Redaguje: Krystyna Karwicka-Rychlewicz

W dniu 3 grudnia obchodzono Europejski Dzień Osób Niepełnosprawnych, który upłynął pod znakiem przygotowań do planowanego na 2003 r. Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych.
Z tej okazji w Polsce zainaugurowano kampanię informacyjną w mediach i powołano Honorowy Komitet, który czuwać będzie nad obchodami ERON 2003. Decyzję o ustanowieniu roku 2003 Europejskim Rokiem Osób Niepełnosprawnych (European Year of People with Disability) podjęła dokładnie rok temu Rada Unii Europejskiej. Inicjatywa podjęta przez państwa europejskie, w tym także kraje kandydujące do Unii, ma na celu uświadomienie społeczeństwu praw i problemów osób niepełnosprawnych, różnych form dyskryminacji, na jakie są narażone, oraz zachęcić do skutecznego działania na rzecz poprawy tej sytuacji. W Polsce patronat nad obchodami Roku Osób Niepełnosprawnych objął Prezydent RP Aleksander Kwaśniewski, a koordynację powierzono specjalnie powołanemu Komitetowi Honorowemu Obchodów Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych 2003 w Polsce. Premier Leszek Miller wręczył nominacje dla członków Komitetu. W jego skład weszli m.in.: szefowa Fundacji "Porozumienie bez barier" Jolanta Kwaśniewska, Marszałek Sejmu Marek Borowski, Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych Jolanta Banach, Ambasador UE w Polsce Bruno Dethomas, Prezes Zarządu PFRON Roman Sroczyński i Rzecznik Praw Obywatelskich Andrzej Zoll. Do zadań członków Komitetu należeć będzie między innymi uczestniczenie w kapitułach konkursów, które zostaną ogłoszone w związku z obchodami Roku Niepełnosprawnych. Przemawiając w imieniu nowo powołanego Komitetu, Jolanta Banach wyraziła nadzieję, że do końca 2003 r. powstanie Krajowy Plan Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych. Przypomniała także, że w Sejmie na drugie czytanie czeka ustawa o rehabilitacji społecznej i zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. - Nie mamy ani takich możliwości, ani takich ambicji, by przez jeden rok diametralnie zmienić sytuację osób niepełnosprawnych - mówiła Jolanta Banach - W cudowny sposób nie rozmnożymy środków, by zaspokoić wszystkie uzasadnione potrzeby i osiągnąć wszystkie słuszne cele. Ale możemy i musimy zrobić jedno - musimy działać małymi krokami, a w przyszłym roku kilkoma dużymi krokami na rzecz podniesienia świadomości prawnej osób niepełnosprawnych i wszystkich tych, którzy to prawo tworzą i realizują. Wieczorem 2 grudnia odbyła się Wielka Gala Integracji, organizowana co roku przez Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji. Podczas uroczystości rozdano Medale "Przyjaciel Integracji". Zainaugurowano też oficjalnie kampanię społeczną pod hasłem "Czy naprawdę jesteśmy inni?", która będzie obecna przez cały rok w telewizji, na billboardach i w prasie. W krajach UE żyje prawie 40 mln., a w Polsce blisko 5 mln osób niepełnosprawnych.

Z okazji obchodzonego 3 grudnia Międzynarodowego Dnia Osób Niepełnosprawnych Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła wyniki raportu opracowanego wspólnie ze Szwedzką Organizacją Pomocy Osobom Niepełnosprawnym (SHIA) na temat rehabilitacji środowiskowej w krajach rozwijających się. Z raportu wynika, że rehabilitacja środowiskowa ma ogromny wpływ na rozwój osób niepełnosprawnych i ich integrację ze środowiskiem. Niestety, programy realizowane w krajach rozwijających się są niedofinansowane i obejmują jedynie niewielki odsetek niepełnosprawnych. Koncepcję rehabilitacji w środowisku (community based rehabilitation) przedstawiła w 1979 r. Światowa Organizacja Zdrowia. Jej głównym celem jest dotarcie z poradą i opieką rehabilitacyjną do osób niepełnosprawnych na wsi i w małych miastach oddalonych od ośrodków rehabilitacyjnych. Istotnym elementem rehabilitacji środowiskowej jest organizowanie wielokierunkowej pomocy dla osób niepełnosprawnych przez ich najbliższe otoczenie w domu i w pracy oraz przez społeczność lokalną. Według danych WHO 7-10% wszystkich ludzi na świecie - blisko 500 mln - to osoby niepełnosprawne. Około 80% z nich żyje w krajach rozwijających się, gdzie jedynie 1-5% z nich ma dostęp do odpowiednich świadczeń w dziedzinie rehabilitacji. W raporcie WHO i SHIA przeanalizowano sytuację osób niepełnosprawnych w Ghanie, Gujanie i Nepalu, krajach prowadzących programy rehabilitacji środowiskowej oparte na odmiennych modelach organizacyjnych. Raport dostępny jest na stronie internetowej WHO pod adresem: http://www.who.int/ncd/disability.

Pełnomocnik Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych - Jolanta Banach - wystosowała do wojewodów, marszałków województw, starostów, wójtów oraz organizacji pozarządowych, organizacji pracodawców, związków zawodowych apel w sprawie Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych 2003. W apelu minister m. in. napisała: "Ustanowienie roku 2003 Europejskim Rokiem Osób Niepełnosprawnych ma na celu podniesienie publicznej świadomości o prawach osób niepełnosprawnych, o pozytywnym wkładzie, jaki wnoszą osoby niepełnosprawne w życie społeczeństw, a także o problemach, na które napotykają z powodu swojej niepełnosprawności oraz różnych form dyskryminacji, na jakie są one narażone. Ponadto spodziewane jest zachęcenie do działań niezbędnych dla rozwiązywania tych problemów, promowanie wymiany przykładów dobrej praktyki oraz wzmocnienie współpracy pomiędzy wszystkimi zainteresowanymi stronami. Europejski Rok Osób Niepełnosprawnych 2003 powinien być wspólnym przedsięwzięciem rad i samorządów poszczególnych państw oraz organizacji pozarządowych i partnerów społecznych, a sukces będzie możliwy do osiągnięcia jedynie pod warunkiem wytyczenia realnych celów i pełnej mobilizacji zaangażowanych stron na szczeblu lokalnym, regionalnym i krajowym. Również w naszym kraju rok 2003 może stanowić okazję do osiągnięcia poprawy sytuacji osób niepełnosprawnych, gdyż Polska będzie uczestniczyć w obchodach Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych 2003. Wzorem państw członkowskich Unii Europejskiej, kluczową rolę w osiągnięciu sukcesu Roku 2003 przypisuję samorządom, partnerom społecznym i organizacjom pozarządowym, szczególnie tym, które działają na szczeblu krajowym. Zwracam się więc do wszystkich Państwa reprezentujących administrację rządową w województwach, różne szczeble samorządu terytorialnego, partnerów społecznych i organizacje pozarządowe z gorącym apelem i prośbą o uwzględnianie w swoich planach specjalnych działań na rzecz osób niepełnosprawnych, w związku z obchodami Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych 2003. Powinno to zaowocować przygotowaniem, a następnie wdrożeniem programów działań zmierzających do zmiany negatywnych postaw społecznych oraz promujących zrozumienie i akceptację dla osób niepełnosprawnych, a także pozwalających na osiągnięcie trwałych, pozytywnych rezultatów w zakresie poprawy warunków i jakości życia tej grupy osób oraz ich integracji społecznej, m.in. poprzez zapewnienie dostępu do środowiska budowlanego, w tym budynków użyteczności publicznej."

W zakładach pracy chronionej na Podkarpaciu często nie są przestrzegane zasady bezpieczeństwa, a pracodawcy nie spełniają wymogów niezbędnych przy zatrudnianiu niepełnosprawnych - wynika z kontroli przeprowadzonych przez Państwową Inspekcję Pracy. Spośród przedsiębiorstw starających się o przyznanie statusu zakładu pracy chronionej - siedmiu PIP wydała decyzję odmowną. Takie wnioski wypływają z 15 kontroli w zakładach pracy chronionej oraz 43 kontroli w firmach starających się o przyznanie takiego statusu, przeprowadzonych w ciągu trzech kwartałów br. przez inspektorów Okręgowej Inspekcji Pracy w Rzeszowie. Inspekcje przeprowadzane są co roku i co roku odkrywają podobne przypadki łamania przepisów. Główne nieprawidłowości w zakresie technicznego bezpieczeństwa pracy stwierdzane podczas kontroli w zakładach pracy chronionej dotyczyły m.in. nieprzystosowania obiektów i pomieszczeń pracy dla osób niepełnosprawnych, zaplecza higieniczno-sanitarnego i niewłaściwego ich wyposażenia dla potrzeb niepełnosprawnych. Jak twierdzą inspektorzy, w zakładach pracy chronionej często brakowało niezbędnych zabezpieczeń przy urządzeniach, maszyny były eksploatowane w sposób zagrażający bezpieczeństwu pracowników. PIP ujawniła też nieprawidłowości w prowadzeniu akt osobowych i udzielaniu urlopów wypoczynkowych. Aby wyeliminować stwierdzone podczas kontroli nieprawidłowości, inspektorzy wydali 220 decyzji nakazowych. Z tytułu popełnionych wykroczeń przeciwko prawom pracownika ukarali cztery osoby mandatami na łączną kwotę 1250 zł, przeciw dwom osobom skierowano wnioski o ukaranie do sądu.

Jak już informowała prasa, Kurier IdN1 również, PFRON sfinansuje w 2003 roku 1000 nowych miejsc pracy dla niepełnosprawnych na stanowiskach cywilnych w policji. Osoby niepełnosprawne będą pracować m. in. przy obsłudze baz danych oraz wykonywać prace biurowe. Fundusz pokryje koszty przystosowania miejsc pracy dla niepełnosprawnych, szkolenia i będzie przez rok wypłacał pensje oraz pokrywał składki ubezpieczeniowe za niepełnosprawnych. W niektórych przypadkach trzeba będzie dostosowywać lokale policyjne do osób na wózkach inwalidzkich. Porozumienie PFRON i policji zawarto w ramach programu "Osoby niepełnosprawne w służbie publicznej". W przyszłości mają być tworzone miejsca pracy dla osób niepełnosprawnych również w innych urzędach publicznych. Mamy nadzieję, że szersze otwarcie wolnego rynku pracy przyczyni się także do pozytywnych zmian w ich dostępie do edukacji.

Do redakcji Kuriera IdN1 dotarł interesująca informacja: Pierwszy Portal Rolny poszukuje osób niepełnosprawnych z dostępem do Internetu , którym bliskie są zagadnienia polskiego rolnictwa. Proponuje pracę, wyłącznie za pośrednictwem Internetu, która polega na pisaniu artykułów, felietonów z następujących zakresów: rolnictwo w świecie, wspólna polityka rolna Unii Europejskiej, ustawodawstwo dotyczące rolnictwa. Zainteresowany jest też opisem najświeższych wydarzeń politycznych i innych, dotyczących świata, Unii Europejskiej i Polski z nasłuchu radiowego i programów telewizyjnych, wydarzeń w regionie poszczególnych kandydatów. Interesują go też problemy związane z działalnością Izb Rolnych i Regionalnych Ośrodków Doradztwa Rolniczego, ceny płodów rolnych na targowiskach, regionalnych giełdach, ceny skupu w zakładach zbożowych, mięsnych, drobiarskich. Oferty powinny zawierać życiorys i 2 krótkie artykuły o podanej tematyce. Oferty należy przesyłać wyłącznie pocztą elektroniczną na adres: praca@ppr.pl. Prosimy Czytelników, którzy skorzystają z tej informacji i wyślą swoje oferty oraz próbki artykułów, aby zawiadomili nas o efektach.

Przypominamy jakie kwoty przychodu w mijającym 2002 roku powodowały zmniejszeniu lub zawieszeniu świadczeń pracujących rencistów i emerytów: kwota graniczna przychodu całorocznego w 2002 r. odpowiadająca 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wynosi 17 711,50 zł (zmniejszenie świadczeń), zaś 130% przeciętnego całorocznego wynagrodzenia - 32 892,70 zł. (zawieszenie świadczeń).

Wszystkie kluby poselskie opowiedziały się w Sejmie za przyjęciem rządowego projektu waloryzacji rent i emerytur w przyszłym roku o 3,7 proc. Waloryzacja nastąpi w marcu 2003 roku, a średni wzrost wyniesie około 38 zł miesięcznie. Projekt dotyczy tylko waloryzacji w 2003 roku. W Sejmie czeka na rozpatrzenie nowa ustawa, która kompleksowo reformuje zasady naliczania waloryzacji emerytur i rent. Ma ona opierać się nie na prognozowanym wskaźniku inflacji, ale na inflacji faktycznej. Obecnie przeciętna emerytura wynosi 1126 zł, renta - 828 zł, a renta rodzinna - 964 zł. Aż 65 proc. emerytów i 87 proc. rencistów pobiera świadczenia niższe od przeciętnych.

Wracamy do bulwersującej sprawy wstrzymania przez ZUS przyznanych wcześniej emerytur rodzicom niepełnosprawnych dzieci. Sąd apelacyjny stwierdził, że biegli sądowi muszą jeszcze raz zbadać dzieci, aby uznać, czy emerytury się rzeczywiście należą. Protestują przeciwko temu i rodzice i rzecznik praw obywatelskich. 22 listopada br. w Sądzie Apelacyjnym w Rzeszowie odbyły się dwie pierwsze w Polsce rozprawy o przywrócenie prawa do emerytury. Podobnych spraw w regionie jest aż 1200. Do sprawy emerytur z tytułu opieki nad dziećmi specjalnej troski włączył się rzecznik praw obywatelskich. Stwierdził, że ZUS gwałci prawa nabyte obywateli gwarantowane w konstytucji. Rodzice dzieci nie mają prawa do zasiłku, nie mogą wrócić do pracy. Są zawieszeni w próżni, bo w ustawie nie przewidziano sytuacji, że raz przyznaną emeryturę ZUS rodzicom może odebrać.

Wkrótce zaczną obowiązywać nowe terminy składania przez osoby niepełnosprawne wniosków o dofinansowanie do turnusów rehabilitacyjnych. Trzeba się śpieszyć, bo starając się o dofinansowanie (ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych) do turnusu, który ma się odbyć w pierwszym kwartale przyszłego roku, wniosek należy złożyć już do 10 stycznia. W kolejnych kwartałach będzie podobnie: wniosek musi wpłynąć zawsze do 10. dnia pierwszego miesiąca każdego kwartału, a więc do 10 kwietnia, 10 lipca albo 10 października. Te daty są terminami granicznymi, nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby wnioski na odległe nawet czasowo turnusy, czyli choćby jesienne, składać o wiele wcześniej, np. już teraz. Nie wolno się tylko spóźnić. Turnusy są dwutygodniowe, dotowane jedynie w ośrodkach zaakceptowanych przez PFRON i wpisanych do specjalnego rejestru.

W dniu 6 grudnia w Krakowie około 500 niepełnosprawnych mieszkańców oraz pracowników domów pomocy społecznej prowadzonych przez Fundację św. Brata Alberta protestowało przeciwko przygotowanej przez Ministerstwo Pracy nowelizacji ustawy o rehabilitacji społecznej i zawodowej, która zmienia zasady finansowania warsztatów terapii zajęciowej. Uprzednio wystąpili w tej sprawie z apelem do posłów, senatorów oraz rzecznika praw obywatelskich. Szczególnie chodzi o zapis w rozdz. 3, pkt 10 b: "Ze środków Funduszu nie mogą być dofinansowane koszty uczestnictwa w warsztacie osób niepełnosprawnych, będących stałymi podopiecznymi jednostek organizacyjnych prowadzących terapię zajęciową na podstawie odrębnych przepisów". W myśl planowanej ustawy mieszkańcy domów pomocy społecznej nie będą mogli korzystać z warsztatów dofinansowanych przez PFRON, oznaczałoby to bowiem, że otrzymują środki finansowe z budżetu państwa z dwóch różnych źródeł. Mogą je dofinansowywać samorządy. Dla wielu domów pomocy społecznej oznacza to praktycznie koniec terapii zajęciowej, która jest często jedyną możliwością rozwoju poprzez pracę, naukę i rozrywkę dla ich mieszkańców oraz miejscem spotkań z osobami niepełnosprawnymi spoza takich placówek. Protestujący przeszli ulicami Krakowa z transparentami, m. in. z napisem: "Św. Mikołaj daje, minister pracy odbiera". Na zakończenie protestu demonstranci przekazali władzom miasta, marszałkowi województwa i wojewodzie małopolskiemu apel skierowany do Honorowego Komitetu Obchodów Europejskiego Roku Niepełnosprawnych 2003. Do petycji dołączono prezenty - szopki wykonane przez niepełnosprawnych podczas warsztatów terapii zajęciowej.

Po raz czwarty, w dniach 2 i 3 grudnia br. odbyło się seminarium "Internet dziś i jutro - IdN 2002". Celem Seminarium było przekazanie środowisku osób niepełnosprawnych i działaczom związanych z nim organizacji pozarządowych oraz pracownikom administracji państwowej i samorządowej możliwie jak najwięcej informacji na temat możliwości, jakie stwarza osobom niepełnosprawnych teleinformatyka. Organizatorami Seminarium byli młodzi działacze Fundacji Pomocy Matematykom i Informatykom Niesprawnym Ruchowo, koordynujący projekty Komitetu Badań Naukowych i Leonarda da Vinci - Justyna Kalita i Bartosz Mioduszewski. Program Seminarium był bardzo bogaty, gdyż przy okazji tego dorocznego spotkania Fundacja chciała pokazać problemy, którymi żyje na co dzień związane z nią środowisko osób niepełnosprawnych. Głównym tematem była telepraca - unikalna szansa dla ciężko poszkodowanych osób na niosącą satysfakcję i zarobki pracę w domu. Sesja poświęcona telepracy była przeglądem tego, co w tej dziedzinie dzieje się w Polsce i w samej Fundacji. Rozpoczęła się od przedstawienia prac MPiPS nad dyrektywą europejską na temat telepracy, następnie prof. E. Pleszczyńska przedstawiła wyniki prac swojego zespołu, ukazującego szansę jaka dla ON jest telepraca. W dalszej części firmy Bowne Global Solutions, Instytut Techniki Telekomunikacyjnych i Informatycznych oraz IBM przedstawiły swoje doświadczenia w stosowaniu elastycznych form pracy. Przedstawiciel PFRON omówił pilotażowy projekt "Telepraca". Sesję prowadził prof. Antoni Mazurkiewicz.
W tajniki e-learningu wprowadziła zebranych następna sesja prowadzona przez Justynę Kalitę z Fundacji i Michalinę Jaworek - e-learning consultant z IBM. Omówiono zjawisko e-learning'u od strony teorii, praktyki i planów rozwoju (Justyna Kalita - Fundacja, Malgorzata Kalinowska-Iszkowska - ComputerLand, Marek Kowalski - Politechnika Warszawska, Piotr Rypson - Mindwrodx Polska, Krystyna Wojakowska, Malgorzata Rupar, Małgorzata Piątkowska, Agnieszka Żarnecka - Fundacja). Po tej sesji odbył się Warsztat na temat "Doradca środowiskowy - nowy zawód" jako wprowadzenie do nowego projektu zdalnego przygotowania ON do nowego zawodu (prowadzenie: Agnieszka Żarnecka, Małgorzata Rupar, Małgorzata Piątkowska). Zajęciom seminaryjnym towarzyszył pokaz sprzętu komputerowego dla osób niepełnosprawnych ruchowo - Altix i ECE Sp. z o.o. - zastosowanie Internetu w indywidualnym nauczaniu na odległość dla niewidomych.
W trakcie Seminarium odbyło się dla zainteresowanych spotkanie z panią poseł Zofią Wilczyńską, która powołała w Sejmie RP Parlamentarny Zespół ds. Osób Niepełnosprawnych. Spotkanie zdominowała dyskusja na temat zmian w prawie, a szczególnie kolejnych zmian, jakie mają w najbliższym czasie zajść w ustawie o zatrudnieniu, rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, projekcie ZUS-owskiej renty socjalnej i projektu ustawy o zatrudnieniu socjalnym.
Drugi dzień Seminarium rozpoczął się konferencją prasową. Przybyło niewielu dziennikarzy, nie było w ogóle przedstawicieli prasy komputerowej; to niestety świadczy o stosunku mediów do żywotnych spraw osób niepełnosprawnych. Obrady seminarium skoncentrowały się w tym dniu na wspomaganiu zarządzania organizacją społeczną przez technologią informatyczną. Prezentowany był zarówno IntranetON (FPMiINR i Instytut Maszyn Matematycznych) jak i system Open Source (Krzysztof Kowalczyk - SGH); modelowanie procesów przed informatyzacją organizacji (Piotr Chądzyński - Wspólna Droga), MS Project - program zarządzania projektami (Mirosław Trzpil - EduSoft Sp. z.o.o.) oraz prezentacja komputerowa możliwości wykorzystania przez organizacje pozarządowe europejskich środków porządkowych (Magdalena Jasińska - UKJE).
Drugim tematem dnia było przedstawienie rozwiązań technicznych i technologii informatycznych dla osób niesprawnych ruchowo. Sesję prowadzili prof. Kazimiera Milanowska i Krzysztof Markiewicz. Omówiono zastosowanie komputera osobistego w rehabilitacji (wykład ilustrowany filmem - prof. K. Milanowska - PAN), rolę komputera w kształceniu (prof. Jan Łaszczyk - Akademia Pedagogiki Specjalnej), program PFRON "PEGAZ" - jako źródło zakupu komputerów osobistych (Agnieszka Górniak - PFRON) oraz sytuację studentów niepełnosprawnych na przykładzie UW (Paweł Wdówik - UW).
Kolejne tematy niosły informacje związane z zastosowaniem komputera, ważne w życiu osób niepełnosprawnych jak: urzędy interaktywne (MSWiA), koncepcja monitorowania problemów osób niepełnosprawnych w Polsce (Warszawska Szkoła Zarządzania - Szkoła Wyższa), podpis elektroniczny (Min. Gospodarki) oraz prezentacja Forum Dyskusyjnego Pro Publico Bono (Izabela Szewczyk - Biuro Pro Publico Bono). Jednocześnie odbywał się warsztat na temat zarządzania projektami w organizacjach pozarządowych (Katarzyna Kozłowska - BORIS) oraz pokaz działania aplikacji systemu IntranetON (Justyna Kalita, Bartosz Mioduszewski - Fundacja).
W Seminarium uczestniczyło około 200 osób, dyskusje trwały cały czas, co świadczy, iż wybór tematów był interesujący. Więcej informacji na temat seminarium można znaleźć pod adresem: http://www.idn2002.idn.org.pl

W dniach 21-23 listopada br. Ośrodek Rehabilitacji i Szkolenia Polskiego Związku Niewidomych w Bydgoszczy zorganizował VI sympozjum komputerowe. Specjalistyczny sprzęt i programy dla niewidomych i słabowidzących prezentowały firmy: "Harpo", Altix" i "E.C.E. Interesująca była - zdaniem uczestników - oferta pracy zdalnej dla niewidomych w postaci telemarketingu i zastosowanie syntezatorów mowy wraz z oprogramowaniem do pracy w Internecie. To cenna informacja dla pracodawców; niewidomi i słabowidzący, zaopatrzeni we właściwe dla siebie narzędzia, mogą być pełnowartościowymi pracownikami. Warto przy okazji przypomnieć, że od styczniu 2003 r. ruszy w czterech województwach I etap pilotażowego programu celowego PFRON "Telepraca".

W województwie podkarpackim mieszka około 250 tys. osób niepełnosprawnych; większość z nich żyje na wsi. Spora grupa takich ludzi nie wie, jakie prawa i przywileje przysługują im z tytułu inwalidztwa. Walka o swoje z urzędnikami i urzędnicza biurokracja są dla nich często barierami nie do pokonania. Aby im pomagać, w Rzeszowie przy ul. Leszka Czarnego 3 utworzono dla osób niepełnosprawnych biuro porad prawniczych. Również w tym miejscu działa wypożyczalnia sprzętu rehabilitacyjnego. Biuro porad prawnych powstało z inicjatywy Związku Stowarzyszeń Pomocy Osobom Niepełnosprawnym Powiatu Rzeszowskiego. W tym samym budynku co biuro porad prawnych mieści się wypożyczalnia sprzętu rehabilitacyjnego. To druga taka placówka w Rzeszowie. Pierwsza przy ul. Skubisza obsługuje tylko rzeszowian, druga - przy ul. Leszka Czarnego niesie pomoc mieszkańcom gmin powiatu rzeszowskiego. Wcześniej mieściła się w Budziwoju. Niepełnosprawnym wypożyczane są tutaj wózki inwalidzkie, chodziki, materace przeciw odleżynowe, kule, materace rehabilitacyjne. Sprzęt jest kupowany w zależności od zgłaszanych potrzeb niepełnosprawnych. Działalność Związku Stowarzyszeń Pomocy Osobom Niepełnosprawnym Powiatu Rzeszowskiego nie byłaby tak efektywna, gdyby nie wsparcie finansowe pochodzące od różnych instytucji i prywatnych sponsorów. Wśród tych, którzy przekazali najwięcej środków finansowych, znajduje się PFRON, Starostwo Powiatowe, Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, radni powiatu rzeszowskiego i Urząd Marszałkowski.

12 kolejnych ośrodków wypoczynkowych, leczniczych, rehabilitacyjnych i sanatoryjnych otrzymało certyfikaty " Ośrodek Przyjazny Osobom Niepełnosprawnym". Certyfikaty przyznano po raz pierwszy w ub. roku. W poprzednich trzech edycjach certyfikaty otrzymało 30 ośrodków. Komisja Kapituły Certyfikatów bierze pod uwagę m.in. przystosowanie ośrodków dla potrzeb osób niepełnosprawnych, poziom profesjonalnej opieki medycznej, rehabilitacyjnej i rehabilitacji społecznej. Sprawdza też czy ośrodek przyjmuje na turnusy osoby z upośledzeniem umysłowym. Każdy z ośrodków, który poddał się kontroli, otrzymuje określoną liczbę tzw. złotych słoneczek, maksymalnie sześć. Wśród 12 ośrodków, które otrzymały certyfikaty 18 listopada br. są dwa, które uzyskały pięć słoneczek. Są to: Ośrodek Rehabilitacyjno-Wypoczynkowy " Dobry Brat" w Osieku, Sanatorium Uzdrowiskowe " Wrzos" w Ciechocinku. Ośrodki, które zostały wyróżnione certyfikatem, musiały zdobyć co najmniej 2,5 słoneczka. Zdaniem Kapituły nadal największym problemem ośrodków jest niepełne zniesienie barier architektonicznych.

Łódzki Sejmik Osób Niepełnosprawnych przyznał nagrody za pracę w regionie na rzecz osób niepełnosprawnych czterem organizacjom: Katolickiej Wspólnocie Niepełnosprawnych "Serce", Polskiemu Związkowi Głuchych, łódzkiemu oddziałowi Krajowego Towarzystwa Autyzmu oraz Polskiemu Towarzystwu Stwardnienia Rozsianego. Rozdanie nagród odbyło się w niedzielę
15 grudnia podczas imprezy pod hasłem "Uwolnić motyla", zorganizowanej z okazji obchodów Światowego Dnia Osób Niepełnosprawnych. W uroczystości wzięło udział ponad tysiąc osób niepełnosprawnych i ich opiekunów z województwa łódzkiego. W województwie łódzkim żyje prawie 400 tys. osób niepełnosprawnych.

Kolędą "Bóg się rodzi" chór Via Musica rozpoczął doroczne, świąteczne spotkanie, działaczy, podopiecznych i sympatyków Fundacji Pomocy Matematykom i Informatykom Niesprawnym Ruchowo, które odbyło się 14 grudnia br. Chór towarzyszył uroczystości już po raz drugi, dzięki temu, iż związani są z nim podopieczna Fundacji p. Maryla Legatowa i jej mąż. Sala konferencyjna PAN na ul. Twardej 51/55, użyczona na Wigilijne spotkanie Fundacji, pełniła zarazem rolę sali wystawowej i estrady poetyckiej. Na pomysł wystawy prac artystycznych, oraz wieczoru muzyki i poezji w czasie tradycyjnego spotkania wpadła związana od kilku lat z Fundacją Ewa Jarochowska. Ona też ten pomysł zrealizowała. Dzięki temu wszyscy uczestnicy mogli posłuchać wierszy, ballady, obejrzeć obrazy, grafiki, gobeliny, fotografie, wyszywane poduszki których autorami były osoby niepełnosprawne. Być może część eksponatów z wystawy trafi na specjalną aukcję. Były też uginające się pod przysmakami stoły; tradycyjnie każdy uczestnik spotkania przyniósł jedną potrawę, którą chciał się podzielić z innymi. Powitaniom, rozmowom, wspomnieniom, nie było końca. Spotkanie, tak jak i w minionych latach przygotowała znakomicie pod względem organizacyjnym pani Krystyna Krawczyk, którą wspomagali liczni wolontariusze.

Maria Król - prezes zamojskiego Stowarzyszenia Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym "Krok za krokiem", jest kandydatką do tytułu Kobiety Roku 2002, przyznawanego przez miesięcznik "Twój Styl". Kandydaturę Marii Król zgłosiła Jolanta Kwaśniewska. Jej zdaniem M. Król zasłużyła na tytuł dzięki "determinacji, uporowi i konsekwencji w niesieniu pomocy dzieciom, które w jej ośrodku dostają szansę na godne życie". Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym "Krok za krokiem" powstało w 1990 roku. Dwa lata później zaczął działać Ośrodek Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym, który ma 70 stałych podopiecznych. Około 1000 dzieci korzysta z leczenia ambulatoryjnego. Tytuł Kobiety Roku przyznawany jest przez "Twój Styl" od 1991 roku. Wśród laureatek były m.in. prof. Ewa Łętowska i Janina Ochojska. W tym roku oprócz Marii Król kandydatkami są: Wisława Szymborska, Irena Santor, Zyta Gilowska, Elżbieta Pomaska-Skrzypczak i Monika Sznajderman. (Tygodnik Zamojski, 27 listopada - 3 grudnia 2002)

W czwartek 21 listopada 2002 roku odbyła się pierwsza premiera w Teatrze Niepełnosprawnych, który ma swoją siedzibę w warszawskim teatrze Ateneum. Był to musical oparty na "Alicji w krainie czarów". Twórcą Teatru jest Leszek Ploch -prezes Fundacji Krzewienia Kultury Artystycznej Osób Niepełnosprawnych, aktorami - niepełnosprawni podopieczni tej Fundacji, większość z zespołem Downa. W spektaklu bierze udział 38 osób, każda z nich gra kilka ról. Część z nich występuje już w działającym przy Fundacji zespole pieśni i tańca Mazowiacy. Z niepełnosprawnymi pracują aktorzy - wolontariusze. Reżyserem widowiska jest Maria Ciunelis, ruchem scenicznym kieruje Piotr Suzin, pomagają Anna Majcher i Krzysztof Szczerbiński. Wprawdzie w teatrze Ateneum są bariery architektonicze (nie można ich usunąć, bo obiekt jest wpisany do rejestru zabytków), ale pracownicy chętnie pomagają osobom na wózkach w dostaniu się do budynku i na widownię; w dniu premiery wniesiono kilkanaście osób.

Salę "Doświadczanie świata" chce urządzić dyrekcja Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Ciechanowie. Pomagałaby poznawać otoczenie uczącym się w ośrodku niepełnosprawnym dzieciom. Ale na to potrzeba ok. 50 tys. zł. Urządzenie najmniejszej, najskromniej wyposażonej sali kosztuje ok. 50 tys. zł. - Wolne pomieszczenie już mamy - mówi wicedyrektorka ośrodka p. Maria Kanigowska. - Jeśli zbierzemy 10 tys. zł, to resztę dołoży nam Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Ośrodka nie stać jednak na wydanie 10 tys. zł. Dyrekcja liczy więc na sponsorów; kilka ciechanowskich firm już obiecało swą pomoc. Ośrodek podlega pod starostwo powiatowe, ale powiatowa kasa świeci pustkami. W Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym uczy się 153 dzieci autystycznych, z zespołem Downa, porażeniem mózgowym, dysfunkcjami narządów ruchu oraz innymi schorzeniami. Część dzieci utrzymywana jest wyłącznie przez skarb państwa, bo ich rodzice pozbawieni są praw rodzicielskich, lub nie mogą się nimi opiekować ze względu na własną niepełnosprawność.

6 grudnia br. w Teatrze Żydowskim spotkali się wychowankowie ośrodków opiekuńczych z Warszawy i okolic. Poza przedstawieniami i występami przygotowanymi przez profesjonalnych aktorów, dzieci otrzymały paczki pełne zabawek i słodyczy. Organizatorami imprezy była Rada Pań PCK. Jest to grupa kobiet wywodzących się ze środowisk biznesu, kultury, polityki mediów. Jej głównym celem jest pozyskiwanie środków na działalność charytatywną. Skupiając się głównie na wspieraniu potrzebujących dzieci, istniejąc od 7 lat, pozyskała ponad 1,5 miliona złotych wspierając domy dziecka, ośrodki opiekuńcze, wypoczynek letni dzieci oraz imprezy okolicznościowe takie jak Mikołajki, Gwiazdki, Dni Dziecka.

Enklawa, grupa powstająca przy działającym w Płocku Stowarzyszeniu "Silni Razem" zaprasza do współpracy zaprasza osoby niepełnosprawne ruchowo. Chociaż dopiero rusza, już jest w niej ok. 30 młodych ludzi, a wśród nich wolontariusze z liceów, ZHP i ZHR, studenci, psycholodzy, fizykoterapeuci. - Dlaczego tworzymy coś nowego? Teraz w Płocku osoby niesprawne ruchowo są traktowane na równi z niesprawnymi intelektualnie - tłumaczy Bogdan Lewandowski, na co dzień ratownik na pływalni przy Kobylińskiego, dodatkowo pracujący w domu pomocy społecznej w Miszewie Murowanym. - Tymczasem ludzie, których jedyną ułomnością jest przywiązanie do wózka, mają przecież zupełnie inne potrzeby. Jako dzieci chodzą do szkoły, niektórzy uczestniczą w warsztatach terapii zajęciowej, mają przyjaciół. Ale co się z nimi dzieje, gdy kończą szkołę średnią, a nie decydują się na studia? - pyta Bogdan Lewandowski. Najczęściej pozostają uwięzieni w domach, ich jedynym zajęciem jest zmienianie kanałów w telewizorze. Właśnie do takich ludzi kieruje swe zaproszenie Enklawa. Chce ich zachęcić do wyjścia do teatru, kina. - Zdążyliśmy już nawiązać kontakt z płockim klubem tenisistów na wózkach - dodaje B. Lewandowski. - Dzięki nim chcemy pokazać, że człowiek niepełnosprawny w pewnych sytuacjach może być aktywniejszy od zdrowego. W Enklawie podsumowują: Naszą ofertę kierujemy przede wszystkim do ludzi w wieku 19-30 lat, ale chętnie spotkamy się z każdym, kto mimo trudności w poruszaniu się chce nawiązywać nowe kontakty, spotykać się z rówieśnikami, realizować wspólne pomysły, dobrze się przy tym bawiąc. Pragniemy umożliwiać wymianę pomysłów i doświadczeń, ułatwiać spełnienie marzeń. Każdemu zapewniamy dowiezienie na miejsce naszych spotkań.
Wciąż mile widziane są też osoby chętne do pomocy. Jak skontaktować się z grupą? Można telefonować: 366 41 15 lub 0600 180 619 (codziennie po godz. 15) lub pisać: enklawa_plock@wp.pl.

Przy oddziale terenowym Stowarzyszeniu ‘Integracja" w Tarnobrzegu powstał punkt konsultacyjny dla osób niepełnosprawnych poszukujących pracy. Jego powstanie zrodziła potrzeba. W kwietniu 2001 roku Stowarzyszenie zorganizowało otwarte zajęcia warsztatowe poświęcone poszukiwaniu pracy. Połowę uczestników stanowili niepełnosprawni, wśród których znalazły się osoby z dysfunkcją narządu ruchu. Okazało się wówczas, że w Tarnobrzegu brakuje takiego punktu, który służyłby radą i pomocą w tym zakresie, a jednocześnie byłby w pełni dostępny dla osób niepełnosprawnych. Konsultacje obejmowały sposoby i techniki poszukiwania pracy, przygotowanie cv i listu motywacyjnego oraz autoprezentację w rozmowie z pracodawcą. Z uwagi na ich zakres, szczególny nacisk położony był na samodzielność, aktywność i inicjatywę w poszukiwaniu pracy. Osobom niepełnosprawnym udostępniono dodatkowo listę adresową i ogólnopolski katalog zakładów pracy chronionej, które w znacznym stopniu ułatwiały poszukiwanie zatrudnienia. Punkt był w pełni dostępny dla osób niepełnosprawnych. Prowadzono również konsultacje dla osób, firm i instytucji, które organizowały przedsięwzięcia podejmowane z myślą o osobach niepełnosprawnych. Jednym z nich była konferencja "Przełamać niepełnosprawność" zorganizowana przez Tarnobrzeską Izbę Przemysłowo - Handlową we wrześniu 2002 roku. Konferencja stanowiła część realizowanego przez Izbę projektu, którego celem była promocja działań zmierzających do zwiększenia zatrudnienia osób niepełnosprawnych przez przedsiębiorców w regionie. Punkt zakończył działalność w październiku 2002 roku. Z prowadzonych konsultacji korzystały osoby z Tarnobrzega, Stalowej Woli, Sandomierza i okolicznych miejscowości. Były wśród nich nie tylko osoby niepełnosprawne, ale i pełnosprawne w tym - absolwenci szkół. Ogółem ze wszystkich form konsultacji skorzystało ponad 130 osób. W zakresie poszukiwania pracy - 87; znalazło ją 19 osób.

Pod adresem http://www.eduseek.ids.pl znaleźć można bardzo rozbudowany serwis edukacyjny, na który składa się wyszukiwarka i systematyczny katalog prezentujący zasoby edukacyjne wykonane przez polskich internautów. Część informacyjna podzielona jest na trzy główne działy: Uczeń, Rodzice, Nauczyciel. Uczniowie znajdą między innymi bazę ściągawek, rodzice poradnik jak pomóc dziecku, gdzie szukać dla nich korepetytora itp. Zaś nauczyciele materiały dydaktyczne dotyczące wszystkich przedmiotów.

W grudniu 2002 rozpoczął się w Fundacji Pomocy Matematykom i Informatykom Niesprawnych Ruchowo kurs dla osób niepełnosprawnych poszukujących pracy pt.: "Psychologiczne motywacje usamodzielnienia się i podjęcia pracy". Został on zlecony przez Powiatowy Urząd Pracy. Nastąpiło to po raz pierwszy; dotąd PUP nie kierował do Fundacji kandydatów na szkolenia. Zespół szkoleniowców Fundacji, zwłaszcza psycholodzy, wykorzystuje swoje kilkuletnie doświadczenia nabyte w czasie prowadzenia w Komputerowym Laboratorium Inwalidów Ruchu - Warsztatów Aktywizacji Zawodowej.

W listopadzie br. w Telewizji przy ul. Woronicza w Warszawie odbył się casting na niepełnosprawnego prezentera telewizyjnego. O możliwości wzięcia udziału w castingu informowaliśmy Czytelników Kuriera. Eliminacje zgromadziły ok. 60 osób niepełnosprawnych z różnych stron Polski. Niektórzy z nich mieli już doświadczenie w prowadzeniu koncertów, audycji radiowych czy telewizyjnych. Byli też zupełni nowicjusze. Z zakulisowych wypowiedzi organizatorów dowiedzieliśmy się, że nie spodziewano się takiej ilości uczestników. O godz. 9.00 poinformowano wszystkich zgromadzonych, że TVP szuka czterech kandydatów do prowadzenia audycji telewizyjnych, w tym Panoramy. Pierwszy etap, który miał wyłonić niewielką grupę kandydatów poddaną dalszej selekcji polegał na zaprezentowaniu się w czasie 1 minuty przed kamerą. Oprócz oceny samej wypowiedzi brano przede wszystkim pod uwagę umiejętność zachowania się, oceniano też tzw. prezencję. Do drugiego etapu przeszło ponad 20 osób. Tym razem, mając do dyspozycji ok. 10-15 minut, musiały się one wykazać wiadomościami z różnych dziedzin, umiejętnością czytania tekstu ze zrozumieniem, odpornością na stres oraz przytomnością umysłu na wypadek telewizyjnej "wpadki". Napięcie rosło wraz ze zwiększającym się czasem oczekiwania; niektórzy na swoje 15 minut czekali prawie 10 godzin. Po zakończonych przesłuchaniach komisja miała trudne zadanie: wyłonić 6 osób, które ostatecznie zostaną zakwalifikowane do szkolenia poprzedzającego prowadzenie programów telewizyjnych. Osoby zainteresowane miały być powiadomione telefonicznie o dokonanym wyborze. Ostatecznych wyników castingu nie znamy.

Diabetycy z Podkarpacia wystosowali 23 listopada apel do nowego samorządu wojewódzkiego. Chodzi o pomoc w sfinansowaniu szkoleń dla chorych na cukrzycę i ich rodzin. Potrzeba tylko 10 tys. złotych, ale w kasie Stowarzyszenia Diabetyków nie ma ani złotówki. Tymczasem bez wiedzy o chorobie wielu cukrzykom grożą poważne powikłania, nawet utrata wzroku i amputacja nóg. Insulina i leki wcale nie gwarantują sukcesu w leczeniu cukrzycy - uważają lekarze. W 85 procentach o efektach terapii decyduje radykalna zmiana trybu życia i ciągła samokontrola. Chodzi między innymi o systematyczne sprawdzanie poziomu cukru we krwi, kontrolowanie tego co i kiedy się je. Każdy diabetyk powinien nauczyć się żyć z cukrzycą w momencie wykrycia choroby. Później zwykle zdany jest tylko na siebie. Stowarzyszenie diabetyków utrzymujące się wyłącznie ze składek swoich członków nie ma ani złotówki na takie szkolenia. W tym roku nie udało się uzyskać dofinansowania ani opieki społecznej ani PFRON-u. Pieniędzy brakuje też na dofinansowanie zakupu glukometrów i leków dla diabetyków. Co roku finansowego wsparcia potrzebuje kilka tysięcy chorych -najczęściej emerytów i rencistów. Na Podkarpaciu na cukrzycę cierpi ponad 90 tys. osób.

Ukazała się książka pt. "Stwardnienie Rozsiane i jego leczenie inaczej czyli Rehabilitacja Wielowymiarowa w SM - Poradnik dla osób z SM" napisana przez dr Joannę Woyciechowską z USA. Ci, którzy książki nie znają, mogą poznać ją zaglądając na stronę Słabo Mocnych: http://www.idn.org.pl/sm/Medyk/Listy.htm. Można też dzwonić pod bezpłatny numer infolinii: 0 800 269 579.

Około 60 proc. dzieci w wieku szkolnym ma wady postawy, w tym skrzywienie kręgosłupa. Jedną z przyczyn jest niewłaściwa pozycja, jaką dziecko przyjmuje siedząc przy stoliku szkolnym lub biurku z poziomym, prostokątnym blatem. Dziecko nadmiernie pochyla głowę oraz przyjmuje pozycje skośne, co powoduje wygięcie kręgosłupa w rożnych płaszczyznach. Ośrodek Medycyny dla Dzieci i Młodzieży proponuje modyfikację stolików uczniowskich poprzez wyposażenie ich w pulpity do pisania i czytania. Jest to odpowiednio wyprofilowany blat z podstawka na książkę, przymocowany pod właściwym kątem do stołu lub biurka, tworzący jednoosobowe stanowisko do czytania i pisania. Pulpit może służyć również dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej. Pulpit ma atest Centralnego Ośrodka Technik Medycznych oraz lekarzy ortopedów, rehabilitantów i neurologów Zainteresowani mogą porozumiewać się z Ośrodkiem Medycyny dla Dzieci i Młodzieży "Oświata Zdrowotna", 05-91 Ząbki, ul. Piłsudzkiego 35, tel. 0501 088 317.

W Płocku ruszył ratuszowy program dożywiania ludzi starszych, chorych, niepełnosprawnych. Korzysta z niego ponad 100 płocczan. Magistratowi udało się włączyć do akcji płockie bary, restauracje, stołówki. Ciepły, bezpłatny posiłek otrzymują ludzie starsi, chorzy, a także ci, którzy nie chcą albo nie mogą skorzystać z pomocy społecznej, bo się wstydzą, lub ich emerytura czy renta minimalnie przekracza wysokość ustawowego progu. Samodzielnie lub przez pielęgniarki środowiskowe albo ośrodki pomocy społecznej zgłosiło się ponad 110 osób. Przeważnie są to ludzie samotni, starsi, choć są i młodzi renciści, którzy za 300-400 zł utrzymują kilkuosobową rodzinę. Wszyscy zostali podzieleni pomiędzy lokale, w których od poniedziałku do piątku dostają posiłki. Łącznie jest prawie 20 sponsorów. Osoby, które nie poruszają się z powodu choroby, dostaje posiłki do domów. Przynoszą je wolontariusze; każdy z nich ma specjalne zaświadczenie z pieczątką z urzędu miasta i informacją, że jest upoważniony do noszenia posiłków. Akcja ma potrwać przynajmniej rok.

Od października podopieczni Warsztatów Terapii Zajęciowej w Zgłobniu, upośledzeni umysłowo i cierpiący na choroby psychiczne przygotowywali się do wielkiego kiermaszu. Robili stroiki, choinki, haftują świąteczne serwety. Dochód przeznaczony został na upominki świąteczne dla podopiecznych ośrodka. Ośrodek w Zgłobniu działa od 6 lat. Jego pacjenci to 31 osób, w wieku od 18 do 45 lat. Domowa atmosfera ośrodka sprzyja rozwijaniu ich osobowości i zdolności. Pod kierownictwem terapeutów przygotowują między innymi przedstawienia teatralne. Ogromny sukces odniósł np. "Mały Książe" wystawiany w Rzeszowie. Wykonują także wiele prac manualnych, biorą udział w konkursach plastycznych. Warsztaty Terapii Zajęciowej w Zgłobniu działają dzięki wsparciu finansowemu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz dobrej współpracy z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie.

Po raz pierwszy w Łobzie odbyły się trzydniowe Łobeskie Artystyczne Spotkania Integracyjne "Święto Radości - Żyć, by tworzyć". Jest to kontynuacja dorocznego "Święta Radości", ale organizowana po raz pierwszy jesienią. Impreza podzielona była na trzy dni: 29.11.2002 r. - Rehabilitacja poprzez sztukę i literaturę, prezentacja i promocja dorobku artystycznego niepełnosprawnych oraz osób uzdolnionych artystycznie połączona ze zbiórką pieniędzy na "Mikołajki dla dzieci niepełnosprawnych"; 30.11.2002 r. - Seminarium naukowe poświęcone tematyce Rehabilitacja poprzez sztukę i literaturę; 01.12.2002 r. - Świąteczny Jarmark Różności Święta Radości, część artystyczna poświęcona m.in. dorobkowi artystycznemu osób niepełnosprawnych. Organizator - Łobeska Fundacja Pomocy Dzieciom "Święto Radości", zadbał o doskonałe przygotowanie imprezy i czuwał nad jej przebiegiem. Zaproszeni goście prezentowali swój dorobek, doświadczenia i spostrzeżenia z pracy w środowisku ludzi pokrzywdzonych przez los. Natomiast niepełnosprawni artyści mieli okazję do promocji i sprzedaży swoich prac: obrazów, rzeźb, zdjęć i wszelkiego rodzaju wyrobów rękodzielniczych. Za zarobione w ten sposób pieniądze mogli ufundować niepełnosprawnym dzieciom paczki mikołajkowe. Ostatniego dnia w części artystycznej zaprezentował się zespół integracyjny "DZWONECZKI" ze Szkoły Podstawowej w Chociwlu pod kierownictwem nauczycielki p. Jadwigi Zielińskiej. Zespół od kilku lat współpracuje z kołem terenowym Polskiego Towarzystwa Walki z Kalectwem w Chociwlu.

Uwaga: omówienie ankiety i nazwiska nagrodzonych jej uczestników podamy w jednym z najbliższych numerów Kuriera IdN1

Redakcja Kuriera IdN1 przypomina Czytelnikom, iż oczekuje na informacje o problemach środowiska osób niepełnosprawnych. Interesują nas też krótkie streszczenia artykułów z prasy lokalnej dotyczących problemów ON (należy podawać tytuł czasopisma i datę ukazania się artykułu). Materiały należy przesyłać na adres (jako załącznik w formacie Worda lub rtf): k.karwicka@idn.org.pl lub kryska@idn.org.pl.

Od Was Drodzy Czytelnicy zależy zarówno jakość jak i częstotliwość ukazywania się Kuriera IdN! Zapraszamy serdecznie do współpracy.

W tym numerze Kuriera IdN1 wykorzystano materiały przekazane przez: Cypriana Boldę, Jankę Graban, Leszka Konopę, Marcina Kwolka, Krzysztofa Markiewicza, Agnieszkę Mołczan, Małgorzatę Piątkowską, Bogusławę Pielkę, Małgorzatę Rupar, Remigiusza Sawickiego, Marka Śpiewankiewicza, Tomasza Twardowskiego, Krystynę Wojakowską, Andrzeja Zielińskiego, Agnieszkę Żarnecką. Dziękujemy!