Biblioteka nut chóralnych przygotowana przez Towarzystwo Muzyczne im. Edwina Kowalika
Biblioteka nut chóralnych przygotowana przez Towarzystwo Muzyczne im. Edwina Kowalika
Katolicki ksiądz - Jan Josef Bo'zan pochodził z czeskiego Frydku. Tam spędził dzieciństwo, a swoje dojrzałe lata związał z parafią w Chroustovicach, gdzie do śmierci sprawował obowiązki proboszcza. Tam też w 1716 roku zmarł.
Był poetą, a zarazem kolekcjonerem pieśni nabożnych. Zbierał je przez całe życie do swojego kancjonału zatytułowanego "Rajski słowiczek". Marzył on o wydaniu kancjonału i rozpowszechnieniu go wśród wiernych. Był jednak tylko biednym proboszczem i nie miał pieniędzy na realizację tego przedsięwzięcia. Środki takie posiadał natomiast hrabia Franciszek Antoni 'Spork. Przeznaczył on na ten cel znaczną kwotę i doprowadził do wydania kancjonału.
Hrabia 'Spork to postać zasłużona dla kultury Czech. Znakomicie wykształcony humanista, był miłośnikiem wszelkich sztuk pięknych. Kochał teatr i muzykę. Własnymi środkami i przy pomocy najlepszych specjalistów wybudował nad Łabą imponujący kompleks uzdrowiskowy - Kuks, który uznany został za perłę czeskiego baroku. Wspaniałe budowle, mityczne posągi i poruszające sceny biblijne wkomponowane zostały w leśny krajobraz. Goście mogli oglądać najlepsze spektakle teatralne i słuchać pięknej muzyki.
Oprócz tego hrabia 'Spork w bezpośrednim sąsiedztwie uzdrowiska wybudował szpital i przytułek dla weteranów wojennych oraz kościół Świętej Trójcy. Sprowadził tam bonifratrów, aby opiekowali się byłymi żołnierzami.
Nic dziwnego, że mając tak szerokie zainteresowania, hrabia 'Spork zajął się wydaniem kancjonału Bo'zana. "Rajski słowiczek" zawiera 830 pieśni - od jedno- aż do pięciogłosowych (prawie wszystkie z towarzyszeniem organów). Znajdują się w nim pieśni na cały rok kościelny: adwentowe, bożonarodzeniowe, wielkopostne (w tym pasyjne) i wielkanocne oraz modlitewne o deszcz w czasie suszy. Ponadto kancjonał zawiera liczne rozważania dla osób, którym nie udało się dotrzeć do kościoła na nabożeństwo.
Osobny rozdział stanowią maryjne pieśni pielgrzymkowe. W Czechach znajdują się trzy słynne sanktuaria Maryjne, do których wędrowali pątnicy. Są to: Svata Hora, Svaty Hostyn i Frydek. Dla proboszcza z Chroustovic najmilsza sercu była "Frydecka Maticzka". Stąd w kancjonale znajduje się pewna liczba pieśni bezpośrednio do Niej skierowanych. Frydek leży na pograniczu Śląska Cieszyńskiego i Moraw, toteż ściągali do niego pielgrzymi z Węgier, Czech, Słowacji i Polski. Na wzgórzu Wapiennik znajduje się, wykuta w ciemnoszarym piaskowcu, cudowna figura Matki Bożej z Dzieciątkiem. W historii sanktuarium zdarzały się sytuacje, w których byt jego był poważnie zagrożony. Np. w XIX wieku cesarz Austrowęgier - Józef II zakazał pielgrzymowania do Frydka, a kościół miał być rozebrany. Cesarzowi nie podobało się to, że pątnicy modlili się i śpiewali w swoich językach narodowych. Po śmierci Józefa II udało się przywrócić tradycje pielgrzymkowe. W okresie komunizmu ponownie zabroniono pielgrzymek. Wierni jednak zbierali się potajemnie i ruch pątniczy odbywał się nadal, a pieśni do Frydeckiej Maticzki, przetłumaczone na kilka języków przetrwały do dziś.
"Rajski słowiczek" ukazał się dopiero po śmierci Bo'zana w roku 1719, a wydał go drukarz - Jan Wacław Tybely w Hradec Kralove w łącznym nakładzie 1200 egzemplarzy. Wiele egzemplarzy hrabia 'Spork bezpłatnie ofiarował parafiom. Część z nich zachowała się do dzisiaj. "Rajski słowiczek" uważany jest za najbardziej reprezentatywny zbiór pieśni religijnych czeskiego baroku. Na uwagę zasługują przepiękne melodie i teksty, które były przeznaczone do wykonania nie tylko w kościołach, ale również do rodzinnego muzykowania w domu.
W naszej bibliotece utworów chóralnych znajduje się pieśń maryjna tego kompozytora pod tytułem "Nitida stella".