Biblioteka nut chóralnych przygotowana przez Towarzystwo Muzyczne im. Edwina Kowalika
Biblioteka nut chóralnych przygotowana przez Towarzystwo Muzyczne im. Edwina Kowalika
Grzegorz Gerwazy Gorczycki należy do najwybitniejszych polskich kompozytorów. Jego życie i działalność jako muzyka przypada na okres późnego baroku. Urodził się w 1665 roku w Rozbarku koło Bytomia w rodzinie Adama i Anny Gorczyców, właścicieli folwarku. Naukę rozpoczął w miejscowej szkole parafialnej. Od 1678 roku kształcił się na uniwersytecie w Pradze na Wydziale nauk wyzwolonych i filozofii, a następnie siedem lat studiował w Wiedniu, gdzie uzyskał tytuł licencjata teologii. Przypuszcza się, że również w Wiedniu zdobywał wiedzę i umiejętności muzyczne.
W 1690 roku przybył do Krakowa. Tu przyjął święcenia kapłańskie. Przez następne dwa lata współpracował z założoną przez księży misjonarzy Akademią Chełmińską na Pomorzu. Wygłosił tam cykle wykładów z zakresu retoryki i poezji. W Chełmnie kierował również kapelą kościoła archiprezbiterialnego.
Po powrocie do Krakowa sprawował funkcję wikariusza Katedry na Wawelu oraz spowiednika katedralnego. Wkrótce też powierzono mu stanowisko kapelmistrza (Magister capellae musices Ecclesiae Cathedralis Cracoviensis). Do jego obowiązków należało dyrygowanie, przygotowywanie repertuaru, komponowanie utworów własnych, kopiowanie kompozycji innych autorów. W 1702 roku został też powołany do kolegium tzw. angelistów, uświetniających śpiewem figuralnym liturgię sprawowaną w katedrze przy konfesji św. Stanisława.
Pomimo licznych już obowiązków przyjął na siebie funkcję kanonika kolegiaty w Skalbmierzu, a także proboszcza kościoła Bożego Miłosierdzia na przedmieściu Krakowa zwanym Smoleńskiem. Tu sprawował opiekę nad szpitalem przykościelnym. Równocześnie został kapelanem więźniów osadzonych w basztach Zamku na Wawelu.
Przez wiele lat dzieła Gorczyckiego były bardzo mało znane i rzadko wykonywane. Stopniowo odnajdywano je w Archiwum Kapituły Katedry na Wawelu w postaci rękopisów oraz kopii. Jeszcze po II wojnie światowej natrafiono na manuskrypty dwóch dzieł - Completorium I i Conductus funebris w archiwum poreformackiego kościoła parafialnego w Rakowie Opatowskim w pobliżu Kielc.
Zachowana do naszych czasów twórczość Gorczyckiego obejmuje 50 kompozycji o autorstwie pewnym i 32 utwory mu przypisywane. Jest to niemal wyłącznie polifoniczna muzyka religijna, pisana do tekstów łacińskich. Można tu wyróżnić dwie kategorie utworów:
Najwybitniejszym dziełem mszalnym Gorczyckiego, skomponowanym na czterogłosowy chór a cappella, jest Missa paschalis (Msza wielkanocna), w której niemal cały materiał melodyczny oparty został na motywachpieśni wielkanocnych: Wesoły nam dzień nastał, Wstał Pan Chrystus, Chrystus Pan zmartwychwstał. W ten sposób Gorczycki nawiązał do polskiej tradycji trwającej od XVI wieku.
Natomiast barokowy styl koncertujący prezentuje odnalezione najpóźniej Completorium I, w którym oprócz chóru i solistów, występuje grupa instrumentów: 2 skrzypiec, 2 trąbki i basso continuo. Składa się ono z następujących części:
Grzegorz Gorczycki do końca swoich lat pełnił obowiązki muzyka oraz funkcje kapłańskie. Można wyobrazić sobie, jak pracowite było jego życie. Pamięć jego uhonorowano umieszczeniem w Katedrze Wawelskiej tablicy pamiątkowej, na której został nazwany klejnotem kapłaństwa. A doceniając jego pracę kompozytorską, nazwano go polskim Haendlem. Zmarł 30 kwietnia 1734 roku w Krakowie.