Biblioteka nut chóralnych przygotowana przez Towarzystwo Muzyczne im. Edwina Kowalika
Biblioteka nut chóralnych przygotowana przez Towarzystwo Muzyczne im. Edwina Kowalika
Rok śmierci Jana Sebastiana Bacha (1750) uznany został za symboliczną datę, wyznaczającą koniec muzycznej epoki baroku. Kolejne lata przynosiły stopniowe odchodzenie od skomplikowanej polifonii późnego baroku na rzecz prostszej postaci kompozycji, jaką jest homofonia, czyli melodia z akompaniamentem. W tym przejściowym okresie, zwanym przedklasycznym, znaczącą rolę odegrali synowie Jana Sebastiana Bacha, pośród których największą sławę zyskał Carl Philipp Emanuel.
Urodził się w 1714 roku w Weimarze. Jego edukacją muzyczną zajmował się osobiście ojciec, który skierował go ponadto na studia prawnicze do Lipska i do Frankfurtu nad Odrą.
Po ukończeniu studiów w 1738 roku Carl Philipp udał się do Berlina, gdzie został przyjęty na dwór króla Fryderyka II. Przez 30 lat pełnił tam obowiązki akompaniatora, kapelmistrza i kompozytora. Był wybitnym pedagogiem. Opracował znakomity podręcznik pt. "Rozważania nad prawdziwą sztuką gry na instrumentach klawiszowych", omawiający zagadnienia z harmonii, kontrapunktu oraz improwizacji, a także zawierający prezentację technik wykonawczych, np. sposoby wykonywania ozdobników. Autor uwzględnił w podręczniku 3 instrumenty: klawikord, klawesyn i fortepian. Zwrócił uwagę na ich odmienne właściwości interpretacyjne.
Klawikord największą popularnością cieszył się na terenie Niemiec. Prostokątną skrzynkę niewielkich rozmiarów kładło się przed sobą na stole. Wewnątrz niej naciągnięte są struny i czterooktawowa klawiatura. Na końcu klawiszy umocowane są metalowe płytki (tangenty). Naciśnięcie klawisza powoduje uderzenie tangentu w strunę. W ten sposób powstaje cichy, "słodki" i delikatny dźwięk. Zaletą tego instrumentu są duże możliwości dynamiczne i uzyskiwanie wibrato. Carl Philipp był już ostatnim wielkim wirtuozem klawikordu i pozostawił wiele kompozycji na ten instrument.
W 1768 roku kompozytor opuścił Berlin i zamieszkał w Hamburgu. Zmarł jego ojciec chrzestny - G.PH. Telemann i Carl Philipp przejął po nim wszystkie funkcje, związane z życiem muzycznym miasta. A było ich, jak na jedną osobę, bardzo wiele. Miał pełnić funkcję kantora, dbającego o oprawę muzyczną nabożeństw w pięciu kościołach, prowadzić lekcje w gimnazjum, a ponadto organizować koncerty publiczne, w których występował jako wirtuoz, improwizator i dyrygent. W 1788 roku w Hamburgu jego pracowite życie dobiegło kresu.
Twórczość kompozytorska C.Ph.E. Bacha obejmuje około 900 utworów. Pozostawił dzieła instrumentalne (sonaty, fantazje, ronda, suity, symfonie, koncerty) oraz wokalno-instrumentalne utwory religijne (kantaty, pasje, oratoria). Indywidualne cechy stylu kompozytora najłatwiej można odnaleźć w jego pieśniach solowych z akompaniamentem instrumentów klawiszowych.
W twórczości C.Ph.E. Bacha obecne są cechy dwóch stylów, które wzajemnie się przenikają. Pierwszy to pełen elegancji i lekkości styl galant; drugi zaś to styl wzmożonej uczuciowości (Empfindsamer Stil), polegający na wyrażaniu, poprzez sentymentalną kantylenę i silne kontrasty (np. dynamiczne) naturalnych uczuć i zmiennych nastrojów. Na koniec warto dodać że muzyka C.Ph.E. Bacha wywarła znaczący wpływ na twórczość kolejnego pokolenia kompozytorów, wśród których byli klasycy wiedeńscy.