Zasady pomiaru ciśnienia tętniczego krwi

Wysokość ciśnienia tętniczego krwi zależy od dwóch podstawowych czynników: pracy serca jako pompy oraz działania drobnych tętniczek jako zaworu w układzie krążenia. Ciśnienie krwi w układzie naczyniowym podlega ciągłym zmianom i zależy między innymi od okresu pracy serca (skurcz lub rozkurcz), siły skurczu serca i objętości krwi pompowanej do aorty.

Ciśnienie osiąga swą najwyższą wartość w czasie skurczu lewej komory, kiedy krew wtłaczana jest do aorty i dużych tętnic. Jest ono określane jako tzw. ciśnienie skurczowe. Natomiast w okresie rozkurczu komory (serce znajduje się wówczas w stanie "spoczynku" przed ponownym skurczem) ciśnienie tętnicze osiąga swą najniższą wartość i zależy w tym momencie głównie od stopnia napięcia ścian tętnic, jest więc odzwierciedleniem ciśnienia panującego w ich obrębie. Ze względu na odniesienie do okresu pracy serca określane jest jako ciśnienie rozkurczowe.

Podczas pomiaru ciśnienia, jego wysokość określa się w milimetrach słupa rtęci (w skrócie mmHg), a jego wartość podaje się za pomocą dwóch liczb. Pierwsza jest zawsze wyższa i przedstawia ciśnienie skurczowe (potocznie nazywane "górnym"), zaś druga, zawsze niższa, przedstawia ciśnienie rozkurczowe (potocznie nazywane "dolnym"). Jeżeli u pacjenta z nadciśnieniem tętniczym stwierdzamy wartości ciśnienia 150/100 mmHg, oznacza to, że w czasie skurczu serca ciśnienie wynosi 150 mmHg, a w czasie jego rozkurczu 100 mmHg.

Wysokość ciśnienia tętniczego krwi mierzymy najczęściej za pomocą przyrządu zwanego sfigmomanometrem (ryc. 4).
Pomiar ten jest podstawą do rozpoznania nadciśnienia tętniczego, metoda jest stosunkowo prosta, tania i nie jest uciążliwa dla badanego. Dlatego należy pamiętać, aby pomiar ciśnienia tętniczego był wykonywany w miarę często, a na pewno podczas każdej wizyty u lekarza, niezależnie od celu konsultacji.

Poza rtęciowym oraz sprężynowym sfigmomanometrem dostępne są na rynku różne elektroniczne przyrządy do pomiaru ciśnienia krwi. W praktyce są one tylko w niewielkim stopniu prostsze w obsłudze, a ich dokładność może być mniejsza od tradycyjnie używanych aparatów. Obecnie dostępne są również aparaty umożliwiające automatyczną rejestrację wartości ciśnienia tętniczego krwi w ciągu całej doby. Metoda ta określana jest również jako tzw. 24-godzinne automatyczne monitorowanie ciśnienia tętniczego krwi.