Biblioteka nut chóralnych przygotowana przez Towarzystwo Muzyczne im. Edwina Kowalika
Biblioteka nut chóralnych przygotowana przez Towarzystwo Muzyczne im. Edwina Kowalika
Jan Pieterszoon Sweelinck Był holenderskim kompozytorem, organistą i pedagogiem, działającym na przełomie renesansu i baroku.
Urodził się w maju 1562 roku w Deventer (Holandia) w rodzinie z silnymi tradycjami muzycznymi, zwłaszcza organistowskimi. Nazwisko kompozytora można spotkać w kilku odmiennych pisowniach: Zwelinck, Sweeling, Sweelingh, Sweling, Swelingh. Pierwszym nauczycielem Jana Pieterszoona był ojciec. Przypuszczalnie młody muzyk studiował przez jakiś czas w Wenecji pod okiem znanego kompozytora i teoretyka - Zarlino. Z pewnością zaś nauczycielami Sweelincka byli Jacob Buyck, pastor w Oude Kerk w Amsterdamie oraz Jan Willemszoon Lossy, kontratenor i oboista w Haarlem, który jednak nie uczył go gry na instrumentach, lecz kompozycji. Około roku 1580 Sweelinck pracował już jako organista w Kerk Oude, gdzie zasłynął dzięki wspaniałym improwizacjom organowym i klawesynowym.
Wyjeżdżał niekiedy z Amsterdamu, aby udzielać konsultacji przy strojeniu i renowacji organów. Był uznanym i lubianym pedagogiem, który wychował wielu znaczących muzyków swoich czasów (zwłaszcza organistów), takich jak Andreas Dueben, Peter Hasse, Samuel Scheidt, Gottfried Scheidt, Paul Siefert, Ulrich Cernitz, Jacob Praetorius czy Johann Heinrich Scheidemann.
Dorobek kompozytorski Sweelincka można podzielić na dwie grupy: muzykę wokalną i organową. Renesansową polifonię wokalną ostatniej szkoły niderlandzkiej (wydane zostały w sumie 254 utwory wokalne) reprezentują pieśni, madrygały, psalmy i motety. Do kompozycji organowych, z których zachowało się ponad 70, należą wariacje, toccaty i fantazje (np. Fantasia chromatica).
Sweelinck ceniony jest jako największy przed Bachem mistrz w dziedzinie kontrapunktu. Był także twórcą pierwszej fugi organowej. Jako niezrównany mistrz improwizacji Sweelinck cieszył się nieformalnym tytułem Orfeusza Amsterdamu.
Sweelinck zmarł 16 października 1621 roku w Amsterdamie.