SAMURAJE

Wstęp

Samuraje byli japońskimi odpowiednikami średniowiecznych rycerzy europejskich. Dziś Japonia jest krajem bogatym, potężnym i niezwykle uprzemysłowionym, ale w czasach samurajów stanowiła zaledwie grupkę wysp u odległych wybrzeży Chin. Jej mieszkańcy żyli z rolnictwa i rybołówstwa. Wielki wpływ na Japonię wywierały Chiny, których cywilizacja w okresie od VII do XIV wieku należała do najbardziej rozwiniętych na świecie. Władzę w Chinach sprawowali cesarze, w imieniu których krajem rządzili cesarscy namiestnicy. Pierwszy cesarz pojawił się w Japonii około roku 400 n.e. Wkrótce w całym kraju wykształcił się system, na czele którego stał cesarz oraz jego główny namiestnik zwany szogunem. Następni w hierarchii byli wielcy posiadacze ziemscy, czyli daimyo. Poniżej daimyo - samuraje, którzy walczyli w ich imieniu, dalej farmerzy, a jeszcze niżej - rzemieślnicy. Najniższą warstwę stanowili kupcy oraz chłopi. Każda klasa podporządkowana była klasie wyższej. System ten, zwany feudalizmem, istniał także w Europie. W XII wieku cesarze stracili swe panowanie nad całą Japonią i rozpoczął się okres wojen klanów wspomaganych przez armie samurajów.

Kim byli samuraje?

Samuraje byli wojownikami w okresie od XII wieku aż do początków współczesnej Japonii, tzn. połowy wieku XIX. Podobnie jak średniowieczni rycerze europejscy, honor cenili sobie ponad wszystko. Swój kodeks honorowy nazywali bushido, co oznacza "droga wojownika". Samuraje uważali, że są winni swym panom bezwzględne posłuszeństwo - stawiali je wyżej niż przyjaźń, a nawet więzy rodzinne. Samuraj musiał być zawsze czujny; w każdej chwili mógł ruszyć do walki na rozkaz swego pana, za którego gotów był oddać życie. Rzucał się w najgorętszy wir walki, pragnąc w ten sposób zdobyć sławę. Nie wycofywał się, dopóki nie dostał takiego polecenia i nigdy nie mógł dopuścić do tego, by wzięto go niewoli. Od prawdziwego samuraja wymagano doskonałości w sprawach honoru, zarówno na polu walki, jak i w życiu codziennym. Samuraj musiał umieć pisać, rozumieć poezję i znać tradycyjne tańce. Wszystkich samurajów uczono łucznictwa oraz walki na miecze. Byli oni doskonałymi jeźdźcami i bardzo dbali o swe konie. Posiadali też umiejętność prowadzenia walki wręcz. Kiedy samuraj czuł, że zachował się niegodnie, popełniał samobójstwo, rozcinając sobie brzuch w rytuale zwanym seppuku, który często bywa niepoprawnie nazywany harakiri. Po przebiciu sobie brzucha przez samuraja, jego przyjaciel (lub rodzaj sekundanta zwanego kaishaku) błyskawicznym ruchem specjalnie zaostrzonego miecza (najczęściej była to katana) ścinał mu głowę. Samuraj popełniał też samobójstwo, gdy istniała obawa, że dostanie się do niewoli lub gdy polecenie wydane mu przez pana kłóciło się z jego sumieniem. Miecze do popełniania seppuku były przepięknie zdobione: rękojeść często pokrywano rybią łuską, zaś pochwę zdobił lakier, szlachetne kamienie i cenne kruszce. Rzemieślnicy wyrabiający te miecze cieszyli się wielkim uznaniem.

Broń i rynsztunek

Miecze samurajskie należały do najlepszych na świecie. Samuraj miał przy sobie zazwyczaj dwa miecze: długi, wygięty, nazywany katana i przekładany za pasem oraz krótki, zwany wakizashi, noszony przy pasie. Poza nimi samuraj nosił często długi kij zakończony wygiętym ostrzem, zwany naginata (odpowiednik europejskiej halabardy). Samuraj miał na sobie specjalną zbroję wykonywaną przez rzemieślników, którzy wyrabiali także miecze i cieszyli się wielkim szacunkiem otoczenia. Jakość ich pracy była bardzo wysoka, a przedmioty, które wykonywali - niezwykle bogato zdobione. Wyważanie mieczy podobnie jak wiele innych czynności (ceremonia parzenie herbaty), doprowadzone zostało w Japonii do rangi sztuki. Podczas kucia miecza, wiele czynności było zrytualizowanych, połączonych z medytacją, oczyszczeniem zarówno duchowym jak i fizycznym.