Miopatie
genetyczne wrodzone - obraz kliniczny i morfologiczny
PROF. DR HAB. N. MED. ANNA FIDZIAŃSKA
Warszawa
Badania genetyczne, histochemiczne i
mikroskopowo-elektronowe ostatnich lat przyczyniły się do wyodrębnienia
miopatii wrodzonych o swoistym obrazie morfologicznym. Schorzenia te cechuje
występowanie rodzinne, wczesny początek występowania objawów chorobowych,
często łagodny przebieg, współistnienie cech hipoplazji mięśni z dysmorfizmem
kostnym.
Ze względu na podobieństwo obrazu
klinicznego, badaniem umożliwiającym rozpoznanie rodzaju miopatii jest ocena
morfologiczna i genetyczna.
Do miopatii wrodzonych o znanym defekcie genetycznym należą: miopatia z
ośrodkowo ułożonymi jądrami (myotubular/centronuclear myopathy).
Wśród trzech znanych postaci schorzenia najcięższą
postacią jest miopatia miotubularna dziedzicząca się w sposób recesywny
sprzężony z płcią, z lokalizacją genu w proksymalnej części Xq28.
Produkt genu białko miotubularne wykazuje podobieństwo do fosfataz tyrozynowych
- grupy enzymów biorących udział w procesach różnicowania się komórek, ich
proliferencji i wzrostu. Tę postać miopatii cechuje uogólnione osłabienie siły
mięśni, zajęcie mięśni twarzy, ptoza, objawy opuszkowe oraz zaburzenia
oddechowe.
Włókna mięśniowe bardzo małe z ośrodkowo ułożonymi
jądrami i brakiem różnicowania metabolicznego są charakterystyczną cechą
morfologiczną schorzenia.
Postać autosomalna dominująca i postać dorosłych sporadyczna z późnym początkiem
ujawniania się schorzenia, nie znaną lokalizacją genu,
cechuje ksobno-odsiebne osłabienie mięsni kończyn, zajęcie mięśni twarzy,
dysmorfizm kostny i ośrodkowe ułożenie jąder we włóknach mięśniowych
metabolicznie zróżnicowanych z hypoplazją włókien typu I.
Miopatia typu "central core" - schorzenie o
dziedziczeniu autosomalnym dominującym w genie zlokalizowanym w chromosomie
19q12-13.5. Charakterystyczną cechą kliniczną jest opóźniony rozwój ruchowy,
często współistnienie wrodzonego zwichnięcia stawu biodrowego, cechy dysmorfizmu kostnego, uogólniona wiotkość i ksobno-odsiebne
osłabienie siły mięśni kończyn. Charakterystyczną cechą morfologiczną jest w
części centralnej włókien mięśniowych okrągłych struktur 9 core) o odmiennej
aktywności enzymatycznej.
Miopatia nitkowata - schorzenie o dziedziczeniu autosomalnym dominującym i
autosomalnym recesywnym. Gen NEM 1 został zlokalizowany w chromosomie 1q21-23 w
postaci dominującej, a gen NEM 2 w chromosomie 2q21-22 postaci recesywnej.
Znane są trzy kliniczne postacie schorzenia - niemowlęca, dziecięca i postać
dorosłych.
Ciężka postać dziecięca kończy się śmiercią w ciągu pierwszych miesięcy życia.
Schorzenie cechuje się uogólnioną wiotkością i osłabieniem siły mięśni z
zajęciem mięsni twarzy i mięśni oddechowych, cechy dysmorfizmu kostnego. Włókna
mięśniowe wykazują cechy niedojrzałości i obecności licznych struktur
nitkowatych.
Postać dziecięca obok cech klinicznych właściwych dla
miopatii wrodzonych cechuje się zajęciem mięśni twarzy, gałkoruchowych i
skrzywieniem kręgosłupa. Opisano także zajęcie mięśnia sercowego.
W postaci dorosłych obserwowano zajęcie mięśni tułowia i ksobnych mięśni
kończyn. Struktury nitkowate widoczne zarówno w mikroskopie świetlnym i
elektronowym są specyficzną cechą morfologiczną we wszystkich trzech postaciach
schorzenia.