Biblioteka nut chóralnych przygotowana przez Towarzystwo Muzyczne im. Edwina Kowalika
Biblioteka nut chóralnych przygotowana przez Towarzystwo Muzyczne im. Edwina Kowalika
Przełom XVIII i XIX wieku stanowił w dziejach Polski okres dramatycznych wydarzeń politycznych. Znalazły one odbicie w literaturze, a także zapoczątkowały kształtowanie się stylu narodowego w muzyce. Elementem najbardziej podkreślającym odrębność tego stylu były polskie tańce - polonez, krakowiak i mazur. Kompozytorzy włączali je (najczęściej jako finał) do swoich dzieł scenicznych i utworów symfonicznych. Charakter taneczny miały także miniatury instrumentalne i pieśni patriotyczne.
Jednym z kompozytorów tego okresu był Michał Kleofas Ogiński. Pochodził z arystokratycznego rodu Ogińskich, którego przedstawiciele zajmowali wysokie stanowiska w Rzeczypospolitej, a ponadto byli hojnymi mecenasami kultury. Michał Kleofas urodził się w 1765 roku w Guzowie koło Sochaczewa. Mimo że planowano dla niego karierę polityczną, zadbano również o jego staranne wykształcenie muzyczne. U kompozytora Józefa Kozłowskiego uczył się gry na klawikordzie oraz teorii i kontrapunktu, natomiast lekcje gry na skrzypcach pobierał za granicą u takich sław, jak Giovanni Battista Viotti i Pierre Baillot.
Swoją grą popisywał się w czasie spotkań towarzyskich na dworach zaprzyjaźnionych arystokratów. Szczególnie często odwiedzał posiadłość stryja - wielkiego hetmana litewskiego Michała Kazimierza Ogińskiego. Michał Kazimierz zorganizował w Słonimiu koło Grodna (obecnie Białoruś) cały kompleks instytucji kulturalnych, tj. teatr operowy, balet i orkiestrę. Był kompozytorem, którego utwory zachowały się do naszych czasów.
W roku 1786, będąc jeszcze młodzieńcem, Michał Kleofas rozpoczął karierę dyplomaty. W ciągu całego życia zajmował szereg ważnych stanowisk. Od króla Stanisława Augusta Poniatowskiego otrzymał godność komisarza skarbu Wielkiego Księstwa Litewskiego; uczestniczył jako poseł w pracach Sejmu Czteroletniego (1788-92). Wziął również udział w Powstaniu Kościuszkowskim, a przez następne lata działał w kraju i za granicą na rzecz niepodległości Polski. Pod koniec życia ostatecznie osiadł we Florencji, gdzie zmarł w 1833 roku.
Ogiński jest autorem cennych prac literackich. Są to: pamiętniki zatytułowane "O Polsce i Polakach", obejmujące okres 1788-1815 oraz "Listy o muzyce", w których określił swoją postawę artystyczną, m.in. zamiłowanie do muzyki Bacha i klasyków wiedeńskich.
Twórczość kompozytorska Ogińskiego obejmuje miniatury fortepianowe (walce, mazurki, menuety, kadryle) oraz pieśni sentymentalne na głos i fortepian. Osobne miejsce zajmują polonezy na fortepian, które dzięki prostocie i charakterowi lirycznemu były chętnie grywane po domach.
Polonez wywodzi się z obrzędowego tańca weselnego, zwanego chodzonym, wykonywanego początkowo z towarzyszeniem tylko śpiewu. Z czasem chodzony zyskał oprawę instrumentalną i stał się formą zabawy. Następnie taniec ten przeniknął do środowisk szlacheckich, a na koniec zadomowił się na dworach magnackich i królewskich. Stał się dostojnym, poważnym tańcem, rozpoczynającym bale w całej Europie. I odtąd zaczęto chodzony nazywać polonezem. Pięknie wyglądał orszak taneczny, prowadzony przez najznakomitszą parę, za którą szły godnie i posuwiście pozostałe pary.
Michał Kleofas Ogiński jako pierwszy nadał polonezowi formę artystyczną. Zamieszczony na stronie Biblioteki Polonez a-moll "Pożegnanie ojczyzny" ze względu na swoją liryczną melodię doczekał się opracowań wokalnych. Dla Zespołu Signum zaadaptował go Stanisław Głowacki. Tekst jest autorstwa śpiewaczki - Haliny Szymulskiej.