ZAINTERESOWANIA OSOBISTE Cyprian Kamil Norwid Osobnym przedmiotem mojego zainteresowania jest twórczośc Cypriana Kamila Norwida - i to nie tyle jako poety, ile jako myśliciela, filozofa i - jakby to dziś powiedzeć - publicysty. W swoich pismach, listach i innego typu publikacjach wypowiadał swoje zdanie na tematy dotyczące zarówno ogólnej sytuacji człowieka w świecie (czyli, jak to się dziś modnie określa - "kondycji ludzkiej"), jak też - przede wszystkim - na tematy sciśle wiążące się z Polską i Polakami. Szczególnie w tej drugiej kwestii zawarł bardzo wiele cennych, ale i kontrowersyjnych - przy tym jednak głęboko prawdziwych - ocen. Często opinie te uchodziły za kontrowersyjne dlatego, że odważnie traktowały o niekoniecznie pozytywnych stronach naszego charakteru narodowego. Z tego też powodu oceniano jego twórczość równie surowo, co pospiesznie i niesprawiedliwie zarzucając tej twórczości rozmaite braki, a jemu osobiście wszelakiego rodzaju bezeceństwa. Że jednak te opinie Norwida niewiele - jeżeli w ogóle - odbiegają od prawdy, przyzna to chyba każdy, kto w miarę uważnie obserwuje meandry i zakola zarówno polskiej historii, jak i teraźniejszości. Poniżej przytaczam kilka cytatów pochodzących z różnych źródeł autorstwa Norwida, które, jak mi się wydaje, we właściwy sposób będą oddawać wielkośc tej osobowości. Ojczyzna jest to wielki - zbiorowy - obowiazek. Jesteśmy żadnym społeczeństwem, jesteśmy wielkim sztandarem narodowym. Może powieszą mię kiedyś ludzie serdeczni za te prawdy, których istotę powtarzam lat około dwanaście, ale gdybym miał dziś na szyi powróz, to jeszcze gardłem przywartym chrypiałbym, że Polska jest ostatnie na ziemi społeczeństwo, a pierwszy na planecie naród. Kto mówi prawdę, ten niepokój wszczyna. Przeszłość - jest to dziś, tylko cokolwiek dalej. Nie trzeba kłaniać się Okolicznościom, a Prawdom kazać, by za drzwiami stały. Bo nie jest światło, by pod korcem stało, Ani sól ziemi do przypraw kuchennych; Bo piękno na to jest, by zachwycało Do pracy; praca - by się zmartwychwstało. Najniewdzięczniejszy twór na świecie: człowiek. Jestże się poetą, czyli raczej tylko bywa się? Kto ukochał ogół, a nie ukochał pojedynczo - to Robespierre. Kto ukochał tylko pojedynczych, a ogół zdeptał, to Neron. Jedyna miłość, która nas nigdy nie zdradzi, to miłość własna. Gorzki to chleb jest Polskość... Praca może się stać życia pacierzem i kluczem do nieba. Bić się umiemy - nie umiemy walczyć. Słońce nad Polakiem wstawa, ale zasłania swe oczy nad człowiekiem... Czy ten ptak kala gniazdo, co je kala Czy ten, co mówić o tym nie pozwala? Są narody, które pomiatały głowami królów swoich, truły i przepędzały książąt panujących, królowym rozkazywały, ażeby zdejmowały buty szewcom, te narody istnieją. I jest naród jedyny na świecie, jak historia historią, który w nierządach i zbrodniach onych politycznych wyjątek stanowi. Ten naród nie istnieje. Cóż to dowodzi? Otóż, ze uszanowanie osoby królewskiej nie jest bynajmniej jedyną płaszczyzną istnienia narodu. Wcale nie przez nieuszanowanie władzy, a osobliwie królewskiej Polska nie istnieje. Gdyby tak było, to pierwej by cała Europa musiała nie istnieć i w proch się rozpaść. Nie nieuszanowanie osoby tej lub owej, ani władzy tej lub owej, ale nieuszanowanie osoby człowieka, to dla tej przyczyny jedne narody istnieją, a drugie nie istnieją