Nasz List

Jesteśmy świadomi faktu, że w ciągu ostatnich lat w USA i Europie zaczęto stosować metodę dwujęzyczności w nauczaniu dzieci głuchych. Zgodnie z tą metodą osoby głuche, których naturalnym sposobem porozumiewania się jest język migowy, reprezentują, w danym kraju, mniejszość językową. Język migowy jest dla dzieci niesłyszacych pierwszym i podstawowym sposobem porozumiewania się. W ramach edukacji szkolnej głuche dzieci uczą się języka ojczystego, czyli języka słyszącej większości społeczeństwa jako języka "obcego" i najczęściej są w stanie opanować tylko jego formę pisaną i czytaną.
Do krajów Europejskich mających najwięcej doświadczenia w dziedzinie stosowania metody dwujęzyczności należy Szwecja.

Konferencje

W dniach 23-26 września 1999 r. odbyła się w Örebro w Szwecji, w ramach Europejskich Dni Edukacji Głuchych konferencja na temat edukacji dwujęzycznej kładącej nacisk na rozwój czytania i pisania. W konferencji uczestniczyli przedstawiciele katedry Językoznawstwa Uniwersytetu Warszawskiego, zajmujący się obecnie badaniem polskiego języka migowego.

Następnie w dniach 29-31 października 1999 r. również w Örebro odbyła się międzynarodowa konferencja krajów bałtyckich pod hasłem "Jedna rodzina, dwa języki" zorganizowana przez DHB - Szwedzkie Stowarzyszenie Rodziców Dzieci Mających Problemy ze Słuchem i z Mówieniem. Do udziału w tej konferencji zostali zaproszeni przedstawiciele naszego Stowarzyszenia.
Celami konferencji była w szczególności popularyzacja języka migowego oraz wpływ na wykształcenie pozytywnego stosunku do tego języka.

Co w naszej szkole?

Dzieci nasze są uczniami Instytutu Głuchoniemych w Warszawie. Nauczyciele Instytutu w latach 80-tych nawiązali współpracę z Manillaskolan (szkołą dla głuchych) i Uniwersytetem w Sztokholmie, realizującymi metodę dwujęzyczności w nauczaniu dzieci głuchych opartą na wykorzystaniu języka migowego.
Na tej podstawie rozpoczęto w Instytucie stosowanie języka migowego w nauczaniu dzieci głuchych, przełamując monopol stosowanej od dziesięcioleci metody oralnej.
Niedomogi metody tej zaczęto dostrzegać już w latach 60-tych, kiedy to opracowano na potrzeby edukacji głuchych język migany, tzn. zastosowano do systemu znaków języka migowego odmianę i końcówki języka polskiego. W konsekwencji powstał system "miganego języka polskiego", różniący się jednakże od polskiego języka migowego, którym posługują się osoby głuche. Polski język migowy jest obecnie badany i opisywany w Katedrze Językoznawstwa Uniwersytetu Warszawskiego. Jesteśmy bardzo ciekawi rezultatów tej pracy.

Co o dalej?

Osoby niesłyszące w Polsce stanowią, w pewnym sensie, grupę wyizolowaną od reszty społeczeństwa. Wyizolowaną, ponieważ używają języka migowego - odmiennego od języka słyszącej większości. Ponadto, widzimy jak trudno jest naszym dzieciom nauczyć się języka polskiego, gdyż jest to w istocie język, którego muszą się uczyć jak języka obcego. Brak jest programu nauczania języka polskiego na potrzeby edukacji głuchych.
Na skutek tego nasze niesłyszące dzieci pozbawione są dostępu wprost do informacji nabywanych w sposób naturalny przez słyszących obywateli naszego kraju.
Sadzimy, że Państwo powinno ten dostęp osobom głuchym zapewnić.
Szanse naszych dzieci w zdobyciu wykształcenia oraz znalezienia dobrej pracy są, niestety, znacznie mniejsze niż słyszących rówieśników.

Widzimy konieczność podjęcia działań mających na celu poprawę edukacji dzieci głuchych. Konieczne staje się opracowanie programów nauczania w szkołach dla głuchych, zwłaszcza programu nauczania języka polskiego oraz, skorelowanych z nim, programów nauczania pozostałych przedmiotów. Sprawa kolejną jest opracowanie podręczników na potrzeby edukacji głuchych.
Być może niezbędne będzie, wzorem niektórych państw w Europie, postaranie się o ustawowe uznanie języka migowego jako języka "mniejszości" językowej osób niesłyszących w Polsce. Jednakże zdajemy sobie sprawę, że wydanie ustawy, nawet bardzo dobrej, niczego jeszcze nie załatwia. Zapisy ustawowe powinny odzwierciedlać odpowiednią, istniejącą podstawę: zbadany i opisany system polskiego języka migowego, grupę instruktorów tego języka, opracowany słownik, jak również kursy języka migowego, w tym również w formie nagrań wideo.
Sprawą zasadniczą jest także odpowiednie przygotowanie studentów surdopedagogiki do pracy z niesłyszącym uczniem. Studenci ci, naszym zdaniem, MUSZĄ być nauczani języka migowego.

Zwracamy się do Państwa z prośbą o wszelkie sugestie dotyczące opisanych powyżej problemów. Realizacja niektórych zamierzeń, tego musimy być świadomi, być może potrwa lata.
Czekamy z niecierpliwością na Państwa refleksje dotyczące edukacji naszych dzieci i sytuacji osób niesłyszących w Polsce.
Wszelkie inicjatywy i pomysły z Państwa strony mogłyby być wprost nieocenione.
Czekamy na odzew na nasz list. Sprawy naszych dzieci i ich przyszłość nie mogą być nam obojętne.