Biblioteka nut chóralnych przygotowana przez Towarzystwo Muzyczne im. Edwina Kowalika
Biblioteka nut chóralnych przygotowana przez Towarzystwo Muzyczne im. Edwina Kowalika
Giovanni Francesco Anerio był włoskim kompozytorem, działającym na przełomie renesansu i baroku. Przyszedł na świat w 1569 roku w Rzymie. Wzrastał w rodzinie o tradycjach muzycznych. Jego starszy brat - Felice był w Rzymie jednym z najbardziej cenionych muzyków i również kompozytorem, czego dowodem było powołanie go po śmierci Palestriny (1594 r.) na stanowisko kierownika kapeli papieskiej w bazylice św. Piotra na Watykanie.
Giovanni Francesco, mając zaledwie 6 lat, został członkiem tejże kapeli i do 1579 roku śpiewał w chórze. Miał więc szczęście uczyć się muzyki u znakomitego mistrza szkoły rzymskiej - G.P. Palestriny.
Dalsze kształcenie chłopca przebiegało w rzymskim kolegium jezuickim, gdzie obok specjalności muzycznej przygotowywał się do posługi kapłańskiej. Po ukończeniu nauki i otrzymaniu niższych święceń kapłańskich nadal współpracował z jezuitami. Pełnił obowiązki organisty i kapelmistrza w rzymskich świątyniach, na krótko tylko wyjeżdżając do Werony. Piastował ponadto funkcję prefekta muzyki w jezuickim Collegium Romanum.
Jego talent kompozytorski objawił się głównie w muzyce sakralnej. Jest autorem takich form jak: motety, psalmy, litanie, antyfony, magnificaty, msze oraz koncerty kościelne. Tworzył kompozycje na jeden chór, dzieła polichóralne oraz wokalno-instrumentalne. Warto przy tej okazji dodać, że w tym czasie udział instrumentów w muzyce sakralnej zyskiwał coraz większą popularność, szczególnie w kręgach jezuickich.
Zachował się opis, celebrowanej przez Aneria w rzymskim kościele Il Gesu, uroczystej mszy. Jej oprawa muzyczna była imponująca. Zabrzmiało skomponowane przez artystę monumentalne dzieło w wykonaniu ośmiu chórów z towarzyszeniem muzyków instrumentalnych z całego Rzymu.
W 1583 roku Giovanni Francesco przystąpił do powołanej przez Filippa Neriego "Congregazione dell'Oratorio". W Oratorium (Dom Modlitwy) wierni gromadzili się, by uczestniczyć w organizowanych przez Filippa nabożeństwach, w których szczególną rolę spełniał śpiew pochwalnych pieśni religijnych (laudesów) w formie dialogowanej. Anerio był odpowiedzialny za kształt oprawy muzycznej tych nabożeństw.
Praca na rzecz kongregacji stała się dla artysty inspiracją do stworzenia cyklu kompozycji, będącego zapowiedzią nowej formy, jaką miało być oratorium. Był to zbiór utworów, zatytułowany "Teatro armonico spirituale di madrigali". Zbiór stanowi pewną całość, w której przeplatają się fragmenty instrumentalne i wokalno-instrumentalne. Zawiera słowno-muzyczne dialogi o tematyce biblijnej, np. "Powrót syna marnotrawnego" czy "Nawrócenie świętego Pawła".
W roku 1624 Giovanni Francesco Anerio przyjechał do Warszawy i objął stanowisko kapelmistrza na dworze króla Zygmunta III Wazy. Było to dla niego duże wyróżnienie, gdyż polska kapela królewska prezentowała wówczas wysoki poziom artystyczny. Nadal dużo komponował, lecz niewiele utworów z tego okresu zachowało się do naszych czasów. Pośród ostatnich dzieł, których nuty przetrwały w rękopisach, są polichóralne msze: "Missa pro defunctis", tj. requiem, "Missa pulchra es" oraz 12-głosowa (na 3 chóry) i organy "Missa Constantia". Dzieło to zadedykował autor małżonce królewskiej - Konstancji.
W 1630 roku Giovanni Francesco Anerio wybrał się w podróż do swojego rodzinnego miasta. Miał ze sobą kilka skrzyń rękopisów. Celu podróży jednak nie osiągnął. Zmarł nagle w Grazzu w tymże roku. A co stało się z rękopisami, stanowiącymi dorobek ostatnich lat artysty? Najprawdopodobniej uległy zniszczeniu lub zaginęły.