
dawki jest niedopuszczalne. Może powodować znaczne zmniejszenie spodziewanych efektów terapeutycznych.
Z uwagi na nieznane przyczyny zapalnych chorób reumatycznych, leki mimo wysokiej technologii nie są w stanie wyleczyć choroby.
Stosowane są zaledwie od 10 lat, a więc ich skutki uboczne nie są do końca znane. Wiadomo jest, że przed zastosowaniem leczenia
biologicznego należy wykluczyć schorzenie nowotworowe i gruźlicę, celem uniknięcia rozwoju tych chorób.
Przystępujący do leczenia biologicznego musi mieć świadomość, że poczęcie dziecka w okresie terapii i 6 miesięcy po
jej zaprzestaniu, może powodować nieodwracalne zmiany w organizmie potomka.
Z uwagi na głęboką ingerencję w struktury komórkowe ciała chorego leczenie biologiczne stosuje się
jedynie w ciężkim agresywnym przebiegu zapalnych chorób reumatycznych. Sposób oceny stanu zdrowia
chorego jest ściśle określony za pomocą algorytmu zestawu pytań i wskaźników i jest dokonywany
przez prowadzącego lekarza przy kwalifikacji do programu terapeutycznego oraz w trakcie leczenia.
Jednym z branych pod uwagę wskaźników jest wskaźnik DAS-28, który w postaci liczby łączy ze sobą: liczbę obrzękniętych
stawów, liczbę bolesnych stawów, wartość odczynu opadania krwinek (OB) oraz subiektywny poziom bólu (skala VAS).
Podsumowując, nie stosuje się więc leczenia biologicznego, jeżeli:
1) schorzenie reumatyczne nie jest chorobą zapalną np. w przypadku zwyrodnieniowej choroby stawów,
2) zadawalający efekt terapeutyczny uzyskuje się przy stosowaniu tradycyjnych leków modyfikujących przebieg choroby,
np. metotreksatu leki te są stosowane dłużej, a więc są bardziej bezpieczne poprzez wieloletnie badania kliniczne i doświadczenia z ich stosowaniem,
3) w wywiadzie lekarskim i w badaniach pojawiają się schorzenia nowotworowe i gruźlica oraz inne schorzenia stanowiące wykluczenia
4) pacjentka jest w ciąży lub w okresie karmienia piersią, a także, gdy planowane jest poczęcie dziecka.
Czy stnieją cudowne lekarstwa na reumatyzm?
Choroby reumatyczne na dzień dzisiejszy są nieuleczalne i o nieznanych przyczynach. Jeżeli zostanie wynaleziony skuteczny lek na reumatyzm, będzie
za to Nagroda Nobla. Obecnie w prasie pojawiają się ogłoszenia o cudownych lekach na reumatyzm polecanych przez podawane w informacji towarzystwa naukowe i ekspertów.
Wystarczy zamówić przez telefon albo wysłać maila. Zanim podejmie się decyzję o zakupie, warto zapoznać się z prawem konsumenckim i poczytać opinie uzytkowników produktu
na forach internetowych, pamiętając, że część opinii może być wstawiona przez sprzedawcę.
