Doradcza Komisja
Medyczna
 - sprawozdanie
 - apel
 - konkurs

Ośrodki
rehabilitacyjne

Ciekawe lektury

Informacje ze świata

"MS matters - for people living with MS",
"Sprawy SM - dla ludzi żyjących z SM", numer 42 marzec /kwiecień 2002 r.

CO TO ZNACZY ZDROWA DIETA

DIETY I CO ONE DORADZAJĄ

     Są opisywane różne diety w SM. Są dwie zasadnicze grupy.
Pierwsza to diety restryktywne bazujące na unikaniu specyficznego jedzenia uważając, że może to pogorszyć SM.
Dieta bezglutenowa z unikaniem glutenu, produktów mlecznych, jedzenia, które powoduje alergie, pektyn, fruktozy i glukozy.
Druga to są diety uzupełniające bazujące na pobieraniu szczególnych substancji np. z pobieraniem soku aloesu celebrozydów (tłuszczowe substancje z rdzenia wołu) lub duże dawki witaminy C innych witamin oraz minerałów.
W większości przypadków jest bardzo mało przesłanek naukowych, które by to popierały i wymaga to bardzo wielu badań. Natomiast wiele diet polecanych zawiera niską zawartość tłuszczu i wyższą zawartość włóknika. Niektóre z tych diet mogą być szkodliwe - szczególnie te zawierające dużą dawkę witamin i minerałów i te bardzo restryktywne.

WYNIKI BADAŃ

     Wiele badań wykazało, że SM występuje częściej w krajach gdzie używa się więcej nasyconych kwasów tłuszczowych i produktów mlecznych w porównaniu z populacjami, gdzie używa się kwasów tłuszczowych nienasyconych (oleje roślinne i ryby), chociaż są tu różne wątpliwości. To sugeruje, że tłuszcze spożywane w diecie mogą być ważne jako możliwy czynnik "ryzyka" w SM. Niektóre kwasy tłuszczowe są wytwarzane przez organizm lecz niektóre trzeba dostarczać w diecie. Jest wiadomym, że zasadnicze wielonienasycone kwasy tłuszczowe są tu wskazane. Znane jest znaczenie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych jak kwas linolenowy oraz alfa-linolenowy, które przekształcają się w inne nienasycone kwasy tłuszczowe. Dowody z laboratoryjnych poszukiwań i prób klinicznych sugerują, że te dwa kwasy tłuszczowe nienasycone i ich pochodne są ważne dla układu immunologicznego i nerwowego, a kwas linolenowy może mieć specyficzny wpływ na ilość rzutów i postęp SM. Są dowody na to, że mała ilość kwasów tłuszczowych w diecie w których nasycone tłuszcze są zastąpione przez wielonienasycone może być korzysta w SM. Najbardziej znana jest tzw. Dieta Swanka. Jednakże wszystkie te dane wymagają dalszych obserwacji. Badania także sugerują, że witamina B, która działa jak hormon może być ważna w kontrolowaniu odpowiedzi immunologicznej w SM, ale w zbyt dużych dawkach może być szkodliwa.

ZDROWE JEDZENIE

     Najważniejszym jest stosować zrównoważoną dietę zawierającą 5 powszechnie akceptowanych grup jedzenia:
· Chleb
· Ziemniaki
· Owoce i warzywa
· Mleko i produkty mleczne
· Mięso i ryby
Oraz jedzenie zawierające tłuszcz i cukier, ale należy ograniczyć nasycone tłuszce do minimum. Znajdują się one w produktach zwierzęcych (produkty mleczne i mięso).
Jeżeli ma się nadwagę należy wybierać niskotłuszczowe produkty tj. nieskotłuszczowe sery i odtłuszczone mleko. Zasadnicze kwasy tłuszczowe jak kwas linolenowy i alfa-linolenowy odgrywają dużą rolę w utrzymaniu zdrowego systemu nerwowego.
Kwas linolenowy znajduje się w słoneczniku, oleju sojowym, zielonym groszku, fasolce i soczewicy. 
    Alfa-linolenowy kwas znajduje się w jarzynach o ciemnozielonych liściach tj. brokuły i zielona papryka. Jego wielonienasycone kwasy znajdowane są w oleistych rybach (tuńczyk, makrela i łosoś). Można też nabywać bogate w te kwasy dodatki takie jak olej z wieczornej prymulki, tran, lecz niektóre z nich mogą być drogie i lepiej jest sprawdzić u lekarza czy są one wymagane. W razie wątpliwości ze swoją wagą należy porozumieć się ze swoim dietetykiem.
Opracowała: Maria Kassur

SM Z RZUTAMI

JAKA JEST DEFINICJA RZUTU

Wiele ludzi z SM nazywa rzut atakiem, ponieważ można opisać ten okres czasu jako doświadczenie nowych problemów albo początku złego samopoczucia. Personel medyczny definiuje rzut jako wystąpienie nowych objawów albo powrót starych objawów, które trwają więcej niż 24 godz. Objawy trwają godziny albo dnie czasami tygodnie a nawet parę miesięcy. Rzuty różnią się od łagodnych do ciężkich. Co gorsze rzuty ostre wymagają często leczenia szpitalnego. Okres poprawy kiedy objawy ustają lub zanikają nazywany jest remisją. Remisje mogą trwać różny okres czasu nawet lata. Typowe objawy rzutu SM mogą przejawiać się częściową lub całkowitą utratą wzroku, podwójnym widzeniem, osłabieniem, zaburzeniami równowagi i zaburzeniami moczowymi i mogą one przebiegać pod postacią osłabienia nóg i zaburzeń pęcherza. Inne objawy SM jak zmęczenie albo bóle są trudniejsze do zakwalifikowania. Mogą one nie mieć jasnego początku albo mogą też przetrwać. Niektórzy ludzie mogą skarżyć się na przemijające objawy takie jak sensacje podobne do szoku, kiedy nie mogą zgiąć szyi i może to być zakwalifikowane jako rzut o ile trwa co najmniej 24 godz.

CO SIĘ DZIEJE W CZASIE RZUTU

     W SM rzuty mogą być spowodowane przez komórki zapalenia atakujące włókna nerwowe w centralnym układzie nerwowym (mózg i rdzeń). Wynikiem tego ataku jest powstanie płynu(obrzęki) zbierającego się dookoła włókna nerwowego uciskającego nerw i przeszkadzającemu w przebiegu podniet nerwowych przez włókna. Kiedy przesłania się zablokowane w okolicach mających specjalne funkcje jak np. nerw oczny albo włókna motoryczne (ruchy gałką) albo włókna czuciowe w rdzeniu kręgowym, wtedy występują odpowiednie objawy. Kiedy płyn zanika i dłużej nie naciska włókien nerwowych wtedy następuje remisja. To zapalenie może również, choć nie zawsze, uszkodzić mielinę (otoczka ochronna, która otacza włókna nerwowe w centralnym układzie nerwowym). Zapalenie może także uszkodzić niektóre włókna nerwowe tzw. Axony. Ostatnie badania wykazały, że axony mogą być uszkodzone nawet we wczesnych stadiach SM. Z chwilą kiedy zapalenie ustaje płyn zanika w układzie centralnym może zachodzić remienilizacja czyli odnowa uszkodzenia mieliny. Jest to bardzo ważne do uprzytomnienia sobie, że chorzy mogą w pełni wyzdrowieć z objawów chorobowych, które wystąpiły podczas uszkodzenia mieliny. Nawet jeżeli niektóre włókna nerwowe są uszkodzone chorzy mogą pozbyć się objawów.

Z CHWILĄ KIEDY ZAPALENIE WSTĘPUJE CENTRALNY UKŁAD NERWOWY MOŻE ULEC REMIENILIZACJI.

CZY MOŻEMY PRZEWIDZIEĆ WYJŚCIE Z RZUTU

     Wyjście z rzutu często może być kompletną remisją. Jednakże nie zawsze jest to zasadą. Jeżeli uszkodzenie mieliny jest poważne, wtedy niektóre objawy pozostają, chociaż istnieje możliwość poprawy w ciągu następnych miesięcy o ile następuje dalsza remienilizacja. Również może być niekompletne wyzdrowienie, kiedy znaczna ilość włókien nerwowych jest uszkodzona albo zniszczona co może być nieodwracalne. Można też stracić dużą liczbę axonów bez uszkodzenia funkcji organizmu. Występuje to wtedy kiedy może być moment w którym dalsza utrata nie wpływa na czynności. Od tego momentu każda utrata następnych axonów daje pogorszenie w poziomie funkcjonowania. Jeżeli kilka rzutów dotyczy jednej szczególnej części centralnego układu nerwowego, wtedy jest wielce prawdopodobne, że ozdrowienie nie będzie kompletne.
Jest to powodem dlaczego wyzdrowienie z rzutów staje się mniej całkowite z czasem i jednocześnie im dłużej trwa SM tym słabsza jest odpowiedź organizmu na leczenie sterydami.

CZY WSZYSTKIE OBJAWY SĄ RZUTEM?

     Kiedy u ludzi rozpoznane zostaje SM wtedy wszystkie objawy wydają im się nowym rzutem np. bóle brzucha całkowicie nie związane z układem nerwowym i to wymaga odpowiedniego przekonywania przez lekarza celem zrozumienia objawów SM. Pewne sprawy mogą spowodować, że objawy ukazują się ponownie i to niekoniecznie może być nowym rzutem. Przykładem jest wzrost gorączki np. z powodu infekcji albo nadmiernych ćwiczeń. Wtedy objawy mają tendencję do zanikania i wtedy niepotrzebnie niektórzy ludzie zarzucają ćwiczenia, sądząc, że jest to spowodowane nowym rzutem. 

CZY SĄ SPRAWY KTÓRE WYWOŁUJĄ ALBO ZAPOBIEGAJĄ RZUTOM?

     To zagadnienie wywołuje duże zainteresowanie lecz nie ma na to jednoznacznej odpowiedzi ponieważ nie jest ściśle ustalone co może spowodować rzut. Czasami czynniki takie jak uraz (zawierający np. zabieg chirurgiczny, stres, szczepienie, infekcja) mogą zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia rzutu. Na ten temat jest wiele badań, ale często zdrowy rozsądek przeważa.
Stwierdzone jest, że bardziej skomplikowane infekcje, szczególnie dotyczące układu oddechowego i moczowego mogą wywołać rzut. Dlatego przy SM należy wcześnie leczyć wszystkie infekcje. Przeprowadzono badania różnych szczepień. Stwierdzono, że szczepionka przeciw grypie jest bezpieczna dla osób z SM. Również szczepienia przeciw możliwym infekcjom przy wyjeździe do innych krajów należy wykonać w razie zagrożenia życia możliwą infekcją. Z drugiej strony jest ustalone, że ciąża wpływa na zredukowanie ryzyka rzutu, szczególnie w ciągu ostatnich 3 miesięcy możliwość rzutu zmniejsza się o 60 %. Co prawda po urodzeniu dziecka w ciągu 3 pierwszych miesięcy jest możliwy rzut SM.

KIEDY NAWRACAJĄCO-COFAJĄCY SM PRZECHODZI WE WTÓRNIE POSTĘPUJĄCY SM.

     Aby to stwierdzić konieczne jest stwierdzenie pogorszenia co najmniej przez 6 miesięcy niezależnego od efektu rzutu. Czasami jest to bardzo trudne do stwierdzenia. Progresja choroby prawdopodobnie wynika z utraty włókien nerwowych.

PROWADZENIE COFAJĄCO-POGARSZAJĄCEGO SM.

     Prowadzenie to opiera się na kilku komponentach równej wartości: 
Informacja i edukacja. Chorzy na SM powinni być uświadomieni o sensie i postępie choroby, ponieważ niejednokrotnie muszą powziąć jakąś decyzję np. odnośnie zatrudnienia, wynagrodzenia, ubezpieczenia. Osoby z SM wymagają dokładnej i ścisłej informacji o chorobie. 

PODSTAWA DOBREGO SAMOPOCZUCIA-DOBRA DIETA I ĆWICZENIA

     Dotyczy to zachowania wyrównanej diety niskiej w tłuszcze i zawierającej minimum kwasów nasyconych ( z produktów nabiałowych i mięsa ). Sprawność mięśniowa ma ogromne znaczenie i odnosi duże korzyści z odpowiednio ułożonych ćwiczeń. Fizjoterapeuta może pomóc ustalić program ćwiczeń gimnastycznych do prowadzenia również w domu.

PROWADZENIE RZUTÓW 

     Jeżeli rzut jest uszkadzający, bolesny, stresujący wskazane jest rozważenie leczenia sterydami. Sterydy skracają trwanie rzutu przez ograniczenie wystąpienia płynów albo obrzęków. Nie ma ścisłych wskazań do leczenia sterydami. Mogą one być podawane dożylnie przez krótki okres 3-5 dni. Duże dawki na ogół 500-1000 są zazwyczaj podawane w szpitalu. Alternatywnie sterydy można podawać w formie tabletek. Przeważnie rozpoczyna się dawką 60 mg zmniejszając stopniowo do 0.
     Nie ma na to dowodów, że sterydy mogą dać długoterminowy korzystny efekt, a ponieważ mają działanie uboczne nie mogą być dawane zbyt często i zbyt długo. 
Takie objawy jak nieprzyjemne zaburzenia czuciowe, bóle i dysfunkcja pęcherza mogą wymagać innego leczenia. O ile jest stwierdzone osłabienie albo zaburzenia równowagi również należy zastosować inne leczenie.

LECZENIE MODYFIKUJĄCE CHOROBĘ

     W licznych badaniach stwierdzono, że Beta-Interferon i Copaxone mogą redukować częstość rzutów do ok. 30 %. W Anglii osoby z SM, które mają kryteria do zastosowania leczenia (2 rzuty w ciągu ostatnich dwóch lat i zachowana zdolność chodzenia )są przewidziani do tych leków. Dalsza obserwacja będzie wynosiła 10 lat i powinna dostarczyć informacji, czy to może zapobiec albo zmniejszyć rozwój niesprawności. Inne leki są obecnie badane. Natalie Zumab (Antegren) działa przez zatrzymanie przekraczania bariery krew - mózg przez aktywowanie komórki zapalenia, które następnie atakują system nerwowy. W 2004 roku powinniśmy uzyskać rezultaty tych prób klinicznych.

LEKI MODYFIKUJĄCE CHOROBĘ SĄ TYLKO JEDNĄ Z KOMPONENT W PROWADZENIU NAWRACAJĄCO-COFAJĄCEGO SM

     Mitoxantron i dożylna immunoglobulina mogą być użyteczne, ale nie są jeszcze zalegalizowane w Anglii do leczenia SM. Niektórzy neurolodzy używają Imuran, chociaż inni nie stwierdzają jego efektów w SM. W tej chwili są rozpoczęte badania nad bardziej specyficznymi czynnikami, które mogą wpływać na reakcję immunologiczną i wyniki te są oczekiwane z dużym zainteresowaniem. Na koniec jest wiele dyskusji nt. jak wcześnie w przebiegu SM stosować leczenie immunologiczne. 
     Są tu dwie grupy. Jedni twierdzą, że powinno się stosować jak najwcześniej po ustaleniu diagnozy bo zapobiega to uszkodzeniu włókien nerwowych w przebiegu choroby. 
Inni twierdzą, że czasami chorzy na SM pozostają w dobrej formie przez wiele lat nie przyjmując żadnych leków. Ta grupa uważa, że nie należy stosować tak wcześnie tego leczenia, tym więcej, że redukcja rzutu wynosi 30 %. W między czasie ważnym jest poszukiwanie lepszego leczenia, które dałoby radykalne zakończenie SM.

Opracowała: Maria Kassur

 Początek