Biblioteka nut chóralnych przygotowana przez Towarzystwo Muzyczne im. Edwina Kowalika
Biblioteka nut chóralnych przygotowana przez Towarzystwo Muzyczne im. Edwina Kowalika
XVI wiek przeszedł do historii jako okres szczególnie intensywnego rozwoju polifonii wokalnej. Muzyka sakralna osiągnęła w tym czasie bardzo wysoki poziom artystyczny. I chociaż wkrótce nadeszła epoka wielkich kompozytorów baroku, to właśnie muzyka sakralna późnego renesansu stanowiła odniesienie dla twórców kolejnych stuleci.
Obradujący w latach 1543-1562 Sobór Trydencki za ideał muzyki liturgicznej uznał twórczość kompozytorów szkoły rzymskiej, a przede wszystkim głównego jej przedstawiciela - Giovanniego Pierluigi da Palestriny.
Urodził się w 1525 roku w Palestrinie - jednym z tych urokliwych, rozsianych wokół Rzymu, miasteczek, położonym pomiędzy Monte Cassino i Castel Gandolfo. W dzieciństwie kształcił się w słynnej wówczas szkole śpiewu przy bazylice Santa Maria Maggiore w Rzymie. Mając 19 lat, został organistą, nauczycielem i kapelmistrzem katedralnym w swojej rodzinnej miejscowości.
Talent muzyczny Palestriny dostrzegł papież Juliusz III i otoczył go szczególną opieką. Powierzył mu zaszczytną funkcję nauczyciela i kapelmistrza w Bazylice św. Piotra. Na tym stanowisku kompozytor pozostał do końca życia. Przyjęty został także do chóru Kaplicy Sykstyńskiej. Papież zrobił tu wyjątek, gdyż do tego chóru mogli należeć tylko mężczyźni nieżonaci, a Palestrina miał już żonę. Równocześnie artysta aktywnie działał w Compagne dei Signori Musici di Roma, tj. związku zawodowych muzyków Rzymu. Uhonorowaniem jego pracy twórczej było nadanie mu tytułu kompozytora kapeli papieskiej. Zmarł w Rzymie w 1594 roku.
Giovanni Pierluigi da Palestrina był kompozytorem wokalnej muzyki religijnej. Pośród wielu jego pięknych dzieł znajdują się: msze ("Assumpta est Maria", "Tu es Petrus" oraz sześciogłosowa "Missa Papae Marcelli"), motety ("Canticum canticorum"), "Stabat Mater", a także lamentacje, litanie i magnificaty.
Zasługą Palestriny było uproszczenie skomplikowanej polifonii wokalnej, która rozwinęła się w wyniku działalności kompozytorów szkół niderlandzkich. W swojej twórczości stosowali oni bogatą technikę imitacyjną, której szczytową formą stał się kanon. Liczba głosów w kanonie była dowolna. Bywały utwory bardzo trudne, zawierające kilka brzmiących równocześnie tematów, które imitowały jeszcze trzy głosy. Przykładem takiego dzieła jest anonimowy 36-głosowy kanon "Deo gratias". Teksty oprawione tak skomplikowaną polifonią nie były zrozumiałe i właściwie uniemożliwiały wiernym koncentrację.
Dlatego też Sobór Trydencki przyjął następujące zalecenia: prostota muzyki, czytelność tekstów, wykluczenie świeckości i godność liturgii. Twórczość Palestriny idealnie wpisuje się w te ustalenia, stanowiąc jednocześnie wzór kościelnego stylu a cappella, na którym wychowały się pokolenia kompozytorów. Styl Palestriny cechuje staranność w oddaniu tekstu, prostota melodii i dbałość o dobre współbrzmienie głosów. Charakterystyczne dla stylu kompozytora są tzw. "akordy palestrinowskie", czyli opadające pochody akordów sekstowych. Nadają one utworom majestatyczny, poważny nastrój i spokojne, mistyczne brzmienie.