Biblioteka nut chóralnych przygotowana przez Towarzystwo Muzyczne im. Edwina Kowalika
Biblioteka nut chóralnych przygotowana przez Towarzystwo Muzyczne im. Edwina Kowalika
Ks. Antoni Chlondowski był kompozytorem, który swoim talentem służył głównie muzyce religijnej. Był przedstawicielem cecylianizmu w muzyce. Jest to styl, który przyjął się w II połowie XIX wieku wśród muzyków kościelnych. W swojej twórczości kompozytorskiej muzycy ci nawiązywali do tradycji Chorału Gregoriańskiego oraz polifonii na wzór Palestriny. Uważali oni, że w liturgii należy wykorzystywać śpiew chóralny a cappella lub z towarzyszeniem organów, a także grę samych organów. W Polsce przedstawicielami tego nurtu byli m.in. Józef Surzyński i Wacław Gieburowski.
Mało kto z nas wie, że melodie niektórych śpiewanych podczas uroczystości kościelnych pieśni zawdzięczamy Antoniemu Chlondowskiemu. Wśród nich są: "Pan zstąpił z nieba pod postacią chleba" i "Maryjo, coś jest w niebie, spójrz na nas u Twych stóp!".
Antoni przyszedł na świat 13 czerwca 1884 roku w Kosztowach koło Mysłowic, jako najmłodszy syn Jana i Marii Hlondów. Ojciec wykonywał pracę dróżnika na kolei, matka natomiast zajmowała się wychowaniem synów. Pierwsze lata nauki spędził w szkołach podstawowych w Zawodziu i w Brzezince koło Mysłowic oraz w gimnazjum w Mysłowicach. Następnie razem z dwoma starszymi braćmi, Ignacym i Augustem, wyjechał do Turynu. Tam ukończył szkołę średnią i w 1899 roku wstąpił do nowicjatu zgromadzenia salezjanów.
Wypada w tym miejscu poświęcić trochę uwagi starszym braciom Antoniego, gdyż losy ich nie były całkiem zwyczajne, a zainteresowania podobne. Wszyscy trzej synowie państwa Hlondów wstąpili do zgromadzenia salezjanów, by zajmować się pracą wychowawczą i nauczaniem młodzieży. Najstarszy, Ignacy, wyjechał do Argentyny, gdzie już do końca życia pracował jako misjonarz. Średni, August, to ten, który w latach 1926-1948 pełnił funkcję prymasa Polski. Dlatego to Antoni będzie podpisywał swoje kompozycje pseudonimem Chlondowski, żeby nie mylono go z bratem.
Pozostając nadal we Włoszech, Antoni studiował filozofię i teologię w Lombriasco i na Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie, gdzie w 1903 roku otrzymał tytuł doktora filozofii. Wydaje się, że również we Włoszech musiał zdobyć wykształcenie muzyczne, ponieważ natychmiast po powrocie do Polski został zaangażowany do pracy jako wychowawca i nauczyciel muzyki w salezjańskiej szkole w Oświęcimiu. Po czterech latach wyjechał do Lubliany do Słowenii, gdzie w 1909 roku przyjął święcenia kapłańskie. Następnie na uczelni w Ratyzbonie doskonalił umiejętności w dziedzinie muzyki liturgicznej.
W 1916 roku na zlecenie episkopatu założył Salezjańską Średnią szkołę dla organistów w Przemyślu. Szkoła ta przetrwała prawie 50 lat, aż do roku 1963, kiedy to została brutalnie zlikwidowana przez władze PRL-u. Ks. Chlondowski kierował nią 7 lat: uczył przedmiotów muzycznych, a także przystępnie opracował podręcznik do nauki harmonii.
Wiele czasu i serca poświęcał na komponowanie muzyki liturgicznej. Cały jego dorobek stanowi około 4 tysiące utworów. Wśród nich są następujące cykle: "Dwanaście Pieśni Eucharystycznych na 1 i 2 głosy z towarzyszeniem organu", "Dwanaście pieśni do św. Teresy od Dzieciątka Jezus na 1 i 2 głosy równe z towarzystwem organów", "Dwanaście pieśni eucharystycznych na 1 i 2 głosy równe z organami z dodatkiem chóru", "Śpiewy ku czci świętej Cecylii, patronki muzyki kościelnej na chór mieszany a cappella i na chór mieszany z towarzyszeniem organów". Pisał również msze i preludia organowe.
W latach 1925-1930 pełnił obowiązki prowincjała polskiej prowincji salezjańskiej z siedzibą w Warszawie. Ostatni etap swojego życia kompozytor spędził w Wólce Pęcherskiej koło Grójca i tam przyjął nazwisko zmarłego salezjanina ks. Józefa Michalskiego. Prawie do końca życia był kapelanem sióstr szarytek. W 1962 roku z całym dorobkiem kompozytorskim i biblioteką przeniósł się do Czerwińska nad Wisłą. Zmarł 13 kwietnia 1963 roku. Jego grób znajduje się na miejscowym cmentarzu.
Z osobą Antoniego Chlondowskiego związana jest pewna historia. W 1966 roku wprowadzony został do uroczystych liturgii hymn "Te Deum" w polskim tłumaczeniu ks. Tadeusza Karłowskiego. Przez wiele lat wszystkie publikacje błędnie za autora melodii podawały Antoniego Chlondowskiego (Artykuł na ten temat ks. Janusza Drewniaka pt. "Czyja to melodia", ukazał się w "Przewodniku Katolickim"). Stało się tak dlatego, że inny salezjanin i kompozytor ks. Idzi Ogierman Mański przekreślił na partyturze napis "NN" i wstawił nazwisko Antoni Chlondowski. Prawdopodobnie zrobił to w dobrej intencji, uważając, że w ten sposób przyczyni się do rozpowszechnienia pieśni. Po wielu żmudnych badaniach, które prowadziła prof. Maria Wacholc, okazało się, że autorstwo melodii "Te Deum" należy przyznać dwóm kompozytorom: Franciszkowi Wesołowskiemu i Józefowi Furmanikowi.