( BROSZURA INFORMACYJNA)

Vlicht v.z.w.
Tervuursevest 101
3001 Leuven
Belgiumz
phone: +32 16 32 91 00
fax: +32 16 32 91 98

SPIS TREŚCI
--------------
1. Wprowadzenie
2. Cel i założenia VLICHT
3. Współpraca z grupami badawczymi
4. Struktura i działanie VLICHT
4.1. Jednostka koordynująca
4.2. System informacyjny
4.3. Sieć komputerowa
5. Jednostki badawcze
5.1. Dla ludzi z niesprawnościami ruchu
5.2. Dla ludzi z niesprawnościami wzroku
5.3. Dla głuchych i osób z uszkodzeniami mowy
6. Wnioski
7. Od tłumacza

1. WPROWADZENIE
---------------------
W ostatnich latach, w wyniku rozwoju kilku nowych technologii, opracowano i rozprowadzono znaczną liczbę technicznych urządzeń wspomagających. Dostawy na rynek urządzeń i zastosowań wzrastały wykładniczo. Spodziewano się znaleźć na tej drodze rozwiązanie najważniejszych trudności ludzi niepełnosprawnych.

Jednakże w praktyce okazało się, że dotąd nie znaleziono wlaściwej odpowiedzi na znaczną liczbę problemów.

W związku z rozwojem zaopatrzenia utrzymanie odpowiedniej znajomości rynku stało się trudne dla pracowników socjalnych. Powoduje to duże trudności w doborze odpowiedniego technicznego urządzenia wspomagającego dla indywidualnego użytkownika. Ponadto odpowiedni dobór i prawidłowe użycie technicznego urządzenia wspomagającego często wymaga poradnictwa interdyscyplinarnego ze strony personelu technicznego, medycznego i paramedycznego. Jednakże rzadko kiedy wszyscy ci specjaliści są zebrani razem w celu rozwiązania indywidualnego problemu.

2. Cel i założenia VLICHT
---------------------------
Ostatnio, w związku z zachętą ze strony Wspólnoty Flamandzkiej, ustanowiono nową inicjatywę: VLICHT (Vlaams Informatieen Communicatiecentrum voor Handicap en Technologie) organizację niedochodową, założoną 9 listopada 1989. Celem jej jest urzeczywistnienie w najbliższej przyszłości znacznej poprawy zastosowania nowej technologii na rzecz ludzi niepełnosprawnych.

Kilka flamandzkich uniwersytetów, narodowych służb zdrowia oraz innych instytucji świadczących usługi na rzecz ludzi niepełnosprawnych uczestniczy w tej nowej organizacji mającej za zadanie realizację następujących celów:

1. VLICHT przede wszystkim pełni funkcję informacyjną. To znaczy, że informacje na temat technicznych urządzeń wspomagających są zbierane, porządkowane i rozpowszechniane. Ażeby przedstawić zaopatrzenie rynku flamandzkiego w sposób tak pełny, jak jest to możliwe, produkty nie tylko zostają skatalogowane, lecz dostarcza się także opisów ich charakterystyk użytkowych i technicznych, kosztu, jakości, możliwości dostosowania do indywidualnych wymagań itd. W ten sposób różne organizacje, zainteresowane ludźmi niepełnosprawnymi, mogą uzyskać dokumenty informujące o dostępnym zaopatrzeniu rynku w techniczne środki wspomagające. Rodzaj dostarczanej dokumentacji zależy od jej zastosowania. Może się składać z pojedynczej publikacji jak też czasopism lub danych komputerowych.

2. VLICHT pragnie, oprócz rozprowadzania informacji między organizacjami i służbami działającymi na rzecz ludzi niepełnosprawnych, wspierać wymianę wiedzy i doświadczeń pomiędzy jednostkami badawczymi, pracownikami socjalnymi oraz użytkownikami technicznych urządzeń wspomagających. Sieć łączności będzie wspomagać dyskusję wszędzie tam, gdzie będzie brane pod uwagę - w sposób strukturalny - postawienie problemu i wykorzystanie doświadczenia ludzi niepełnosprawnych, jak również ich organizacji. Tam gdzie jest to potrzebne, dyskusja jest wspomagana lub uzupełniana wiedzą różnych grup badawczych W ten sposób powstaje ciągłe oddziaływanie pomiędzy praktyką a badaniami. Mogłoby to spowodować w krótkim czasie istotny wzrost jakości zaopatrzenia w techniczne urządzenia wspomagające.

3. Powyższe zadanie informowania i łączności jest przewidziane także na przyszłość i to w kontekście europejskim. Specjalne znaczenie ma ta ekspansja dla tych technicznych urządzeń wspomagających, które są ograniczone na rynku flamandzkim. Z tego powodu działalność nowego ośrodka flamandzkiego od początku jest zestrojona z europejskim projektem Handynet. Każdy członek EEC współpracuje czynnie w rozwoju europejskiej bazy danych i dialogu na temat technicznych urządzeń wspomagających

3. Współpraca z grupami badawczymi
------------------------------------
W przeszłości, we Flandrii w dziedzinie technicznych urządzeń wspomagających dokonano znacznej pracy badawczej. Badania te jednak były przede wszystkim skierowane na specyficzne choroby lub niesprawności i oparte w całości na medycznej lub technicznej specjalności zainteresowanej jednostki badawczej. Tak więc dział badawczy uszu, nosa i gardła w Universitaire Instelling Antwerpen (U.I.A.) był zainteresowany problemami osób z niesprawnością słuchu i mowy. W tym samym czasie jednostka badawcza Inżynierii Elektronicznej i Pomiarów w Rijksuniversiteiet Gent (R.U.G.) pracowała nad istotnym postępem na polu wspomagania mowy i porozumiewania się. Na Katholiekie Universiteit Leuwen (K.U.Leuven) opracowano "Infovisie" dla osób z uszkodzeniem wzroku oraz projekt grupy "Handicap en Technologie" dla ludzi z niesprawnością ruchową

W Leuven stało się stopniowo oczywiste, że w celu najlepszego spożytkowania biegłości tych grup było konieczne połączenie ich wysiłków w jednym flamandzkim ośrodku informacji i łączności. W kosekwencji oprócz jednostki koordynującej, cztery różne grupy są połączone w organizacji VLICHT. Obejmuje ona wyżej wymienione jednostki badawcze. W rezultacie tego problemy osób z niesprawnością ruchu, wzroku, mowy lub słuchu są opracowywane przez osobną jednostkę, która zebrała wiedzę w tych czterech dziedzinach z okresu wielu lat i która dała się poznać pod względem biegłości na tym polu. W chwili obecnej przewiduje się taki rozwój, że wszyscy zajmujący się osobami niepełnosprawnymi mogą kierować swoje pytania do VLICHT.

4. Struktura i działanie VLICHT
----------------------------------

4.1. Jednostka koordynująca

Działalność czterech zespołów skoncentrowanych na specyficznych problemach ludzi niepełnosprawnych jest koordynowana przez jednostkę centralną. Jednostka ta zajmuje się przede wszystkim gromadzeniem i rozprowadzaniem informacji na temat technicznych urządzeń wspomagających jak również tworzeniem i utrzymywaniem sieci łączności pomiędzy różnymi organizacjami i instytucjami.

4.2. System informacyjny

Jako centrum informacyjne, VLICHT ma na celu przedstawić, wyczerpująco jak tylko jest to możliwe, przegląd zaopatrzenia rynku flamandzkiego w techniczne urządzenia wspomagające. Dodatkowo chce dawać przegląd nowych zastosowań i technologii w prowadzonych projektach badawczych oraz nowych opracowań. Na początku zbiera się informacje. Zostaje to dokonane głównie przez zgromadzenie broszur od producentów, importerów i dystrybutorów technicznych urządzeń wspomagających. W celu zapewnienia dobrego podejścia do zagadnienia, a taże żeby później móc kontrolować aktualność danych, postanowiono zorganizować to zadanie centralnie.

Od początku przewidywano, że w wyniku procesu zbierania danych powstanie znaczna ilość zapisanych informacji. Z tego powodu równocześnie zapoczątkowano tworzenie zautomatyzowanego systemu informacyjnego, za pomocą którego dane te mogłyby być przechowywane centralnie, w zbiorach o dobrej strukturze. System ten daje użytkownikowi możliwość wyboru właściwej informacji na podstawie różnych kryteriów. Z tej przyczyny zastosowano relacyjną bazę danych. Umożliwia to dostęp do bazy przez różne wejścia. Techniczne urządzenie wspomagające nie jest już charakteryzowane wyłącznie przez tekst opisujący, lecz może być wybrane na podstawie (przez wprowadzenie) nazwy ogólnej, technicznej lub funkcjonalnej charakterystyki, grupy przeznaczenia, numeru klasyfikacyjnego lub części opisu produktu. Wybrana informacja wskaże najpierw szereg technicznych urządzeń wspomagających. W większości przypadków, do dalszej selekcji słowny opis nie wystarczy. Z tego powodu w komputerowej bazie danych informacja pisemna jest uzupełniona jednym lub wieloma rysunkami wybranego produktu. Z tych rysunków można otrzymać wymiary przestrzenne produktu lub jego części. W konsekwencji nie jest w dalszym ciągu konieczne w trakcie procesu wprowadzania, podawanie wszystkich danych liczbowych dotyczących produktu. Podczas konsultacji, poprzez specjalny moduł, użytkownik może otrzymać z bazy danych każdy wymiar, którego potrzebuje do swego indywidualnego zastosowania. W chwili obecnej komputerowa baza danych zawiera dane około 4000 produktów. Daje to nieomal kompletny we Flandrii przegląd rynku technicznych urządzeń wspomagających 4.3 Śieć komputerowa

Oprócz dostarczania informacji, Vlicht chce popierać wzajemną łączność i dyskusję pomiędzy pracownikami socjalnymi a użytkownikami technicznych urządzeń wspomagających. Celem tych rozmów jest, możliwie jak najlepsza, wymiana istniejącej we Flandrii wiedzy i doświadczenia na temat technicznych urządzeń wspomagających. W tym celu założono obecnie sieć komputerową, w której mogą uczestniczyć różne organizacje i ośrodki dla osób niepełnosprawnych. Za pomocą tej sieci mogą być wymieniane pytania i odpowiedzi na temat użytkowania oraz jakości technicznych urządzeń wspomagających. Zawiadomienia są automatycznie wprowadzane do bazy danych i dołączane do zapisu na temat odpowiedniego urządzenia wspomagającego. Od tej chwili każdy użytkownik może skorzystać z tych uwag i jeżeli życzy sobie tego, dołączyć się do nich.

Wymiana doświadczeń użytkowników mogłaby być impulsem do pełniejszej "rozmowy" pomiędzy organizacjami zaopatrującymi i zapewniającymi obsługę oraz użytkownikami i producentami. Oczekuje się, że w ten sposób, w krótkim czasie, nastąpi istotne polepszenie jakości technicznych urządzeń wspomagających.

5. Jednostki badawcze
----------------------

5.1. Dla ludzi niesprawnych ruchowo

Najbardziej uporczywe problemy ludzi niesprawnych ruchowo dotyczą transportu i dostępności otoczenia. Na rynku flamandzkim istnieje duża różnorodność produktów służących ułatwianiu transportu oraz dostępności środowiska. Produkty te zostały posortowane, sklasyfikowane i wprowadzone do systemu informacyjnego.

Powszechnie uznano, że dostępność środowiska, na przykład budynków publicznych oraz systemu transportu, jest zasadniczą kwestią dla osób z niesprawnoścą ruchową. Równie ważna jest dostępnośc wyposażenia. W wielu przypadkach już proste przyrządy stanowią pewne rozwiązanie problemu. Większość z nich jednak jest zaprojektowana do aktywności codziennej i wymaga od użytkownika pewnej sprawności.

Z tego powodu wiele problemów osób ze znacznie ograniczoną sprawnością ruchową pozostaje nie rozwiązanych. W szczególności tylko nieliczne rozwiązania z zakresu komunikacji oraz sterowania bezpośrednim otoczeniem odpowiadają wymaganiom. Stan ten ma dwie główne przyczyny. Przede wszystkim jest ograniczone zaopatrzenie rynku flamandzkiego w alternatywne urządzenia sterujące takimi urządzeniami jak: służące wspomaganiu porozumiewania się, komputery osobiste lub systemy do sterowania środowiskiem. Po wtóre jest prawie niemożliwe znalezienie urządzenia, przystosowanego do indywidualnych potrzeb i ograniczeń (sprawności) użytkownika.

Odczuwa się przeto konieczność wykonania, w ramach jednostki badawczej, specjalnej ekspertyzy na temat polepszania dostępności systemów komputerowych. Krok ten jest w chwili obecnej decydujący do realizacji wielkiej różnorodności nowych zastosowań za pomocą najnowszej technologii. Zebrano wielką ilość informacji na temat różnych możliwości sprzęgania. Ten zbiór danych, który jest dobrą reprezentacją wszystkich produktów dostępnych handlowo we Flandrii, wykazuje, że tylko nieliczne systemy zostały przystosowane dla osób z ograniczoną sprawnością funkcjonalną. Wiele już zrobiono aby rozszerzyć flamandzki system informacyjny, opisujący wyżej wymienioną kategorię technicznych środków usprawniających. Uwzględnienio mianowicie systemy sprzęgające produkowane w innych krajach. Przebadano i skontaktowano się z najważniejszymi przedsiębiorstwami, które koncentrują się na tym segmencie rynku.

W tym samym czasie nawiązano kontakt z flamandzkimi i zagranicznymi organizacjami i instytucjami, które od lat mają szerokie doświadczenie na tym polu.

Dobra znajomość ogólna całego zaopatrzenia rynku technicznych środków wspomagających jest istotna, ale nie wystarcza do dokonania wyboru dla indywidualnej osoby. Dla większości osób tylko wtedy można zaproponować odpowiednie rozwiązanie, gdy wszystkie właściwości i wymagania względem produktu zostaną starannie dobrane do zachowanych funkcji użytkownika. Stan zachowania funkcji, o ile to możliwe, nie powinien być określany przez samego użytkownika lub jego otoczenie. Z tego powodu w przyszłości cała uwaga będzie kierowana na rozwój metod oceny. Muszą one zapewnić możliwośc ustalenia stanu funkcjonalnego użytkownika tak, aby określić, jak można sterować przyrządem lub za pomocą zachowanych funkcji.

Nawet wtedy, gdy zostały zachowane bardzo ograniczone funkcje motoryczne, można za pomocą wyżej opisanego systemu informacyjnego oraz technik oceny opracować nowe metody zarówno porozumiewania się i sterowania środowiskiem jak i codziennej aktywności. Większość ludzi z niesprawnościami motorycznymi skorzysta z tej możliwości. Jednakże dla osób z prothetics i orthotics problem może być całkiem inny. Nie poszukują oni odpowiedniego technicznego urządzenia wspomagającego, lecz raczej potrzebują zawodowej porady przy doborze odpowiedniego typu oraz dopasowaniu i adaptacji protezy. Z tego powodu w ramach VLICHT zintegrowano dział "biomechaniki i projektowania graficznego". Oprócz trenowania w ponownym chodzeniu ludzi z amputacjami, grupa ta udziela porad przy wyborze i adaptacji orthotics i prothetics.

(Uwaga tłumaczącego: W dostępnych słownikach nie znalazłem odpowiedników polskich dla słów orthotics i prothetics. Tekst orginalny sugeruje że oznaczają one różne niesprawności lub też różne protezy i aparaty ortopedyczne.)

5.2. Dla ludzi z uszkodzeniem wzroku

Dla ludzi z uszkodzeniem wzroku stworzono w roku 1985 "Infovisie". Oprócz zbierania i rozpowszechniania informacji na temat technicznych urządzeń wspomagających dla osób z uszkodzeniami wzroku oraz niewidomych, organizacja ta usiłuje pobudzać projekty badawcze. Jest także związana z badaniami dla różnych organizacji rządowych.

Podczas minionych lat w tej grupie stopniowo zebrano znaczące doświaczenia i umiejętności. Szczególnie troskliwie sprawdzono możliwości nowych technologii dla osób z uszkodzeniami wzroku oraz głucho-niewidomych. Cele "Infovisie" oraz VLICHT są podobne, co spowodowało, że obie organizacje postanowiły koordynować w przyszłości swoją działalność. Z tego powodu zadania VLICHT w zakresie informowania na temat uszkodzeń wzroku zostaną podjęte przez "Infovisie".

Będzie także kontynuowane zbieranie informacji i ocena technicznych urządzeń wspomagających, dostępnych we Flandrii dla niewidomych, osób z uszkodzeniami wzroku i głucho-niewidomych. Zbiory danych będące wynikiem tych prac mogą być konsultowane zarówno przez osoby niepełnosprawne, zawodowych opiekunów, jak i jednostki badawcze, specjalistyczne instytucje oraz szkoły.

Rozprowadzanie tych informacji zostało zrealizowane pod nadzorem "Infovisie" za pomocą różnych publikacji, które są w obiegu już od kilku lat. Są to :"Infovisie Magazine/Magazine Infovision", który ukazuje się cztery razy do roku i jest publikowany pod własnym zarządem, "Sociale gids voor visuele gehandicapten"(Społeczny przewodnik dla osób z uszkodzonym wzrokiem) oraz "Technical aids for Deaf-Blind persons" (Techniczne urządzenia wspomagające dla osób głucho-niewidomych)

Dzięki połączeniu Infovisie i VLICHT zawodowe wsparcie osób z uszkodzeniem wzroku zyskało bardziej stały charakter. 5.3. Dla osób głuchych i z uszkodzeniami mowy

W celu rozwiązania pytań i problemów osób głuchych i z uszkodzeniami mowy, zwrócono się do dwóch różnych jednostek badawczych: jednostki badawczej nosa-gardła-uszu na "Universaire Instelling Antwerpen" oraz jednostki badawczej Elektroniki i Pomiarów na "Rijksuniversiteit Gent", które specjalizują się, oprócz innych przedmiotów, w rozwijaninu sytemów syntezy mowy.

Rozwijanie i stosowanie wielokanałowych implantów ślimakowych było przyczyną stworzenia na "Universaire Instelling Antwerpen" wielodyscyplinarnej jednostki badawczej. Współpracują tu zarówno lekarze medycyny jak i specjaliści techniczni, terapeuci mowy i audiologowie. W wyniku takiego międzydyscyplinarnego podejścia stało się możliwe badanie jednoczesne, w sposób zintegrowany, słuchu, mowy i języka.

Jednostka ta wykonała wiele zadań. Rozpoczęto, oprócz projektów badawczych rozwijających oprogramowanie i sprzęt do analizy mowy, także opracowanie zestawów testujących słuch oraz techniczne urządzenia wspomagające dla osób z uszkodzeniami słuchu.

Oznacza to, że osoby z uszkodzeniem słuchu mogą konsultować się w tej jednostce, zarówno w sprawie oceny i rechabilitacji słuchu, jak i zawodowej pomocy przy wyborze słuchowego lub innego technicznego urządzenia wspomagającego.

Zastosowania syntezy mowy na polu rehabilitacji, których dokonano na "Rijksuniversiteit Gent", są niezbędnym uzupełnieniem postępu na rzecz osób z uszkodzeniami mowy. W roku 1985 opracowano "BLISS-voice", który jest technicznym urządzeniem wspomagającym dającym mowę na wyjściu systemu porozumiewania się, sterowanego za pomocą symboli "Bliss".

Rozwój tych urządzeń doprowadził do znacznego zwiększenia kontaktów z rodzicami dzieci z uszkodzeniami mowy, terapeutami i kierownikami specjalistycznych instytucji. W ten sposób jednostka badawcza otrzymała nagle jasny obraz profilu użytkowników, wymagań stawianych technicznym urządzeniom wspomagającym oraz możliwości przystosowania urządzeń dostępnych w handlu. Ponadto systematycznie zbierano informacje na temat systemów mowy oraz porozumiewania się, oferowanych przez flamandzkich producentów i dystrybutorów. Doprowadziło to nie tylko do powstania zbioru informcji na temat urządzeń, lecz także umożliwiło ocenę danych od indywidualnych użytkowników. Obecnie zbiór ten zostanie posortowany i włączony do systemu informacyjnego VLICHT. Tak więc będzie on dostępny w taki sam sposób, zaś w czasie doboru technicznych urządzeń wspomagających będzie można używać analogicznych kryteriów.

(Uwaga tłumaczącego: w oryginale nie powiedziano w jaki sposób zbiór jest dostępny oraz o jakie kryteria chodzi.)

6. Wnioski
---------------
Z chwilą zorganizowania VLICHT zostały połączone we Flandrii wysiłki w dziedzinie technicznych urządzeń wspomagających. Przez połączenie różnych inicjatyw stał się dostępny obszerny zbiór informacji na temat technicznych urządzeń wspomagających. Obecnie VLICHT ma zamiar połączyć wszystkie inicjatywy, które są zainteresowane tym przedmiotem i chcą być aktywne.

Zbieranie informacji jest pierwszym stopniem polepszania dostępności technicznych urządzeń wspomagających, potem nastąpią inne akcje. Tak więc na przykład będzie organizowana i pobudzana wymiana informacji i doświadczeń użytkowników. Z tych danych mogą korzystać zarówno badacze jak i wykonawcy, producenci i dystrybutorzy. Tak więc można oczekiwać, iż jakość i dostępnośc technicznych urządzeń wspomagających dla osób niepełnosprawnych polepszy się w krótkim czasie.

7. Od tłumacza:
-----------------
Flemish - tłumaczę jako flamandzki
Flanders - ,, ,, Flandria
orthotics
prothetics

W dostępnych słownikach nie znalazłem tłumaczenia słów: Flemish oraz Flanders. Przyjąłem i dalej konsekwentnie stosowałem tłumaczenie: flamandzki oraz Flandria.
Michał Leszczyński