KALENDARIUM

Jan Jagielski

• 1 IX 1939 - Wybuch drugiej wojny światowej.
• 12 13 IX 1939 - W żydowski Nowy Rok wyjątkowo ciężkie bombardowania dzielnicy żydowskiej.
• 23 IX 1939 - Stefan Starzyński, prezydent Warszawy, mianował Adama Czerniakowa prezesem Gminy Żydowskiej.
• 23 X 1939 - Powołanie Judenratu z Adamem Czerniakowym jako przewodniczącym.
• 26 X 1939 - Rozporządzenie władz niemieckich o przymusie nieodpłatnej pracy ludności żydowskiej.
• 28 X 1939 - Według przeprowadzonego spisu w Warszawie mieszkało 359 827 Żydów.
• 1 XII 1939 - Nakaz noszenia na prawym ramieniu opasek z gwiazdą Dawida.
• 22 29 III 1940 - W czasie świąt wielkanocnych rabowanie sklepów i bicie Żydów.
• 29 V 1940 - Utworzenie Żydowskiej Samopomocy Społecznej.
• 15 XI 1940 - Zamknięcie dzielnicy żydowskiej 3-metrowymi murami. Uwięziono ok. 350 000 osób na 307 ha.
• 18 IX 1941 - Zmniejszenie obszaru getta.
• 14 X 1941 - Rozporządzenie władz niemieckich o karaniu śmiercią Żydów, którzy bez upoważnienia opuszczą wyznaczoną dzielnicę.
• 16 II 1942 - Drewniany most nad ul. Chłodną przeznaczony dla ruchu pieszego między "małym" a "dużym" gettem.
• 22 VII 1942 - Rozpoczęcie z terenu Umschlagplatzu (ul. Stawki) deportacji do ośrodka zagłady w Treblince.
• 23 VII 1942 - Adam Czerniakow, przewodniczący Judenratu popełnia samobójstwo
• 6 VIII 1942 - Do ośrodka zagłady wysłano domy sierot z getta, w tym także Janusza Korczaka i jego podopiecznych.
• 12 VIII 1942 - Zlikwidowano "małe" getto. Pozostałe osoby przesiedlono na teren "dużego" getta.
• 16 VIII 1942 - Wydano ok. 35 000 kart pozwalających na prace w getcie i uratowanie przed deportacją.
• 15 IX 1942 - Niemcy zakończyli akcję deportacyjną. Wywieziono ok. 300 000 osób. W szczątkowym getcie pozostało ok. 60 000 osób, z tego ponad 20 000 nielegalnie.
• X 1942 - Tworzy się w getcie Żydowski Komitet Narodowy.
• XII 1942 - Utworzenie Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB) i jej sztabu z Mordechajem Anielewiczem jako komendantem.
• XII 1942 - Przy Delegaturze Rządu konstytuuje się Rada Pomocy Żydom "Żegota", w skład której wchodzą przedstawiciele polskich organizacji politycznych i mandatariusze stronnictw żydowskich.
• 18 I 1943 - Niemcy podejmują nową akcję wysiedleńczą. Zorganizowane grupy ŻOB stawiają zbrojny opór i Niemcy przerywają wysiedlanie.
• 19 IV 1943 - Wkraczające oddziały niemieckie zostają zaatakowane przez żydowskich bojowców. Wybucha powstanie.
• 8 V 1943 - Niemcy zdobywają bunkier ŻOB na ul. Miłej 18. Komendant Mordechaj Anielewicz z grupą bojowców popełnia samobójstwo.
• 10 V 1943 - Kanałami wychodzi z getta grupa 30 bojowców ŻOB.
• 16 V 1943 - Generał Jürgen Stroop własnoręcznie wysadza Wielką Synagogę jako znak swego zwycięstwa nad walczącymi w getcie Żydami.
• 23 VII 1943 - Niemcy na ul. Gęsiej zakładają obóz koncentracyjny z więźniami z Auschwitz do prac porządkujących na terenie getta.
• 3 XI 1943 - W akcji Erntefest Niemcy mordują więźniów obozów pracy w Trawnikach, Poniatowej i na Majdanku w większości pochodzących z getta warszawskiego wywiezionych tam po powstaniu.
• VIII-IX 1944 - Wielu spośród ponad 10 tys. ukrywających się po "aryjskiej stronie" Żydów bierze udział w walkach powstania warszawskiego.
• IX 1944/1945 - W wyzwolonej Pradze na ul. Jagiellońskiej i Targowej działa Komitet Żydowski, do którego ściągają ocaleni Żydzi.
• X-17 I 1945 - Grupy Żydów ukrywają się w ruinach miasta do wkroczenia wojsk radzieckich i polskich.
• 21 VII 1945 - Zostaje otwarta synagoga przy ul. Jagiellońskiej, zburzona w 1961 r.
• IX 1945 - Zabezpieczona prowizorycznie synagoga Nożyków staje się znów miejscem modłów.
• 1 I 1946 - Ludność żydowska Warszawy liczyła 18 tysięcy osób.