Biblioteka nut chóralnych przygotowana przez Towarzystwo Muzyczne im. Edwina Kowalika
Biblioteka nut chóralnych przygotowana przez Towarzystwo Muzyczne im. Edwina Kowalika
Heinrich Schuetz to najwybitniejszy niemiecki kompozytor okresu wczesnego baroku. Urodził się w Kestritz 18 października 1585 roku. Gdy miał 13 lat, wyjechał do Marburga, gdzie przez pewien czas śpiewał w chórze kościelnym. Następnie dzięki pomocy możnego protektora - landgrafa Hessen-Kassel (państewko na terenie Niemiec) kształcił się u Giovanniego Gabrielego w Wenecji. Pobierał również naukę u kompozytora licznych oratoriów religijnych - Giacoma Carissimiego.
W 1615 roku Schuetz, już jako dojrzały muzyk, zamieszkał w Dreźnie. Otrzymał tam posadę organisty, a także stanowisko kompozytora i kapelmistrza na dworze elektora saskiego - Jana Jerzego. Od czasu do czasu opuszczał Drezno, by znów odwiedzić Wenecję. To tam poznał Claudia Monteverdiego, którego muzyka wywarła wpływ na jego twórczość. Kilka lat spędził również na dworze królewskim w Kopenhadze, pełniąc obowiązki kompozytora i organisty. W trakcie tego pobytu Schuetz miał możliwość zetknięcia się z muzykami holenderskimi, z których najwybitniejszym był Jan Pieterszoon Sweelinck. Od niego artysta nauczył się wiele w dziedzinie kompozycji i gry organowej. Powróciwszy do Drezna na dawne stanowisko, już nigdzie nie wyjeżdżał. Dożył sędziwego wieku 87 lat. Zmarł wskutek wylewu krwi do mózgu 6 listopada 1672 roku.
We wczesnym okresie Schuetz komponował na potrzeby dworu opery, a także okolicznościowe utwory na różne uroczystości. Jednak żadne z nich nie zachowały się do naszych czasów. Później poświęcił się całkowicie twórczości religijnej. Jej charakter jest wynikiem połączenia zdobyczy szkoły weneckiej, tj. techniki polichóralnej i stylu koncertującego oraz osiągnięć kompozytorów holenderskich. Dzięki temu muzyka kościoła luterańskiego stała się bogatsza i zyskała wyraz artystyczny. Pozostawił około 500 dzieł. Są to m.in.: "Symphoniae sacrae" (na głos i instrumenty smyczkowe), psalmy, motety, Magnificat, 3 Pasje (wg św. Łukasza, św. Jana i św. Mateusza) oraz oratorium "Siedem ostatnich słów Chrystusa na krzyżu".
Heinrich Schuetz wprowadził formę oratorium do kultury niemieckiej, pisząc swoje dzieła do rodzimych tekstów. Forma ta narodziła się we Włoszech. Do jej powstania przyczynił się, żyjący w XVI wieku i działający w Rzymie, święty Filippo Neri. Organizował on nabożeństwa połączone ze śpiewaniem pochwalnych pieśni religijnych (laudesów) w formie dialogowanej. Odbywały się one w oratorium, tj. w domu modlitwy. I to był początek muzycznej formy - oratorium. Inspiracją dla kompozytorów były średniowieczne misteria przedstawiające wątki biblijne, historie świętych lub sceny alegoryczne.
Mimo że oratorium, jako forma wokalno-instrumentalna, jest pokrewne operze, to jednak są między nimi istotne różnice. Oratorium jest utworem epickim (akcja jest opowiadana), dlatego bardzo ważną funkcję spełnia partia narratora-świadka (wł. testo); brak jest ruchu scenicznego i atrybutów scenicznych; partia chóralna odgrywa rolę dominującą.
W Wiedniu powstała tradycja wykonywania w czasie Wielkiego Tygodnia oratoriów zwanych sepolcro, nawiązujących tematyką do średniowiecznych dialogów wielkanocnych. Trzeba tu jeszcze nadmienić, że oratoria świeckie w tym czasie były rzadkością.
Heinrich Schuetz skomponował ponadto wiele sakralnych utworów organowych. Zadziwiał współczesnych swoją grą na tym instrumencie, wspaniale improwizował. Słuchacze uważali, że nie ma lepszego od niego organisty w całych Niemczech.