Biblioteka nut chóralnych przygotowana przez Towarzystwo Muzyczne im. Edwina Kowalika
Biblioteka nut chóralnych przygotowana przez Towarzystwo Muzyczne im. Edwina Kowalika
Druga połowa XVII wieku to we Francji okres panowania Ludwika XIV. Ten absolutny władca miał w zasięgu swojego panowania wszystkie sfery działalności państwowej, nie tylko politycznej i gospodarczej, ale także kulturalnej. Każda dziedzina życia miała służyć budowaniu wizerunku potężnego Króla-Słońce. Był więc hojnym mecenasem wszelkich sztuk pięknych oraz muzyki. To z jego polecenia została utworzona Akademia Muzyki i Tańca. Za jego czasów kapela dworska, zwana Grande Bande, składała się z 24 instrumentów smyczkowych, do których z czasem dodano także mniejszy zespół - Petits Violons.
W takiej to epoce działał kompozytor - Marc-Antoine Charpentier. Urodził się w 1643 roku w Paryżu. W rodzinie nie było tradycji muzycznych. Marc-Antoine był synem urzędnika dworskiego. Ojciec planował dla niego karierę urzędniczą, może jeszcze większą niż jego własna. Posłał więc chłopca do najlepszej szkoły, prowadzonej przez jezuitów, a następnie zapisał go na studia prawnicze.
O początkowej muzycznej edukacji przyszłego kompozytora nic nie wiemy. Musiał jednak kształcić się i w tej dziedzinie, gdyż w 1667 roku wyjechał na trzy lata do Rzymu, gdzie pobierał naukę kompozycji u wybitnego twórcy oratoriów biblijnych - jezuity Giacomo Carissimiego. Gdy powrócił do Francji, podjął już pracę jako dojrzały muzyk. Otrzymał prestiżowe stanowisko kapelmistrza w jezuickim kościele św. Ludwika w Paryżu, na którym pozostał do końca życia. Przez kilka lat współpracował z Teatrem Moliera, pisząc muzykę do jego sztuk i kierując zespołem wykonawców muzycznych. Zatrudniony był ponadto na dworze królewskim w charakterze nauczyciela, kapelmistrza i kompozytora. Zmarł w Paryżu w 1704 roku.
Dorobek Charpentiera jest wyjątkowo bogaty. Kompozytorowi udało się wypracować własny styl, wyróżniający go spośród innych twórców. Potrafił połączyć barokowy styl włoski z tradycją muzyki francuskiej. Tak jak w dziełach włoskich najważniejszy był piękny, nasycony liryzmem i emocjami śpiew solowy (bel canto), tak francuskie dzieła wokalno-instrumentalne eksponowały akcję dramatyczną, recytatyw zastępujący mowę, dodawały więcej partii chóralnych, instrumentalnych i koniecznie wstawki baletowe.
Pośród dzieł świeckich Charpentiera znajdują się przede wszystkim opery i balety, pisane z okazji uroczystości królewskich i dla Teatru Moliera. Dzisiaj nikt już o nich jednak nie pamięta.
Natomiast nadal cenione są i chętnie wykonywane wokalno-instrumentalne dzieła sakralne artysty. Są to przede wszystkim msze, z których najpiękniejsza to "Messe de Minuit", czyli "Msza na Pasterkę". Można w niej usłyszeć motywy francuskich kolęd oraz barokowych tańców. Charpentier komponował także małe motety na 2 lub 3 głosy solowe z basso continuo, wielkie motety na duży aparat wykonawczy oraz kontemplacyjne i liryczne w charakterze kompozycje na Wielki Tydzień - "Lesons de tenebres" (Ciemne jutrznie).
Wyraźny wpływ twórczości Carissimiego widoczny jest w oratoriach biblijnych kompozytora. Najwybitniejszym z nich jest "Le Reniement de St. Pierre" ("Skarga św. Piotra").
Słynne, uroczyste "Te Deum" Charpentiera to monumentalne wokalno-instrumentalne dzieło na chór, orkiestrę i solistów. W nim zawiera się cały przepych barokowego stylu koncertującego. Warto wiedzieć, że początkowe takty instrumentalnego Preludium z "Te Deum" obrała sobie za sygnał Europejska Unia Nadawców.
Stanisław Głowacki to właśnie Preludium opracował wokalnie dla zespołu Signum. Tekst osnuty jest na wersetach wybranych z Księgi Psalmów i zatytułowany "Chwal, duszo moja, Pana". Taki uroczysty, podniosły śpiew zespół wykonuje np. na rozpoczęcie lub na zakończenie mszy.