Problemy
Osób Niepełnosprawnych
Rok 2003 przyniesie wiele zmian w prawie pracy i w szeroko rozumianym zabezpieczeniu społecznym. W tym serwisie omawiamy przepisy wchodzące w życie 1 stycznia 2003 r., które zostały już opublikowane w Dzienniku Ustaw (do nr 235) lub oczekują na ogłoszenie, a dotyczą przede wszystkim pracodawców i służb kadrowych.
- Ustawa z dnia 20 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (nieopublikowana)
Do znaczących zmian znowelizowanej przez parlament ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 123, poz. 776 z późn. zm.) należą nowe regulacje dotyczące warsztatów terapii zajęciowej, czyli placówek - wyodrębnionych organizacyjnie i finansowo - stwarzających osobom niepełnosprawnym możliwość przywracania umiejętności niezbędnych do podjęcia zatrudnienia. Warsztaty te mogą być organizowane przez fundacje, stowarzyszenia lub inne podmioty. W warsztatach tych udział biorą także osoby niepełnosprawne na stałe przebywające w domach opieki społecznej. I tych m.in. dotyczy jedna z ważniejszych zmian ustawowych, a mianowicie koszty udziału tych osób w zajęciach będą dofinansowane przez Państwowy Fundusz Osób Niepełnosprawnych.
Przyjęto zapis, według którego
począwszy od 1 stycznia 2004 r. środki na uczestnictwo w warsztatach osób
niepełnosprawnych będą przekazywane z Funduszu w zależności od procentowego
wskaźnika udziału podopiecznych domów opieki społecznej w ogólnej liczbie
uczestników warsztatów. Dopłaty będą zatem malały zależnie od tego wskaźnika.
Wprowadzono przy tym zasadę, że dofinansowania nie będzie, jeśli wskaźnik ten
wyniesie co najmniej 80 proc., a przy wskaźniku do 30 proc. nie będzie ono
obniżane.
Zmieniono też warunki ubiegania się o dofinansowanie z PFRON uczestnictwa w
turnusie rehabilitacyjnym. Dofinansowanie do turnusu rehabilitacyjnego będzie
możliwe przy dochodzie nieprzekraczającym 50 proc. przeciętnego wynagrodzenia, a
w przypadku osoby samotnej - do 65 proc. tego wynagrodzenia. Uzyskiwanie
wyższych dochodów oznacza niższe dofinansowanie do turnusu.
Nowela wprowadza istotne regulacje dla pracodawców. Będą oni otrzymywali dofinansowanie do wynagrodzeń i składek na ZUS. Zgodnie z ustawą, w firmach zatrudniających co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, w których wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych ogółem wynosi co najmniej 6 proc., Fundusz finansuje:
w stosunku do osób, których niepełnosprawność należy do znacznego i umiarkowanego stopnia - część wynagrodzenia odpowiadającą należnej składce od pracownika na ubezpieczenie emerytalne oraz część kosztów osobowych pracodawcy odpowiadającą należnej od pracownika składce na ubezpieczenie emerytalne,
w stosunku do osób, których niepełnosprawność zalicza się do lekkiego stopnia - część kosztów osobowych pracodawcy odpowiadającą należnej składce na ubezpieczenie wypadkowe.
Nowy art. 26a ustawy mówi, że pracodawcy zatrudniającemu osoby niepełnosprawne, ujęte w ewidencji prowadzonej przez PFRON, osiągającemu 6-procentowy wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych, przysługiwać będzie miesięczne dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych (wypłacane raz na dwa miesiące) w kwocie:
130 proc. najniższego wynagrodzenia - w przypadku osób o znacznym stopniu niepełnosprawności,
110 proc. najniższego wynagrodzenia - w przypadku osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
50 proc. (Sejm początkowo przyjął 49 proc.) najniższego wynagrodzenia - w przypadku osób o lekkim stopniu niepełnosprawności.
- Ustawa z dnia 26 lipca 2002 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 135, poz. 1146), z wyjątkiem art. 1 pkt. 1-10, 12, 13, 15-21, 23-25, 27, 29-31, 39-53 ustawy, które weszły w życie 29 listopada br.
Od początku 2003 r. należności z tytułu
podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju pracowników,
zatrudnionych w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, określać
będzie nadal minister pracy i polityki społecznej w rozporządzeniu. Natomiast
warunki wypłacania należności z tytułu podróży służbowej pracownikom
zatrudnionym u pozostałych pracodawców mają być określane w układzie zbiorowym
pracy, w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie
jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia
regulaminu wynagradzania. Oznacza to, że w umowach o pracę zawieranych przez
pracodawców nieobjętych układem zbiorowym pracy i niezobowiązanych do ustalenia
regulaminu wynagradzania powinien znaleźć się jeszcze dodatkowy element,
niewymieniony w art. 29 kodeksie pracy. Chodzi tu o zasady wypłacania należności
z tytułu podróży służbowych.
Tak więc od nowego roku każdy pracodawca (z wyjątkiem państwowych i
samorządowych jednostek sfery budżetowej) powinien opracować zasady, jakie będą
obowiązywały w jego firmie przy rozliczaniu kosztów wyjazdów służbowych
pracowników.
Pracodawca będzie miał w tym zakresie dość dużą swobodę. Musi tylko pamiętać, że
dieta za dobę podróży służbowej krajowej i zagranicznej nie może być ustalona w
kwocie niższej niż dieta wypłacana pracownikom budżetówki. Ustawodawca więc i
dla tych pracowników ustalił ich minimalną wysokość.
U pracodawców, którzy spóźnią się lub z innego powodu nie ustalą zasad
rozliczania delegacji służbowych w swoich firmach, podstawą wypłacania
należności za delegacje będzie rozporządzenie ministra pracy określające
należności za podróże służbowe pracowników zatrudnionych w państwowej lub
samorządowej jednostce sfery budżetowej.
Od początku 2003 r. pracodawca będzie
finansował tylko 33 dni zwolnienia pracownika. Oznacza to, że od 34 dnia
pracownikowi należeć się będzie zasiłek chorobowy. Spowoduje to zmniejszenie
obciążeń pracodawcy.
Druga zmiana dotycząca wynagrodzenia za czas choroby, która zacznie obowiązywać
od 1 stycznia br., dotyczy odpłatności za pierwszy dzień krótkich zwolnień
lekarskich. Od tego czasu pracodawcy będą mogli nie płacić za pierwszy dzień
choroby pracownika. Dotyczyć to ma jednak tylko zwolnień krótkich, trwających
maksymalnie 6 dni. Pozostałe zwolnienia mają być płatne w całości.
Wynagrodzenie za cały czas choroby otrzyma też pracownik, który uległ wypadkowi
przy pracy, matki na tzw. zwolnieniach na opiekę nad dzieckiem oraz kobiety w
ciąży.
Pozbawienie pracownika wynagrodzenia za 1 dzień krótkiego zwolnienia dotyczy
tylko wynagrodzenia za czas choroby wypłacanego mu przez pracodawcę. Warunki
niepłacenia za pierwszy dzień choroby stosuje się więc tylko w sytuacji, gdy
pracownik nie przekroczy 33 dni niezdolności, za które to dni należy mu się
wynagrodzenie od pracodawcy. Oznacza to, że po przekroczeniu tych 33 dni, jeśli
pójdzie na zwolnienie lekarskie, nawet krótkie, za wszystkie dni choroby otrzyma
zasiłek chorobowy ZUS.
Wątpliwości budzić może też sposób liczenia owych 33 dni niezdolności do pracy,
za które to dni wynagrodzenie wypłaca pracownikowi pracodawca, a w
szczególności, czy pierwsze dni krótkich zwolnień mają być uwzględniane w tych
33 dniach czy nie. Wydaje się, że tak. W przepisie regulującym mówi się bowiem o
czasie niezdolności do pracy nie rozróżniając, czy chodzi tu o dni płatne czy
też nie. Tak więc przy obliczaniu 33 dni w roku, po przekroczeniu których
pracownikowi należy się zasiłek chorobowy, należy zsumować wszystkie dni
niezdolności do pracy łącznie z tymi, za które pracownik z powodów opisanych
wyżej nie otrzymał wynagrodzenia.
Należy też pamiętać, że dni te (pierwsze dni krótkich zwolnień) mają być
wliczane do tzw. okresu zasiłkowego. Chodzi tu o maksymalny okres pobierania
przez pracownika zasiłku chorobowego (180 lub 270 dni) określony w art. 8 ustawy
z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. nr 60, poz. 636 z późn. zm.).
Mimo że nowelizacja kodeksu pracy wprowadziła nowy "rodzaj urlopu", który szybko
zyskał potoczną nazwę urlopu udzielanego na krótkie niedyspozycje, nie może być
on wykorzystany w trakcie zwolnienia lekarskiego pracownika.
Od 1 stycznia 2003 r. zmienia się maksymalny tygodniowy wymiar czasu pracy. Zmianę tę wprowadziła jedna z wcześniejszych od omawianej w tym opracowaniu nowelizacji Kodeksu pracy (ustawa z dnia 1 marca 2001 r. o zmianie ustawy kodeks pracy - Dz.U. nr 28, poz. 301). Tak więc od początku 2003 r. czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nie przekraczającym 4 miesiące (wydłużenie okresu rozliczeniowego z 3 do 4 miesięcy).
Od 1 stycznia 2003 r. za pracę w
godzinach nadliczbowych przysługiwać ma jedna stawka - 50 proc. wynagrodzenia
(poprzednio za dwie pierwsze godziny pracownik otrzymywał 50 proc.
wynagrodzenia, za pozostałe - 100 proc.). Stawkę w tej wysokości otrzyma też
pracownik wykonujący pracę w godzinach nadliczbowych w niedzielę i święta będące
dla niego dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.
Tylko za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w nocy, w niedzielę i
święta niebędące dla pracownika dniami pracy zgodnie z obowiązującym go
rozkładem czasu pracy, a także za godziny nadliczbowe przypadające w dniu wolnym
od pracy udzielonym w zamian za pracę w niedzielę lub święto będące dla
pracownika dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy -
dodatek wypłacany będzie w wysokości 100 proc. wynagrodzenia. Przy czym za
jednoczesne przekroczenie dobowej i przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w
przyjętym okresie rozliczeniowym przysługiwać ma tylko jeden dodatek.
Nowelizacja ograniczyła obowiązki
pracodawców w zakresie prowadzenia ewidencji czasu pracy. Taka ewidencja ma być
prowadzona jedynie w zakresie koniecznym do prawidłowego ustalenia wysokości
wynagrodzenia pracownika oraz innych świadczeń związanych z jego pracą.
Natomiast w odniesieniu do pracowników objętych zadaniowym czasem pracy, a także
pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy oraz pracowników
otrzymujących ryczałt za godziny nadliczbowe lub za pracę w porze nocnej,
pracodawca nie ma już obowiązku ewidencjonowania godzin pracy, ponieważ wszyscy
oni (z wyjątkiem kadry zarządzającej) w dużej mierze wykonują pracę poza
zakładem pracy, a więc w warunkach uniemożliwiających kontrolowanie i ewidencję
ich godzin pracy.
Podstawowy okres rozliczeniowy czasu pracy wynosi od nowego roku nie 3, jak dotychczas, a 4 miesiące. Będzie mógł być przedłużony do:
6 miesięcy (w budownictwie, rolnictwie i hodowli, przy pilnowaniu mienia lub osób, a także przy wykonywaniu prac użytecznych społecznie lub służących zaspokajaniu codziennych potrzeb ludności) lub
do 12 miesięcy (jeśli jest to dodatkowo uzasadnione nietypowymi warunkami organizacyjnymi lub technicznymi mającymi wpływ na przebieg procesu pracy).
Takie rozwiązanie ma umożliwić
pracodawcom bardziej elastyczne gospodarowanie czasem pracy, zwłaszcza w tych
branżach, w których następują okresowe wahania koniunktury, bądź ich działalność
jest uwarunkowana porą roku lub warunkami atmosferycznymi.
Wprowadzenie dłuższego niż podstawowy okresu rozliczeniowego czasu pracy będzie
możliwe w drodze układu zbiorowego pracy lub za zgodą zakładowej organizacji
związkowej. Pracodawca, u którego nie działają związki zawodowe, będzie mógł
wprowadzić dłuższy okres rozliczeniowy, po uprzednim zawiadomieniu właściwego
inspektora pracy.
Zmieniły się zasady udzielania urlopów
wypoczynkowych, np. pracownikowi wykonującemu dozwoloną pracę w niedzielę i
święta będzie można udzielić urlopu wypoczynkowego w dniach ustawowo wolnych od
pracy, które dla niego są dniami pracy. Taka regulacja jest odpowiedzią na
zgłaszane od lat postulaty pracodawców, zwłaszcza zatrudniających pracowników w
ruchu ciągłym.
Nowelizacja zmienia też zasady udzielania urlopu pracownikom zatrudnionym w
systemach czasu pracy, w których liczba dni wolnych od pracy przewyższa łączną
liczbę niedziel i świat i dni wolnych od pracy w pięciodniowym tygodniu pracy.
Chodzi tu m.in. o pracę w tzw. równoważnym czasie pracy (art. 1294
k.p.). Pracownikom zatrudnionym w tym systemie czasu pracy urlop ma być
udzielany na ich dni pracy i dni wolne od pracy w takiej samej proporcji, w
jakiej dni te występują w ich rozkładzie czasu pracy. Takie rozwiązanie zapobiec
ma częstym obecnie roszczeniom pracowników o udzielanie urlopu wypoczynkowego, z
pominięciem przypadających w trakcie urlopu dni, które są dla nich dniami
wolnymi od pracy, zgodnie z obowiązującym rozkładem czasu pracy.
Doprecyzowano zasady udzielania urlopu
proporcjonalnego, stanowiąc, że zasada proporcjonalności dotyczy również urlopu
przysługującego pracownikowi podejmującemu pracę u kolejnego pracodawcy w ciągu
innego roku kalendarzowego niż rok, w którym ustał jego stosunek pracy.
Zmieniony został też art. 1552 k.p., który pozwala proporcjonalnie
zmniejszyć wymiar urlopu wypoczynkowego pracownikowi powracającemu w ciągu roku
kalendarzowego do pracodawcy, u którego jest zatrudniony po trwającym co
najmniej jeden miesiąc urlopie bezpłatnym lub innym okresie niewykonywania
pracy, w ciągu którego pracownik nie nabywa prawa do urlopu. Obecnie przepis nie
precyzuje, o jakie okresy poza okresem urlopu bezpłatnego chodzi, posługując się
tylko sformułowaniem "inny okres niewykonywania pracy". Nowelizacja wypełniła tę
lukę. Zgodnie z nią chodzi tu o okresy:
odbywania zasadniczej służby wojskowej lub jej form zastępczych, okresowej służby wojskowej, przeszkolenia wojskowego albo ćwiczeń wojskowych,
Jeżeli okres urlopu bezpłatnego lub inny z wymienionych wcześniej okresów niewykonywania pracy przypadają po nabyciu przez pracownika prawa do urlopu w danym roku kalendarzowym, wymiar tego urlopu ulegać będzie (tak jak i dotychczas) proporcjonalnemu obniżeniu, chyba że przed ich rozpoczęciem pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub wyższym wymiarze.
Zgodnie z nowym brzmieniem art. 162 k.p. urlop wypoczynkowy może być (podobnie jak dotychczas), na wniosek pracownika, podzielony na części. W takim przypadku co najmniej jedna część wypoczynku (a nie urlopu, jak dotychczas) powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych. Pracownik będzie musiał wykorzystać urlop w okresie wypowiedzenia, jeśli pracodawca w tym okresie mu go udzieli. I to bez względu na to, czy to on czy też pracodawca złożył wypowiedzenie umowy o pracę.
Nowelizacja kodeksu pracy wprowadziła
też nowy "rodzaj urlopu" - urlop udzielany na krótkie niedyspozycje, inaczej
zwany urlopem na żądanie. Zgodnie z nowym art. 1672 k.p. pracodawca
ma być obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego
wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Dni tych nie
uwzględnia się w planie urlopów. Nowelizacja pozwala więc pracownikowi na
wzięcie 4 dni urlopu praktycznie bez zgody pracodawcy. Pracownik ma bowiem tylko
obowiązek zgłosić żądanie o udzielenie tego urlopu. Powinien to zrobić
najpóźniej w dniu rozpoczęcia tego urlopu.
W tym trybie pracownik może wziąć maksymalnie 4 dni urlopu w roku kalendarzowym
i to bez względu na to, u ilu pracodawców w ciągu tego roku jest zatrudniony.
Dlatego wydaje się, że we wniosku, jaki pracownik powinien złożyć u pracodawcy o
tego rodzaju urlop, każdorazowo powinien informować go, z ilu tego typu "dni
urlopowych" w ciągu danego roku kalendarzowego już skorzystał.
W przypadku rozwiązania stosunku pracy, informacja o liczbie wykorzystanych tego
typu dni powinna też znaleźć się w świadectwie pracy. Taki wymóg wprowadziło
zresztą rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 6 grudnia
2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowej treści świadectwa
pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania (Dz.U. nr 214, poz.
1809), które wchodzi w życie 1 stycznia 2003 r. Szczegółowo omawiamy je w
dalszej części materiału.
Od 1 stycznia 2003 r. pracodawca ustalający plan urlopów nie będzie musiał robić tego w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową. Będzie go ustalać sam, biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Art. 163 par. 11 k.p. umożliwia pracodawcy, u którego działa zakładowa organizacja związkowa, odstąpienie od sporządzania planów urlopu w ogóle. Zgodę na to musi wyrazić jednak wspomniana organizacja związkowa. Pracodawca, u którego nie działają związki zawodowe, też może zrezygnować ze sporządzania planów urlopów. W tych przypadkach ustala termin urlopu w porozumieniu z pracownikiem.
- Ustawa z dnia 26 lipca 2002 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw wprowadza również zmiany w ustawie z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 854 z późn. zm.)
Obowiązują one od 1 stycznia 2003 r., z
wyjątkiem art. 2 pkt. 4, 6 ustawy nowelizującej, które zaczną obowiązywać
dopiero od 1 lipca 2003 r.
Uprawnienia zakładowej organizacji związkowej przysługiwać będą nie każdej
organizacji funkcjonującej u danego pracodawcy, ale jedynie tej, która będzie
zrzeszać co najmniej 10 członków będących:
pracownikami lub osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy o pracę,
u pracodawcy objętego działaniem tej organizacji albo
funkcjonariuszami, o których mowa w art. 2 ust. 6 ustawy, pełniącymi służbę w jednostce objętej działaniem tej organizacji (chodzi tu o funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej i Służby Więziennej oraz strażaków Państwowej Straży Pożarnej).
Zakładowa organizacja związkowa, która będzie chciała uzyskać albo utrzymać status zakładowej organizacji związkowej, będzie miała obowiązek informować co kwartał pracodawcę (dowódcę jednostki) o łącznej liczbie członków tej organizacji, w tym o liczbie członków, którzy są pracownikami lub chałupnikami (funkcjonariuszami wymienionych wyżej służb).
- Ustawa z dnia 26 lipca 2002 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (wcześniej przywołana) znowelizowała również przepisy ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. z 1996 r. nr 70, poz. 335 z późn. zm.)
Zakres zmian w zasadach tworzenia i gospodarowania środkami tego funduszu, obowiązująch od 1 stycznia 2003 r., jest następujący:
pomoc ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (ZFŚS) została ograniczona do działalności socjalnej prowadzonej wyłącznie w kraju (art. 2 ustawy o ZFŚS);
ZFŚS muszą tworzyć pracodawcy, którzy 1 stycznia danego roku zatrudniają 20 pracowników. Przy zatrudnieniu wynoszącym mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, ale nie mniej niż 20 osób, pracodawca jest zobowiązany do wypłacania świadczenia urlopowego, oczywiście o ile nie utworzył ZFŚS (art. 3 ustawy);
pracodawcy, którzy działają w ramach organizacyjno-prawnych jednostek sektora finansów publicznych, wymienieni w ustawie o finansach publicznych, niezależnie od liczby zatrudnianych pracowników, tworzą zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (art. 3 ustawy);
wysokość świadczenia urlopowego może być równa wysokości odpisu podstawowego na ZFŚS lub niższa od tej wysokości (art. 4 ust. 4 ustawy);
pracodawcy mogą zwolnić się z obowiązku tworzenia ZFŚS oraz innego ustalania jego wysokości w układach zbiorowych i regulaminach pracy. Dotyczy to również ewentualnych odstępstw od wypłacania świadczeń urlopowych i określania ich wysokości (art. 4 ustawy);
zniesiono możliwości ustalania wyższego odpisu na ZFŚS na obszarach, na których występują szkodliwe uciążliwości dla pracowników (przez skreślenie ust. 3a i 3b w art. 5 ustawy);
uproszczono tryb uzgodnień regulaminu ze związkami zawodowymi lub pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów (art. 8 ustawy).
Z powyższych informacji wynika, że
zmiany w omawianej ustawie liberalizują zasady tworzenia funduszu świadczeń
socjalnych (zwalniają kolejną grupę pracodawców z obowiązku jego tworzenia),
ograniczają kompetencje związków zawodowych i możliwości wspierania przez ZFŚS
różnych form wypoczynku za granicą.
Zgodnie z art. 12 wymienionej ustawy z dnia 26 lipca 2002 r., pracodawcy
tworzący wcześniej zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, którzy obecnie
skorzystają z możliwości zwolnienia się z tego obowiązku, muszą wydatkować
zgromadzone środki na cele i według zasad dotychczas ich obowiązujących. Oznacza
to, że środki pieniężne zgromadzone na wyodrębnionym rachunku bankowym funduszu
nie mogą być przez pracodawcę przeznaczone na inne cele, np. na pokrycie
bieżących zadań przedsiębiorcy z tytułu otrzymanych dostaw surowców, materiałów
itp.
- Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 6 grudnia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu za urlop (Dz. K nr 214, poz. 1810)
Nie wszyscy pracodawcy muszą od 1
stycznia 2003 r. tworzyć plany urlopów dla pracowników. W takich przypadkach
pracownik otrzyma urlop w terminie uzgodnionym z pracodawcą. W związku z lipcową
nowelizacją kodeksu pracy należało dokonać zmian w rozporządzeniu w sprawie
szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego. W nowym rozporządzeniu
określono sposób postępowania w przypadku udzielenia urlopu w terminie
późniejszym niż pierwotnie ustalony z pracodawcą, jeżeli nie opracowuje on planu
urlopów.
Rozporządzenie zmienia sposób ustalania urlopu w wymiarze proporcjonalnym, w
przypadku gdy w okresie zatrudnienia branym pod uwagę przy ustalaniu wymiaru
takiego urlopu pracownik uzyskał u danego pracodawcy prawo do urlopu
wypoczynkowego w wyższym wymiarze, ze względu na osiągnięcie odpowiednio
dłuższego okresu zatrudnienia. Nowe rozwiązanie jest korzystniejsze dla
pracowników, dotychczasowa regulacja obniżała bowiem wymiar urlopu
proporcjonalnego przysługującego takiemu pracownikowi.
Zwiększono również katalog należności wypłacanych pracownikom, które nie są
uwzględniane przy ustalaniu wynagrodzenia urlopowego. Do należności tych
zaliczono tzw. dodatkowe wynagrodzenie roczne, czyli popularną trzynastkę.
Zmieniono także sposób obliczania współczynnika służącego do ustalenia
ekwiwalentu za jeden dzień urlopu. Od nowego roku współczynnik ten ustala się
odejmując od liczby dni w danym roku kalendarzowym łączną liczbę przypadających
w tym roku niedziel i świąt oraz dni wolnych od pracy wynikających z rozkładu
czasu pracy w pięciodniowym tygodniu pracy, a otrzymany wynik dzieli przez 12.
Oznacza to, że występujące dotąd w rozporządzeniu pojęcie dodatkowych dni
wolnych od pracy zostało zastąpione pojęciem dni wolnych od pracy wynikających z
rozkładu czasu pracy w pięciodniowym tygodniu pracy. Zmiana ta wynikła z ustawy
z dnia 1 marca 2001 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy (Dz.U. nr 28, poz. 301).
- Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 6 grudnia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz trybu jego wydawania i prostowania (Dz.U. nr 214, poz. 1809)
Pracodawcy, którzy bezpośrednio po
rozwiązaniu lub wygaśnięciu umowy o pracę zawierają z pracownikiem kolejną umowę
o pracę, nie muszą wydawać mu świadectwa pracy, chyba że pracownik zażąda
wydania mu takiego dokumentu. Pracownik będzie mógł zgłosić pracodawcy żądanie
wydania świadectwa pracy najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień, w którym
następuje rozwiązanie lub wygaśniecie stosunku pracy.
Ponadto rozszerzono liczbę informacji, które są niezbędne do ustalenia uprawnień
ze stosunku pracy i z ubezpieczenia społecznego. Między innymi wprowadzone
zmiany pozwalają na umieszczenie w świadectwie pracy informacji o wykorzystaniu
przez pracownika w okresie zatrudnienia wszystkich uprawnień i świadczeń w
zakresie mającym wpływ na realizację uprawnień pracowniczych u kolejnego
pracodawcy. Na przykład od nowego roku w świadectwie pracy będzie informacja o
wypłaconej pracownikowi odprawie emerytalnej lub rentowej.
Od 1 stycznia 2003 r. każdy pracownik będzie mógł wykorzystać poza planem urlopu
4 dni urlopu wypoczynkowego we wskazanym przez siebie terminie. Liczba dni
takiego urlopu będzie przysługiwać pracownikowi w danym roku kalendarzowym
niezależnie od liczby pracodawców, u których w danym roku będzie zatrudniony.
Zatem w świadectwie pracy odchodzącego pracownika musi pojawić się odrębna
informacja, jaką liczbę dni z 4-dniowego limitu urlopowego pracownik wykorzystał
do dnia ustania zatrudnienia. Zmienione rozporządzenie precyzuje, że w
świadectwie pracy należy wpisywać tylko informację o wykorzystanym urlopie w
roku kalendarzowym, w którym dochodzi do ustania zatrudnienia. W świadectwie nie
wpisuje się informacji o urlopie zaległym.
Podając liczbę dni, w których pracownik był niezdolny do pracy, trzeba będzie
podać łączną liczbę dni, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie i za które
nie zachował prawa do wynagrodzenia (ust. 4 pkt 4 świadectwa), oraz osobno
liczbę dni, za które pracownik nie zachował prawa do wynagrodzenia zgodnie z
art. 92 par. 11 k.p. (ust. 4 pkt 11 świadectwa).
Zmienione rozporządzenie zawiera pomocniczy wzór świadectwa pracy.
- Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 6 grudnia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (Dz.U. nr 214, poz. 1811)
Lipcowa nowelizacja kodeksu pracy
zmieniła z dniem 29 listopada 2002 r. zasady ustalania odszkodowania, którego
pracodawca może domagać się od pracownika, w razie nieuzasadnionego przez niego
rozwiązania stosunku pracy. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 612 par.
1 k.p. odszkodowanie to przysługiwać ma w wysokości wynagrodzenia pracownika za
okres wypowiedzenia, a w przypadku rozwiązania umowy zawartej na czas określony
lub wykonania określonej pracy - w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni.
Nowelizacja uprościła więc dochodzenie odszkodowania przez pracodawcę, który
występując do sądu pracy z roszczeniem nie będzie musiał udowadniać, że poniósł
szkodę i ustalać jej wysokości. Jeśli sąd uzna, że przyczyna podana przez
pracownika w oświadczeniu o rozwiązaniu umowy o pracę w trybie art. 55 par. 11
k.p. nie upoważniała pracownika do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia z winy
pracodawcy - pracodawca ten otrzyma odszkodowanie nawet wtedy, gdy z tytułu
zachowania pracownika nie poniósł żadnej szkody.
W związku z tym niezbędne stało się wprowadzenie zmian w rozporządzeniu ministra
pracy i polityki społecznej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie
niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania
odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych
należności przewidzianych w kodeksie pracy.
Zmienione rozporządzenie stanowi, że od 1 stycznia 2003 r. zasady obowiązujące
przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop stosuje się także w celu
obliczenia odszkodowania przysługującego pracodawcy w razie nieuzasadnionego
rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Ponadto określono sposób obliczania wynagrodzeń, odszkodowań i innych
należności, jeżeli ich wartość stanowi wynagrodzenie za jeden lub większą liczbę
dni. Od 1 stycznia 2003 r. takie należności ustalane w wysokości wynagrodzenia
za jeden dzień oblicza się dzieląc miesięczną kwotę ustaloną według zasad
obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop przez
współczynnik określony w paragrafie 19 rozporządzenia ministra pracy i polityki
społecznej w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego,
ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego
za urlop, a następnie mnożąc przez liczbę dni pracy, za które to wynagrodzenie
czy odszkodowanie są ustalane.
Zmiany w rozporządzeniu dotyczą również katalogu osób uprawnionych do
otrzymywania dodatku wyrównawczego. Obecnie przysługuje on również pracownicom
karmiącym dziecko piersią.
Uchwalona 26 lipca 2002 r. nowelizacja kodeksu pracy daje pracodawcy prawo do
udzielania pracownikowi wolnego czasu w zamian za czas przepracowany ponad
ustaloną normę. Wymiar takiego wolnego czasu powinien być o połowę wyższy niż
liczba przepracowanych godzin nadliczbowych, a udzielanie wolnego czasu nie może
spowodować obniżenia należnego pracownikowi za pełny miesięczny wymiar czasu
pracy. Niezbędne zatem było ustalenie metody obliczania takiego wynagrodzenia.
Określa ją również nowela rozporządzenia. Wysokość tego wynagrodzenia obliczana
będzie tak samo jak w przypadku ustalania wynagrodzenia za czas niewykonywania
pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie prawa do wynagrodzenia.
- Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 6 grudnia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz.U. nr 214, poz. 1812)
Od 29 listopada br. regulaminu pracy
nie muszą wydawać pracodawcy zatrudniający mniej niż 20 pracowników. Muszą oni
jednak poinformować pracowników na piśmie o zasadach organizacji pracy w firmie,
w szczególności o obowiązujących normach czasu pracy, terminach dni wolnych od
pracy, wynikających z rozkładu czasu pracy w pięciodniowym tygodniu pracy, porze
nocnej, terminie, miejscu i czasie wypłaty wynagrodzenia, przyjętym sposobie
potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz
usprawiedliwiania nieobecności w pracy. W aktach osobowych zatrudnionego musi
pozostać dokument potwierdzający fakt przekazania pracownikowi takich informacji
przez pracodawcę.
Ponadto zmienione rozporządzenie pozwala pracodawcy na żądanie od pracownika
przedstawienia świadectw pracy z poprzednich miejsc pracy lub innych dokumentów
potwierdzających okresy zatrudnienia, obejmujących okresy pracy przypadające w
roku kalendarzowym, w którym pracownik ubiega się o zatrudnienie. Dotychczas
pracodawca mógł domagać się przedstawienia świadectwa pracy tylko z ostatniego
miejsca zatrudnienia.
Zostały również wprowadzone zmiany w grupie dokumentów związanych z ustaniem
zatrudnienia. Chodzi między innymi o pisemne żądanie wydania świadectwa pracy
pracownikowi zatrudnionemu ponownie przez pracodawcę bezpośrednio po ustaniu lub
wygaśnięciu stosunku pracy.
Rozszerzony został katalog gromadzonych dokumentów związanych z nawiązaniem
stosunku pracy oraz przebiegu zatrudnienia. Pracodawca będzie mógł gromadzić
dokumenty związane z obniżeniem wymiaru czasu pracy w przypadku pracownicy
uprawnionej do urlopu wychowawczego, która chce powrócić do pracy w zmniejszonym
wymiarze czasowym. Przypomnijmy, że rozwiązanie dające pracownicy (lub
pracownikowi) taką możliwość wprowadziła od 29 listopada lipcowa nowelizacja
kodeksu pracy.
- Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie przypadków, w których wyjątkowo jest dopuszczalne zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum, osób nie mających 16 lat, które ukończyły gimnazjum oraz osób nie mających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum (Dz.U. nr 214, poz. 1808)
Z młodocianym, który nie ukończył
gimnazjum, może być zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego
odbywanego w formie przyuczenia do wykonywania pracy, jeżeli został on przyjęty
do utworzonego w gimnazjum oddziału przysposabiającego do pracy albo uzyskał
zezwolenie dyrektora gimnazjum na realizację obowiązku szkolnego poza szkołą. Do
zatrudnienia takiej osoby niezbędny jest też wniosek jej przedstawiciela
ustawowego lub opiekuna oraz pozytywna opinia z poradni
psychologiczno-pedagogicznej. Z młodocianym spełniającym obowiązek szkolny poza
szkołą, po ukończeniu przez niego przygotowania zawodowego w formie przyuczenia
do pracy, dopuszczalne jest podpisanie umowy o pracę w celu przygotowania
zawodowego w formie nauki zawodu. Należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 190 k.p.
młodocianym jest tylko osoba w wieku 16 - 18 lat.
Z osobą poniżej 16 roku życia, która skończyła gimnazjum, można zawrzeć umowę o
pracę w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu po:
Natomiast osoba poniżej 16 lat, która
nie ukończyła gimnazjum, może zostać zatrudniona na podstawie umowy o pracę w
celu przygotowania zawodowego w formie przygotowania do określonej pracy.
Wymagane jest spełnienie warunków, takich jak w przypadku zatrudnienia
absolwentów gimnazjum poniżej 16 lat, i w dodatku zezwolenie dyrektora gimnazjum
na realizowanie obowiązku szkolnego poza szkołą.
Ponadto ci, którzy mają powyżej 15 lat, uczestniczą w ochotniczych hufcach pracy
i nie skończyli szkoły podstawowej, a w roku szkolnym 2002/2003 podjęli naukę w
szóstej klasie szkoły podstawowej dla dorosłych, mogą zawrzeć umowę o pracę w
celu przygotowania zawodowego do wykonywania określonej pracy. Natomiast osoby
powyżej 15 roku życia, uczestniczące w OHP, które nie skończyły gimnazjum,
odbyły przygotowanie zawodowe w formie przyuczenia do pracy i w bieżącym roku
szkolnym uczą się w gimnazjum dla dorosłych, mogą zostać zatrudnione w celu
nauki zawodu, na podstawie umowy o przygotowanie zawodowe.
- Rozdział 4 i art. 37 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o czasie pracy kierowców (Dz.U. nr 123, poz. 1354 z późn. zm.). Pozostałe przepisy tej ustawy weszły w życie 1 października 2002 r.
Sprecyzowano, iż przez czas pracy kierowców należy rozumieć czas od rozpoczęcia do zakończenia pracy i obejmujący wszystkie czynności związane z wykonywaniem przewozu. W szczególności chodzi o:
Do czasu pracy wlicza się też 15-minutową przerwę przysługującą pracownikowi, jeśli dobowy czas pracy wynosi minimum 6 godzin. Natomiast czas przestoju pojazdu na przejściach granicznych, spowodowany awarią pojazdu, blokadą dróg lub lokalnym zakazem ruchu oraz wynikający z przepisów w sprawie okresowych ograniczeń oraz zakazu ruchu niektórych pojazdów na drogach, zalicza się do czasu pracy w wymiarze nie większym niż 8 godzin na dobę, w sytuacji gdy wskutek tego przestoju kierowca nie wypracował dobowego wymiaru czasu pracy.
Do czasu pracy nie zalicza się dobowego nieprzerwanego odpoczynku, czasu dyżuru oraz nieusprawiedliwionych postojów w czasie jazdy. Przez pojęcie dyżuru należy rozumieć okres poza normalnymi godzinami pracy, w którym kierowca pełnił dyżur w zakładzie lub innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę i nie wykonywał wówczas pracy oraz w którym został zobowiązany do pozostawania w pojeździe lub w jego pobliżu w celu zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu lub rzeczy. Za dyżur przysługuje jednak wynagrodzenie nie mniejsze niż 50 proc. wynagrodzenia należnego za czas przestoju.
Zasadą ma być, że czas pracy kierowców
nie powinien przekraczać w pięciodniowym tygodniu pracy 8 godzin na dobę i
przeciętnie 40 godzin na tydzień, w okresie rozliczeniowym nie dłuższym niż 3
miesiące.
Możliwe jednak będzie, w ramach tzw. równoważnego czasu pracy, wydłużenie w
niektóre dni pracy do 10 godzin na dobę dla zatrudnionych w transporcie drogowym
(czyli w firmach prowadzących działalność gospodarczą w zakresie przewozu osób
lub rzeczy pojazdami samochodowymi) oraz do 12 godzin dla pozostałych kierowców
(tzn. pracujących w zakładach wykonujących niezarobkowe przewozy na potrzeby
własne). Przedłużony czas pracy ma zostać zrekompensowany skróceniem pracy w
inne dni lub dniami wolnymi. Czas pracy i w tym przypadku nie powinien bowiem
przekraczać w okresie rozliczeniowym przeciętnie 40 godzin na tydzień. Okres
rozliczeniowy w systemie równoważnym w zasadzie nie powinien być dłuższy niż
miesiąc. Jednak w szczególnie uzasadnionych przypadkach dopuszcza się
przedłużenie tego okresu do trzech miesięcy, a przy pracach uzależnionych od
pory roku lub warunków atmosferycznych - do sześciu miesięcy. Zgodę na dłuższy
okres rozliczeniowy czasu pracy musi wyrazić zakładowa organizacja związkowa, a
jeżeli związki u danego pracodawcy nie działają - trzeba zawiadomić o takich
planach inspektora pracy.
Dopuszcza się też stosowanie, w
szczególnie uzasadnionych przypadkach, systemu przerywanego czasu pracy, z jedną
przerwą w ciągu doby, trwającą nie dłużej niż 5 godzin. Przerwy nie wlicza się
do czasu pracy, jednak kierowcy przysługuje za nią wynagrodzenie w wysokości
połowy wynagrodzenia należnego za czas przestoju i prawo do swobodnego
dysponowania w przerwie swoim czasem.
Ponadto możliwe będzie zastosowanie zadaniowego czasu pracy, jeśli jest to
uzasadnione rodzajem wykonywanych przewozów lub ich szczególną organizacją.
Zadania przewozowe pracodawca musi jednak ustalić w takim wymiarze, aby nie
powodowały one przekroczenia podstawowych norm czasu pracy. Zadaniowy czas pracy
można wprowadzić na podstawie układu zbiorowego pracy, regulaminu pracy lub
umowy o pracę.
Czas pracy kierowców łącznie z godzinami nadliczbowymi (tzw. łączony wymiar
czasu pracy) nie powinien przekraczać w skali tygodnia 48 godzin, w okresie
rozliczeniowym nie dłuższym niż 3 miesiące. Jednocześnie dopuszczalna liczba
godzin nadliczbowych, jaką mogą rocznie wypracować kierowcy, ulega podwyższeniu
do 260.
Przy ustalaniu rozkładu czasu pracy kierowców będących pracownikami należy
pamiętać o obowiązujących już od 1 października 2002 r. przepisach ustawy
dotyczących wszystkich kierowców. Na ich mocy m.in. maksymalny czas samego
prowadzenia większości pojazdów ma nie przekraczać 9 godzin na dobę, z
możliwością przedłużenia do 10 godzin, nie więcej niż 2 razy w tygodniu.
Kierowcy powinni mieć zapewniony w ciągu doby 11-godzinny nieprzerwany
odpoczynek.
W sprawach dotyczących kierowców będących pracownikami, które nie są uregulowane
w ustawie, zastosowanie mają przepisy kodeksu pracy. Trzeba więc je stosować,
np. w kwestii dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.
Z końcem grudnia 2002 r., zgodnie z
art. 38a ustawy o czasie pracy kierowców, kończy się okres przejściowy, w którym
nie wszystkie pojazdy zobligowane do stosowania w świetle ustawy odpowiednich
przyrządów kontrolnych (tzw. tachografów) musiały je posiadać.
Od 1 stycznia 2003 r. w pojazdach samochodowych używanych do przewozu osób
(pasażerów) i rzeczy należy instalować oraz użytkować przyrządy kontrolne
rejestrujące czas prowadzenia pojazdu, czas wykonywania innej pracy, przerwy w
prowadzeniu przeznaczone na odpoczynek i okresy odpoczynku dobowego oraz czas
dyżuru. Obowiązek stosowania tachografów nie dotyczy tylko pojazdów:
przeznaczonych do przewozu rzeczy, których dopuszczalna masa całkowita, włączając przyczepy lub naczepy, nie przekracza 3,5 tony,
przeznaczonych do przewozu osób i które ze względu na typ konstrukcyjny oraz wyposażenie nadają się do przewozu najwyżej dziewięciu osób łącznie z kierowcą,
służących do przewozu osób w przewozach regularnych, których droga przejazdu nie przekracza 50 kilometrów,
których maksymalna prędkość dopuszczalna nie przekracza 30 kilometrów na godzinę,
przeznaczonych dla sił zbrojnych, służb obrony cywilnej, pożarniczych i sił odpowiedzialnych za utrzymanie porządku publicznego lub podlegających ich kontroli,
wykorzystywanych do wykonywania robót kanalizacyjnych, ochrony przeciwpowodziowej, wodociągowych, gazowniczych i energetycznych, zarządów dróg, usług oczyszczania, telegraficznych, przewozu artykułów pocztowych, transmisji radiowej, usług telewizyjnych oraz związanych z wykrywaniem nadajników, odbiorników radiowych lub telewizyjnych,
używanych w stanach nadzwyczajnych lub przeznaczonych do zadań ratownictwa,
przeznaczonych do zadań medycznych,
przewożących wyposażenie cyrków i wesołych miasteczek,
pomocy technicznej,
poddawanych próbom drogowym w celach ulepszeń technicznych, naprawczych lub utrzymania oraz pojazdów nowych bądź przebudowanych, które jeszcze nie zostały dopuszczone do ruchu,
używanych do niehandlowych przewozów rzeczy na potrzeby własne,
służących do przewozu mleka odbieranego w gospodarstwach rolnych lub odwożenia do tych gospodarstw pojemników na mleko bądź produkty mleczne przeznaczone do karmienia bydła.
Z obowiązku instalowania tachografów
zwalniane są też pojazdy używane do krajowych przewozów regularnych wykonywanych
na odległość ponad 50 km, ale pod warunkiem że pracodawca sporządzi rozkład
jazdy oraz plan pracy kierowcy. Zgodnie z ustawą z dnia 6 września 2001 r. o
transporcie drogowym (Dz.U. nr 125, poz. 1371 z późn. zm.) za przewóz regularny
uważa się przewóz osób i ich bagażu wykonywany według rozkładu jazdy podanego
przez przewoźnika do publicznej wiadomości co najmniej poprzez ogłoszenia
wywieszone na przystankach i dworcach autobusowych, w którym należność za
przejazd pobierana jest zgodnie z taryfą opłat podaną do publicznej wiadomości
oraz z warunkami przewozu określonymi w zezwoleniu.
- Ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. nr 200, poz. 861)
Do tej pory wysokość najniższej płacy
za pracę wyznaczał w rozporządzeniach minister pracy i polityki społecznej.
Teraz każdorazowo obwieści je rząd - po negocjacjach prowadzonych w tej sprawie
z partnerami Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych. Na razie
minimalne wynagrodzenie za pracę na 2003 r. ustalono w ustawie - w wysokości 800
zł, z zastrzeżeniem że kwota ta będzie podstawą obliczenia płacy minimalnej na
2004 r.
Wysokość płacy minimalnej będzie mogła być zmieniona tylko raz w ciągu roku,
jeśli prognozowany wskaźnik cen przekroczy 105 proc. W takim przypadku zmiana
płacy nastąpi 1 lipca. Obwieszczenie o wysokości tego wynagrodzenia w roku
następnym rząd będzie musiał podać najpóźniej do 15 września. Jednocześnie w
ustawie zapewniono, że przeciętna wysokość minimalnego wynagrodzenia będzie
rosła w stopniu nie niższym niż przewidywany na dany rok wskaźnik cen.
Ustawa posługuje się pojęciem
minimalnego wynagrodzenia, co m.in. zobowiązuje pracodawców do wypłacania
pracownikom pensji nie mniejszych niż to wynagrodzenie. Ustawowe przepisy mówią
wręcz, że płaca osoby zatrudnionej w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie
może być niższa od minimalnej, nawet jeżeli składniki wynagrodzenia i
świadczenia wynikające z zatrudnienia są wypłacane za okresy dłuższe niż miesiąc
i w związku z tym nie zawsze pracownik ma prawo do wypłaty odpowiadającej
minimalnemu wynagrodzeniu za pracę. Pracodawca musi takie jednak zapewnić, tj.
wyrównać wynagrodzenie pracownika za dany miesiąc do obowiązującego w kraju
poziomu płacy minimalnej.
Pracodawcy powinni zwrócić przy tym szczególną uwagę na te przepisy ustawy, w
których wymieniono, co należy zaliczyć do wynagrodzeń pracowników, a co nie. Do
obliczenia wysokości ich płac (co ma pozwolić ustalić, czy nie będą niższe od
minimalnej) trzeba będzie uwzględnić te wszystkie składniki wynagrodzenia i
świadczenia związane z ich zatrudnieniem, które Główny Urząd Statystyczny
zalicza do wynagrodzeń osobowych. Wysokość pensji nie będzie natomiast na pewno
zależała od nagród jubileuszowych, odpraw związanych z odejściem na emeryturę
czy rentę oraz od należności za pracę w godzinach nadliczbowych. Nadal natomiast
uwzględniać trzeba dodatkowe wynagrodzenia roczne dla pracowników sfery
budżetowej czy należności z tytułu udziału w zysku albo w nadwyżce bilansowej.
Na okres przejściowy ustawa wprowadza
wyjątki. Mają być one stosowane do końca 2005 r. Dotyczą wynagrodzeń dla osób,
które podejmują pracę po raz pierwszy. Przez pierwsze dwa lata ich pracy mogą
być niższe i wynosić 80 proc. minimalnej płacy - w pierwszym roku, a 90 proc. -
w drugim. Tak oczywiście być nie musi, decyzja należy do pracodawcy.
Ustawodawca wprowadzając te rozwiązania wyszedł z założenia, że osoby bez
żadnego stażu pracy, a więc bez doświadczenia zawodowego, łatwiej znajdą
zatrudnienie za mniejsze pieniądze. Możliwość wypłacania niższych wynagrodzeń ma
zachęcić szefów firm do stwarzania miejsc pracy ludziom młodym, absolwentom
szkół. Jednocześnie w trakcie prac parlamentarnych nad ustawą zrezygnowano z
pomysłu, aby obniżone wynagrodzenia nie dotyczyły absolwentów szkół wyższych.
Odstąpiono od tego wyjątku, gdyż - jak podkreślano - uzyskanie dyplomu szkoły
wyższej jeszcze nie świadczy o tym, że absolwent posiada wszelkie umiejętności
do wykonywania wyuczonego zawodu. Z braku praktyki jest tak samo gorzej
postrzegany na rynku pracy, jak absolwent szkoły średniej nie mający żadnej
praktyki zawodowej. Ani jeden, ani drugi nie stanowią konkurencji dla
doświadczonych fachowców.
Fakt, że regulacje te mają obowiązywać do końca 2005 r., nie jest przypadkowy.
Za dwa lata spodziewane jest osłabienie napięć związanych z obecnym wyżem
demograficznym wśród absolwentów. Potem, w 2006 r., rząd przedstawi Sejmowi
sprawozdanie z funkcjonowania tych przepisów, który oceni, czy ułatwiały one
zatrudnianie absolwentów i czy należy nadal je stosować.
Ustawa rodzi też inne konsekwencje.
Wprowadziła zmiany w tych ustawach, które z różnych powodów odwołują się do
najniższego wynagrodzenia (zastąpionego od 1 stycznia 2003 r. wynagrodzeniem
minimalnym). Jest ono bowiem podstawą ustalania wysokości niektórych świadczeń
związanych z wykonywaniem pracy oraz różnego rodzaju ulg. I tam np., gdzie mowa
o odszkodowaniach za naruszanie praw pracowników, wysokość zadośćuczynienia
będzie nadal zależna od wynagrodzenia minimalnego, a więc co roku będzie rosła.
Tam natomiast, gdzie mowa o przywilejach podatkowych, np. ulgach w podatku
dochodowym od osób fizycznych, których limity odliczeń obliczano na podstawie
wynagrodzenia najniższego, wysokość odpisów ma teraz opierać się na konkretnej
kwocie 760 zł, czyli wysokości najniższej płacy obowiązującej do końca 2002 r.
Przyjęcie tych zasad skutkuje odpowiednimi zmianami w ustawach: kodeks pracy, o
postępowaniu egzekucyjnym w administracji, o powszechnym obowiązku obrony RP, o
uposażeniu żołnierzy, o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami
stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, o podatku dochodowym od
osób fizycznych, o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, o pomocy państwa
w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, udzielaniu premii gwarancyjnych
oraz refundacji bankom wypłaconych premii gwarancyjnych, kodeks karny
wykonawczy, o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych, o systemie ubezpieczeń społecznych, o zryczałtowanym podatku
dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, o
emeryturach i rentach z FUS.
- Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2002 r. nr 110, poz. 968 z późn. zm.)
Przyjęto w tej ustawie przepis, że egzekucji nie będą podlegały pieniądze w kwocie 760 zł, czyli w wysokości obowiązującego do końca 2002 r. najniższego wynagrodzenia. Według wcześniejszych zapisów limit wolny od egzekucji zależał właśnie od najniższego wynagrodzenia, które było wielkością zmienną. Teraz - jak widać - nie będzie miał żadnego związku z minimalną płacą. Według tej samej reguły, a zatem również kwotowo (w wysokości krotności 760 zł) określono w tej samej ustawie kary, których wielkość do tej pory zależała od najniższego wynagrodzenia.
Takie same reguły legły u podstaw zmian
w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U.
z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.) dotyczących pieniędzy otrzymywanych z
różnych tytułów, a wolnych od tego podatku. Dotyczy to np. diet i zwrotu kosztów
za pełnienie obowiązków społecznych i obywatelskich. W 2003 r. wolna od podatku
będzie ich wartość nieprzekraczająca 2280 zł (tj. trzykrotności kwoty 760 zł).
Do takiej wysokości zwolnione też będą świadczenia i ekwiwalenty dla rodzin
zmarłych pracowników, emerytów i rencistów. Dotychczasowa najniższa płaca stała
się też podstawą określenia wolnej od podatku (miesięcznie do 190 zł) wartości
otrzymywanych przez pracowników bonów, talonów, kuponów uprawniających do
posiłków i napojów przygotowywanych i wydawanych przez firmę, z którą pracodawca
zawiera w tej sprawie umowę.
Według tych samych zasad Sejm ustalił wolną od podatku wartość wielu innych
świadczeń dla pracowników obciążających pracodawców (np. dopłat do wypoczynku)
czy też granicę wydatków firmy zaliczanych do jej kosztów uzyskania przychodów.
I wreszcie takie same reguły wprowadzono do zapisów określających ulgi
podatkowe, które do tej pory zależały od wysokości najniższego zmieniającego się
wynagrodzenia. Obecnie nie mają już żadnego związku z minimalną płacą. Dotyczy
to wszystkich ulg w podatku PIT, w tym tzw. ulgi uczniowskiej przysługującej
firmom osób fizycznych za zawodowe wyszkolenie pracownika. Właściciele zakładów
będą mogli teraz obniżyć podatek o 4560 zł (czyli sześciokrotność kwoty 760 zł)
w przypadku szkolenia trwającego do 24 miesięcy, a o 7600 zł (dziesięciokrotność
kwoty 760 zł) przy szkoleniu dłuższym niż dwa lata.
W innych ustawach wprost odnoszących
się do spraw związanych z wykonywaniem pracy (w tym świadczeń czy odszkodowań
należnych pracownikom) obecnie tam stosowanego pojęcia najniższego wynagrodzenia
nie zamieniono na żadne kwoty. I ustalaniem tych świadczeń czy odszkodowań dla
pracowników nadal rządzą te same prawa, czyli podstawą ich obliczania jest
najniższe wynagrodzenie, zwane od 2003 r. minimalnym. I w zależności, jak będzie
się ono zmieniało, tak będą zmieniały się - przy stosowaniu dotychczasowych
metod obliczeń - np. zasiłki dla żołnierzy zasadniczej służby wojskowej
utrzymujących członków rodziny, odszkodowania za naruszenie zasady równego
traktowania kobiet i mężczyzn przez pracodawcę, wynagrodzenia za czas postoju
niezawinionego przez pracownika, dodatku za pracę w nocy, odprawy w związku ze
zwolnieniem z czynnej służby wojskowej, wysokości wynagrodzeń stanowiących
podstawę wymiaru składek na Fundusz Pracy wynikających z ustawy o zatrudnieniu i
przeciwdziałaniu bezrobociu.
Minimalne wynagrodzenie będzie też podstawą obliczenia odpraw w przypadku
zwolnień grupowych, tj. według zasad zawartych w ustawie o szczególnych zasadach
rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu
pracy. Odprawa nie będzie mogła przekroczyć piętnastokrotności minimalnego
wynagrodzenia za pracę obowiązującego w grudniu roku poprzedzającego ten, w
którym zostanie rozwiązany stosunek pracy. W przypadku zwolnień grupowych w
przyszłym roku maksymalna odprawa wyniesie piętnastokrotność 760 zł (tj. 11 400
zł), ale w 2004 r. już piętnastokrotność 800 zł (czyli 12 000 zł).
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wskaźników przyrostu przeciętnego wynagrodzenia w 2003 r. (Dz.U. z 2002 r. nr 200, poz. 1690)
Maksymalny wskaźnik przyrostu
przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w 2003 r. rząd ustalił na poziomie 3
proc. W porównaniu ze wskaźnikiem określonym na 2002 r. jest to mniej o 2,6
punktu procentowego. Ustalono też niższe orientacyjne wskaźniki przyrostu
miesięcznej płacy w kolejnych kwartałach 2003 r. w stosunku do miesięcznych
wynagrodzeń w 2002 r. I tak w I kwartale wskaźnik ten to 1,8 proc. (w 2002 r.
było 3,5 proc.), w II - 2,8 proc. (4,7 proc.), w III - 3 proc. (5,8 proc.), a w
IV - 4,4 proc. (8,4 proc.).
Wskaźniki te dotyczą przedsiębiorstw podlegających przepisom o negocjacyjnym
kształtowaniu przyrostu wynagrodzeń i zatrudniających więcej niż 50 osób.
Odnoszą się zatem do podmiotów gospodarki narodowej i jednostek organizacyjnych
działających na podstawie prawa bankowego, o publicznym obrocie papierami
wartościowymi, o funduszach powierniczych, o działalności ubezpieczeniowej, a
także do samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej.
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zasad wynagradzania i wymagań kwalifikacyjnych pracowników samorządowych zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. nr 210, poz. 1785)
Zmiany polegają głównie na
uaktualnienia tabeli stanowisk, zaszeregowań i wymagań kwalifikacyjnych
pracowników jednostek organizacyjnych samorządu terytorialnego. Trzeba w nich
bowiem było ująć takie nowe zawody, jak starszy opiekun i opiekun w domu pomocy
społecznej, starsza opiekunka i opiekunka środowiskowa, starszy asystent i
asystent osoby niepełnosprawnej oraz starsza opiekunka dziecięca i opiekunka
dziecięca. W tabeli zaszeregowań pojawiły się też nowe stanowiska w powiatach:
np. przewodniczącego składu orzekającego o niepełnosprawności, sekretarza
zespołu do tych spraw oraz członków tego zespołu, tj. lekarza, psychologa,
pedagoga, itp.
Wysokość wynagrodzenia zasadniczego pracowników samorządowych jednostek
organizacyjnych ustala się na podstawie tabeli tzw. punktów rozpiętości. Wartość
jednego punktu określa pracodawca w porozumieniu z sejmikiem województwa, radą
powiatu lub gminy, stosownie do istniejących możliwości finansowych. Zgodnie z
przepisami rozporządzenia, miesięczne stawki wynagrodzenia zasadniczego stanowią
sumę najniższego wynagrodzenia zasadniczego (ustalonego przez sejmik
województwa, radę powiatu czy radę gminy) oraz iloczynu liczby punktów
ustalonych dla poszczególnych kategorii zaszeregowania i wartości jednego punktu
w złotych. W tych zasadach znowelizowane rozporządzenie niczego nie zmienia.
Inaczej ustala się płace kierowników (i ich zastępców) jednostek budżetowych,
gospodarstw pomocniczych tych jednostek oraz zakładów budżetowych jednostek
samorządu terytorialnego. Granice ich wynagrodzeń są określone przez rząd w
konkretnych kwotach. Na razie ich nie zmieniono. Dyrektorowi wielobranżowej
jednostki nadal zatem przysługuje płaca do 3500 zł i do 1600 zł dodatku
funkcyjnego.
Do zmian obowiązujących od stycznia 2003 r. należy ponadto przyznanie dodatku
funkcyjnego kierownikom obiektów sportowych, turystycznych, rekreacyjnych i
mieszkalnych, zatrudnionym w ośrodkach sportu i rekreacji. Będzie im
przysługiwał dodatek nieprzekraczający 50 proc. wynagrodzenia zasadniczego. Nie
chodzi o najniższą płacę dla całego kraju, ale tę, którą ustalają sejmik
województwa, rada powiatu czy gminy.
Zasadom wynagradzania, określonym tym rozporządzeniem, nie będą już natomiast
podlegali pracownicy stołecznego metra, czyli np. główny inżynier i szef służby,
ludzie odpowiedzialni za ochronę metra, dyspozytorzy ruchu, maszyniści,
elektrycy taboru, dowódcy warty i służby ratowniczej czy wartownicy. To skutek
zmian w ustroju miasta stołecznego Warszawy, uchwalonych przez Sejm w marcu 2002
r. Na podstawie ustawy dotyczącej ustroju stolicy 1 stycznia 2003 r.
przedsiębiorstwa komunalne i zakłady budżetowe przekształcą się w jednoosobowe
spółki prawa handlowego miasta stołecznego Warszawy.
- Ustawa z dnia 22 listopada 2002 r. zmieniająca ustawę o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela (Dz. U. nr 233, poz. 1954)
W przyszłym roku stawki dodatków dla nauczycieli będą ustalane na dotychczasowych zasadach. Przesunięty bowiem został o rok, czyli z 1 stycznia 2003 r. na 1 stycznia 2004 r. termin wejścia w życie przepisów Karty Nauczyciela, zgodnie z którymi minister edukacji musiałby określić w drodze rozporządzenia minimalne stawki dodatków do pensji nauczycieli zatrudnionych w szkołach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego.
- Ustawa z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego (nieopublikowana)
Od 1 stycznia 2003 r. organizacja
związkowa, aby mogła być uznana za reprezentatywną, w myśl znowelizowanej ustawy
o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach
dialogu społecznego, będzie musiała liczyć 500 tysięcy członków.
Takie kryterium będą musiały spełnić organizacje związkowe, które do czasu
wejścia w życie ustawy nie rozpoczęły postępowania o stwierdzenie
reprezentatywności. Organizacje związkowe, które takie postępowanie rozpoczęły
wcześniej, będą musiały wykazać przynależność 300 tysięcy członków, czyli będą
stosowane w stosunku do nich stare kryteria.
Ponadto znowelizowana ustawa postanawia, że organizacje związkowe oraz
organizacje pracodawców wchodzące w skład Trójstronnej Komisji będą musiały z
upływem 4 lat od uprawomocnienia się orzeczenia o stwierdzeniu
reprezentatywności ponownie potwierdzać swój mandat do obecności w Komisji.
Wojewódzkie komisje dialogu społecznego będą mogły rozpatrywać sprawy społeczne
lub gospodarcze powodujące konflikty między pracodawcami i pracownikami, jeżeli
uznają te sprawy za istotne dla zachowania spokoju społecznego. Rozwiązywaniem
takich konfliktów będą się zajmować specjalnie przygotowani mediatorzy
działający z tzw. misją dobrej woli.
- Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz ustawy o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. nr 214, poz. 1805)
W 2003 r. osoby zajmujące kierownicze
stanowiska państwowe nie otrzymają podwyżek. Zatem prezydent, premier,
ministrowie, parlamentarzyści oraz inne osoby zajmujące kierownicze stanowiska
państwowe w przyszłym roku będą otrzymywać wynagrodzenia przysługujące im w
grudniu 2002 r.
Ponadto zmieniona ustawa stanowi, że osobie zajmującej kierownicze stanowisko
państwowe może być przyznane wynagrodzenie ryczałtowe z tytułu stałej dodatkowej
pracy w charakterze nauczyciela akademickiego w szkole wyższej albo pracownika
naukowego w instytucie naukowym, jeżeli osoba ta posiada tytuł profesora lub
stopień naukowy doktora habilitowanego.
- Art. 8 ust. 1 pkt 5a ustawy z dnia 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy, wprowadzony na mocy art. 49 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz.U. nr 166, poz. 1360)
Lista zadań Państwowej Inspekcji Pracy została poszerzona o kontrolowanie przestrzegania przez pracodawców obowiązku wyposażania stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne oraz dostarczania pracownikom środków ochrony indywidualnej, które spełniają wymagania oceny zgodności. Inspektorzy pracy będą więc mogli sprawdzać, czy znajdujące się w zakładach pracy maszyny i środki ochrony nie naruszają wymagań technicznych określonych w przepisach wykonawczych do ustawy o systemie oceny zgodności.
- Rozporządzenie ministra gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. nr 191, poz. 1596)
Sprecyzowano wymogi w kwestii
eksploatacji urządzeń technicznych użytkowanych podczas pracy. Maszyny muszą być
instalowane w taki sposób, aby zminimalizować ryzyko dla bezpieczeństwa i
zdrowia pracowników. Powinna zostać więc zapewniona dostateczna przestrzeń
między ich częściami ruchomymi a przedmiotami znajdującymi się w otoczeniu.
Podczas przebywania pracowników na maszynie przeznaczonej do podnoszenia
ładunków jej operator cały czas powinien znajdować się na stanowisku. W razie
niebezpieczeństwa musi w takiej sytuacji istnieć możliwość szybkiej ewakuacji
pracowników. Zatrudnieni nie powinni przebywać pod wiszącym ładunkami, a jeśli
jest to niezbędne z uwagi na charakter pracy, należy zadbać o właściwe
zabezpieczenie transportowanych materiałów. Wszelkie wiszące ładunki nie powinny
pozostawać bez nadzoru, chyba że niemożliwy jest dostęp do strefy, w której mogą
one spaść. Przy użytkowaniu urządzenia przeznaczonego do podnoszenia ładunków,
które nie przemieszczają się po stałym torze wyznaczonym np. za pomocą sztywnych
prowadnic, jego operator powinien widzieć całą drogę, jaką pokonuje ładunek. W
sytuacji gdy jest to niemożliwe, musi być wyznaczona osoba obserwująca
przemieszczany ładunek i pozostająca w kontakcie z operatorem.
Omówione przepisy obowiązują w całości od 1 stycznia 2003 r. Natomiast w
przypadku rozdziału III rozporządzenia został wyznaczony 3-letni okres (do końca
2005 r.) na dostosowanie maszyn nabytych przed 1 stycznia 2003 r. do zawartych w
nim wymogów. Z przepisów tego rozdziału wynika obowiązek usytuowania elementów
sterowniczych maszyn poza strefą, w której istnieje zagrożenie dla życia i
zdrowia pracowników.
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 listopada 2002 r. w sprawie ochrony przed promieniowaniem jonizującym pracowników zewnętrznych narażonych podczas pracy na terenie kontrolowanym (Dz.U. nr 201, poz. 1693)
Kierownik jednostki, w której występuje niebezpieczeństwo promieniowania jonizującego, będzie zobowiązany przede wszystkim:
sprawdzić, czy pracownicy zewnętrzni posiadają aktualne orzeczenia lekarskie o zdolności do pracy, w tym stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach narażenia,
zapewnić tym pracownikom przeszkolenie specjalistyczne uwzględniające specyfikę terenu kontrolowanego i planowanej pracy,
zapewnić im opiekę medyczną, niezbędne środki ochrony indywidualnej, stosownie do warunków narażenia,
prowadzić pomiary dawek promieniowania, jakie otrzymali, i dokumentację tych pomiarów.
Natomiast do pracodawców tych osób ma należeć m.in. zapewnienie odpowiednich badań lekarskich przed rozpoczęciem pracy oraz podstawowego szkolenia pracowników w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej. Jednak takie obowiązki mogą oni powierzyć w drodze umowy kierownikom jednostek, w których wykonywana jest praca w warunkach narażenia. Rozporządzenie jest aktem wykonawczym do ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. - Prawo atomowe (Dz.U. z 2001 r. nr 3, poz. 18 z późn. zm.).
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 stycznia 2002 r. w sprawie wymagań zasadniczych dla środków ochrony indywidualnej (Dz.U. nr 4, poz. 37)
Środki ochrony indywidualnej powinny:
zapewniać skuteczną ochronę przed zagrożeniami,
umożliwiać normalne wykonywanie czynności przez użytkownika i ograniczać do minimum utrudnianie w poruszaniu się, zmianie pozycji ciała itp.,
być wykonane z materiałów nieszkodliwych dla zdrowia i higieny ludzi,
mieć części, z którymi stykają się użytkownicy, gładkie, pozbawione ostrych brzegów, występów i krawędzi grożących okaleczeniem,
umożliwiać łatwe zakładanie oraz przystosowanie do budowy ciała użytkownika,
posiadać lekką i wytrzymałą konstrukcję.
Środki ochrony indywidualnej powinny posiadać instrukcję, dostarczoną przez producenta lub podmiot przez niego upoważniony, zawierającą m.in. informacje o sposobach przechowywania, użytkowania, czyszczenia i konserwacji.
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 lipca 2001 r. w sprawie wymagań zasadniczych dla maszyn i elementów bezpieczeństwa podlegających ocenie zgodności, warunków i trybu dokonywania oceny zgodności oraz sposobu oznakowania tych maszyn i elementów bezpieczeństwa (Dz.U. nr 127, poz. 1391)
Maszyny powinny być tak projektowane i wykonane, aby nadawały się do realizacji swoich funkcji oraz mogły być konserwowane i regulowane nie powodując zagrożenia dla osób przeprowadzających te czynności zgodnie z wytycznymi producenta. Należy więc eliminować lub przynajmniej minimalizować zagrożenia, jakie mogą one powodować, stosować środki ochronne w przypadku niebezpieczeństw, których nie można wyeliminować, a także informować użytkowników o istniejących zagrożeniach. Do maszyny powinna zostać dołączona instrukcja zawierająca informacje dotyczące m.in. sposobu oddawania do eksploatacji, konserwacji, regulacji, montażu, niedopuszczalnych sposobach użytkowania (jeśli takie są możliwe).
- Ustawa z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (nieopublikowana)
Ustawa wprowadza uproszczenia dla osób prowadzących działalność gospodarczą i osób współpracujących. Od stycznia 2003 r. osoby te będą zwolnione z obowiązku składania za kolejne miesiące dokumentów rozliczeniowych, jeśli nic nie zmienia się w stosunku do danych złożonych w ostatnim dokumencie. Zwolnienie z takiego obowiązku miałoby również obowiązywać w przypadku kwartalnej zmiany podstawy naliczania składek (dla osób płacących składki od 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia), jeśli nic nie zmieniło się w danych identyfikacyjnych. W praktyce osoba prowadząca działalność nie będzie musiała za siebie i osoby współpracujące składać dokumentów, a tylko opłacać składkę. Proponowane zmiany dotyczą także uproszczenia treści samego zgłoszenia. Zrezygnowano z podawania w nim danych zawierających informacje o wymiarze czasu pracy oraz danych, dotyczących stopnia pokrewieństwa lub powinowactwa, niezdolności do pracy, kodu wykształcenia i dotyczących cudzoziemców.
Płatnicy składek i sami ubezpieczeni będą odpowiedzialni za kontrolowanie wpływających do ZUS składek. Zgodnie z art. 19 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej. Na 2003 r. kwota ta wynosi 65 850 zł. Przychody powyżej tej kwoty nie są objęte składką emerytalną i rentową. Płatnicy składek i sami ubezpieczeni będą odpowiedzialni za kontrolowanie wpływających do ZUS składek. Dla osób zatrudnionych u jednego pracodawcy sytuacja taka nie będzie nastręczać dużych utrudnień. Wystarczy tylko w odpowiednim momencie wstrzymać naliczanie składki. Osoby zatrudnione u kilku pracodawców będą musiały co miesiąc liczyć swój przychód ze wszystkich źródeł.
W stosunku do ZUS odsetek za zwłokę nie będzie naliczać się, jeśli ich wysokość nie przekracza 2 zł. Nowela wprowadza także przepis, że należności z tytułu składek przedawniają się po 10 latach (obecnie 5 lat). Powstała możliwość umarzania należności składkowych z uwagi na szczególne względy społeczne, nawet w sytuacji kiedy nie zachodzi ich całkowita nieściągalność, a osoba jest równocześnie płatnikiem składek. Ustawa przewiduje rezygnację z możliwości zaciągania przez Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (FUS) pożyczek w budżecie państwa. Zostaną umorzone pożyczki udzielone przez budżet w latach 1999-2000, które wynoszą 6 mld zł plus odsetki. Wprowadzono przepis, że składek nienależnie opłaconych za 1999 r. można dochodzić do końca 2004 r. Obecnie nienależne składki, przekazane do ZUS i OFE (z taką sytuacją mamy na przykład do czynienia w przypadku obliczenia przez płatnika składek mimo przekroczenia przez ubezpieczonego rocznej podstawy ich wymiaru), mogą być na wniosek ubezpieczonego zaliczone na poczet przyszłych należności. Wymaga to za każdym razem powiadamiania ubezpieczonego o stwierdzonej nadpłacie, aby ten z kolei mógł złożyć wniosek o jej zwrot. Składki będą zawsze podlegały zwrotowi bez wnioskowania o to przez ubezpieczonego.
Zmienia się system naliczania odsetek w wypadku zawinionych przez ZUS opóźnień w przekazaniu składki do OFE i zmiany samego terminu ich przekazywania. Zamiast obowiązującego obecnie przepisu o płaceniu przez ZUS na rzecz klientów OFE odsetek ustawowych, wprowadza się uzależnienie wysokości karnych opłat od rentowności 52-tygodniowych bonów skarbowych. Zmniejszy to obciążenie ZUS, np. zamiast aktualnie 16 proc. odsetek będzie płacił około 9 proc. w skali roku. Wydłużono także na stałe termin przekazywania przez ZUS składek - do OFE do 15 dni.
Wprowadzono zasadę, aby firmy zatrudniające powyżej 5 osób przekazywały dokumenty rozliczeniowe do ZUS w formie elektronicznej. Poprzednio obowiązek taki spoczywał na płatnikach zatrudniających powyżej 20 osób. W nowych przepisach założono, że ZUS może zwolnić płatnika z obowiązku takiego transferu danych, jednak nie dłużej niż do 31 marca 2003 r.
Ubezpieczeni mają otrzymać informacje dotyczące składek zaewidencjonowanych w ZUS w następujących terminach: pierwsza, dotycząca lat 1999-2001 ma być wysłana do 31 grudnia 2004 r. Kolejne, za lata 2002, 2003 i 2004, odpowiednio do grudnia 2003, 2004 i 2005 r.
- Zmiany w ustawie z dnia 18 lipca 1974 r. o funduszu alimentacyjnym (Dz.U. z 1991 r. nr 45, poz. 200 z późn. zm.)
Wprowadzono w niej przepis, że egzekucją należności funduszu alimentacyjnego będą zajmować się komornicy sądowi, gdyż potrącenia dokonywane przez nich ze świadczeń emerytalno-rentowych dłużników funduszu są w wyższej kwocie, a tym samym wpłaty na poczet należności funduszu są wyższe. W przypadku prowadzenia przez ZUS egzekucji tych należności w trybie egzekucji administracyjnej potrącenia dokonywane są w wysokości 25 proc. świadczenia emerytalno-rentowego, przysługującego dłużnikowi funduszu. Ponieważ pierwszeństwo w zaspokojeniu mają koszty egzekucyjne, uzyskane wpłaty zaliczane są na poczet ich uregulowania. Sytuacja taka powoduje spadek wskaźnika pokrycia należności funduszu alimentacyjnego wpływami od osób zobowiązanych do płacenia alimentów.
- Zmiany w ustawie z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz.U. z 2002 r. nr 171, poz. 1396)
Zmieniono sposób wydawania zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie przechowywania dokumentacji płacowej, kontroli warunków jej przechowywania i wysokości opłat za sporządzenie odpisu lub kopii zgromadzonych dokumentów. Przepisy te wprowadzono ze względu na notowane trudności z udokumentowaniem zarobków uzyskiwanych przed 1980 r. Polegają one też na określeniu obowiązku przechowywania wspomnianej dokumentacji płacowej przez 50 lat. Zmiany te mają wchodzić etapami w terminach od 1 stycznia 2003 r., w trzy miesiące od dnia ogłoszenia ustawy i od 1 stycznia 2005 r.
- Zmiany w ustawie z dnia 14 grudnia 1995 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (Dz.U. z 1996 r. nr 1, poz. 2 z późn. zm.)
Zmiany mają umożliwić odzyskanie nienależnie wypłaconych świadczeń po śmierci emerytów lub rencistów w przypadkach niepowiadomienia organu rentowego o śmierci świadczeniobiorcy lub powiadomienia o tym fakcie z opóźnieniem. Zmiana ma na celu odzyskanie tych środków wypłaconych po śmierci emeryta lub rencisty, będącego równocześnie członkiem kasy.
- Zmiany w ustawie z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz.U. nr 28, poz. 153 z późn. zm.)
Przyjęto, że w przypadku emerytów i rencistów dokumentem, który jest dowodem ubezpieczenia zdrowotnego, jest każdy dowód potwierdzający wypłatę emerytury i renty, a w szczególności przekaz pocztowy lub wyciąg bankowy.
- Zmiany w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 123, poz. 776 z późn. zm.)
ZUS będzie zwolniony z obowiązku
przekazywania zakładom pracy, korzystającym z dofinansowania z budżetu państwa i
Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, informacji o
przekazaniu do ZUS środków na sfinansowanie składek przez budżet państwa i
PFRON.
- Zmiany w ustawie z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz.U. nr 139, poz. 934 z późn. zm.)
Zmieniono sposób obliczania nienależnie pobranych kwot. ZUS będzie zwracał ubezpieczonemu nominalnie przekazane do OFE składki plus ewentualne odsetki (jeśli były wcześniej ustalone). Obecnie wyliczenie takiej kwoty jest bardzo skomplikowane, ponieważ dotychczasowe przepisy zakładają, że w każdym przypadku wycofywania składek z OFE powinna być zwracana równowartość tzw. jednostek rozrachunkowych, nabytych za nienależną składkę. Jeżeli zwrot składki jest następstwem unieważnienia umowy lub wykreślenia z rejestru członków OFE, dokonanego przez ZUS z urzędu (np. osób kilkakrotnie zaewidencjonowanych w ZUS bądź które w ogóle nie mogły przystąpić do OFE), to będą obowiązywać dotychczasowe zasady umarzania jednostek i przekazywania kwoty powstałej po umorzeniu do ZUS.
- Zmiany w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz.U. z 2002 r. nr 72, poz. 665 z późn. zm.)
Zmiany mają umożliwić odzyskanie przez ZUS nienależnie wypłaconych świadczeń po śmierci emerytów lub rencistów w przypadkach niepowiadomienia o śmierci świadczeniobiorcy lub powiadomienia o tym fakcie z opóźnieniem. Do tej pory banki odmawiały zwrotu świadczeń w takich przypadkach, powołując się na brak podstawy prawnej i tajemnicę bankową. Określa się też przypadki, w których bank nie ponosi odpowiedzialności za szkody wynikające z wypłacenia kwot z rachunku lub wskazania osób, na rzecz których dokonano wypłat, uniemożliwiających zwrot świadczeń organowi rentowemu.
- Zmiany w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. nr 162, poz. 1118 z późn. zm.)
Wprowadzono przepisy zobowiązujące
płatników składek ubezpieczeniowych do wystawiania na żądanie organu rentowego
zaświadczeń dokumentujących: okresy składkowe i nieskładkowe, okresy pracy w
szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wysokość przychodu
stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, wysokość
wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy, świadczeń i zasiłków. Płatnik
zobowiązany jest do przechowywania list płac, kart wynagrodzeń lub innych
dowodów, na podstawie których można ustalić podstawę wymiaru emerytury lub
renty, przez 50 lat od dnia zakończenia u niego pracy przez ubezpieczonego. Dla
osób prowadzących działalność wprowadzono przepis, że organ rentowy może żądać
od nich dokumentów potwierdzających opłacanie składek i wysokość podstawy ich
wymiaru od 1 stycznia 1999 r.
Zobowiązano także ubezpieczonych i płatników składek do przekazywania do ZUS
dokumentacji, umożliwiającej ustalenie kapitału początkowego, nie później niż do
31 grudnia 2006 r. Równocześnie zobowiązano płatników składek do skompletowania
dokumentów, które umożliwią ustalenie kapitału początkowego dla ubezpieczonych,
za których przekazują do ZUS imienne raporty miesięczne. Mają ją przekazać na
żądanie organu rentowego w terminie wyznaczonym przez niego, jednak nie później
niż do 31 grudnia 2003 r. - w celu umożliwienia ustalenia kapitału początkowego
do 31 grudnia 2006 r.
- Zmiany w ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. nr 60, poz. 636 z późn. zm.)
Przyjęto, że podstawa wymiaru zasiłku chorobowego dla osoby pracującej w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od najniższego wynagrodzenia pracowników, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 18,71 proc. tego wynagrodzenia.
- Zmiany w ustawie z dnia 18 września 2001 r. o ułatwianiu zatrudnienia absolwentom szkół (Dz.U. nr 122, poz. 1325 z późn. zm.)
Dodaje się do wymienionych już w ustawie absolwentów, za których składki na ubezpieczenie rentowe i wypadkowe finansowane są z budżetu państwa (szczegółowe warunki w ustawie), inne osoby. Są to absolwenci publicznych dziennych szkół o profilu artystycznym - ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych oraz wyższych, a także artystycznych szkół niepublicznych zrównanych w uprawnieniach z publicznymi, pod warunkiem że w ciągu ostatnich 12 miesięcy nauki nie byli oni zatrudnieni, Dodatkowo w okresie do 12 miesięcy od dnia określonego w dyplomie lub świadectwie ukończenia szkoły po raz pierwszy dokonali zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych z tytułu wykonywania działalności twórczej lub artystycznej.
- Zmiany w ustawie z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz. 1673)
Ustalono, że podstawą wymiaru zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego dla osób odbywających zastępcze formy służby wojskowej będzie nie kwota najniższego wynagrodzenia, lecz podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe.
- Ustawa z dnia 5 grudnia 2002 r. o waloryzacji emerytur i rent w 2003 r. oraz o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (nieopublikowana)
Ustawa ta obowiązywać ma tylko w 2003 r. Zgodnie z nią waloryzacja emerytur i rent nastąpi 1 marca 2003 r. przy zastosowaniu wskaźnika 103,5 proc. Waloryzacji będą podlegać emerytury i renty przyznane do końca lutego 2003 r. Wskaźnik realnego wzrostu przeciętnej emerytury i renty brutto wypłacanej z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w 2003 r. wyniesie co najmniej 100,2 proc. w odniesieniu do średniorocznego wskaźnika cen i usług konsumpcyjnych ogółem.
- Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz. 1673)
która wchodzi w życie 1 stycznia 2003 r., z wyjątkiem:
Składki na obowiązkowe ubezpieczenie wypadkowe będą zróżnicowane w zależności od skali i rodzajów zagrożeń występujących w miejscu pracy. Zostaną stworzone jednolite regulacje dotyczące świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych dla wszystkich ubezpieczonych.
Wprowadzenie zróżnicowanej stopy procentowej składek na ubezpieczenie wypadkowe (jej wysokości w stosunku do podstawy wymiaru) było przewidziane w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 137, poz. 887 z późn. zm.), która stworzyła prawne ramy dla reformy ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z jej przepisami wysokość składek na ubezpieczenie wypadkowe może wynosić od 0,4 do 8,12 proc. podstawy wymiaru i powinna być uzależniona od skali zagrożeń zawodowych i ich skutków. Zasady ustalania poziomu składek ma określać odrębna ustawa. Przez kilka lat takiego aktu prawnego nie było i w efekcie do końca 2002 r. składka na ubezpieczenie wypadkowe dla wszystkich płatników wynosiła 1,62 proc. podstawy wymiaru.
Wdrażanie zróżnicowanych składek będzie odbywało się etapami. Należy zaznaczyć, że nie obejmie ono płatników zgłaszających do ubezpieczenia do 9 osób oraz niepodlegających wpisowi do rejestru REGON. Dla nich stopa procentowa składki nadal będzie jednolita.
W stosunku do składek należnych za okres od stycznia 2003 r. różnicowanie ich stopy procentowej zostanie wprowadzone na poziomie grup działalności (branż). Skala obciążeń dla poszczególnych grup działalności zależeć ma od liczby, w stosunku do ogółu pracujących w danej branży:
poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem,
poszkodowanych w ciężkich wypadkach przy pracy (tzn. powodujących utratę wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała, trwałą chorobę psychiczną, całkowitą lub częściową niezdolność do pracy w zawodzie itp.) oraz wypadkach śmiertelnych,
stwierdzonych chorób zawodowych,
zatrudnionych w warunkach zagrożenia.
Im większe jest nasilenie wymienionych
elementów w określonej grupie działalności, tym przypisywana jest ona do wyższej
tzw. kategorii ryzyka. W efekcie zaliczone do niej podmioty muszą odprowadzać
wyższe składki na ubezpieczenie wypadkowe.
Poziom składek nie będzie jednak stały. Kategorie ryzyka dla poszczególnych grup
działalności mogą być bowiem ustalane nie dłużej niż na 3 lata. W okresie do 31
marca 2007 r. dla grup działalności obciążenia nie mogą różnić się więcej niż
4-krotnie.
Do jakiej grupy działalności będą zaklasyfikowani płatnicy, przesądzą dane z
rejestru REGON. Przy ustalaniu grupy należy wziąć pod uwagę rodzaj przeważającej
działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), który jest
określony w zaświadczeniu o numerze identyfikacyjnym REGON.
Poziom najwyższej stopy procentowej składki dla grup działalności będzie ważny
dla płatników zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego maksimum 9 osób oraz
niemających obowiązku wyrobienia REGON-u. Zapłacą oni bowiem zawsze połowę tej
stawki.
Od drugiego kwartału 2006 r. ma
nastąpić dodatkowo różnicowanie poziomu składek w poszczególnych
przedsiębiorstwach. Dla każdego płatnika zostaną określone indywidualne
kategorie ryzyka, na podstawie liczby (w stosunku do ogółu ubezpieczonych) w
trzech poprzednich latach: poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem,
poszkodowanych w wypadkach ciężkich i śmiertelnych oraz zatrudnionych w
warunkach zagrożenia. Indywidualne kategorie ryzyka będą określane raz na rok.
Punkt wyjścia do ustalenia stopy procentowej składek dla danego płatnika
stanowić ma kategoria ryzyka grupy działalności, do której należy
przedsiębiorstwo. W zależności od poziomu zagrożeń zawodowych (wypadków przy
pracy itd.) u danego płatnika, w porównaniu do średniego dla jego branży,
wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe może być wyższa bądź niższa w
stosunku do ustalonej dla grupy działalności maksimum o:
Różnicowanie składek dla poszczególnych
przedsiębiorstw spowoduje konieczność zbierania przez ZUS (który ma określać ich
wysokość) danych o poziomie wypadków przy pracy i zatrudnieniu w warunkach
zagrożenia w danej firmie. Płatnicy zostaną więc zobligowani do przekazania do
ZUS co rok informacji zawierającej wspomniane dane potrzebne do ustalenia
wysokości składek na ubezpieczenie wypadkowe. Po raz pierwszy taki dokument
trzeba będzie złożyć do końca stycznia 2004 r. z informacjami za 2003 r.
Ponadto inspektor pracy, w przypadku stwierdzenia w czasie dwóch kolejnych
kontroli w zakładzie rażącego naruszenia przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy, będzie mógł wystąpić do ZUS z wnioskiem o podwyższenie dla takiego
płatnika na rok składki o 100 proc., w stosunku do wyliczonej na opisanych
wcześniej zasadach.
Różnicowanie stopy procentowej składek na ubezpieczenie wypadkowe ma zachęcić
pracodawców do większej troski o warunki i bezpieczeństwo pracy.
Dotychczas sprawy świadczeń należnych
za wypadki przy pracy i choroby zawodowe dla poszczególnych grup ubezpieczonych
były uregulowane różnymi aktami prawnymi.
Nowa ustawa określa świadczenia dla wszystkich ubezpieczonych, z tytułu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych. Przysługiwać im mają:
renta z tytułu niezdolności do pracy - ubezpieczonym, którzy stali się niezdolni do pracy,
renta szkoleniowa - ubezpieczonym, wobec których orzeczono potrzebę przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie,
renta rodzinna - członkom rodzin osób poszkodowanych zmarłych wskutek wypadków przy pracy i chorób zawodowych,
dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej i dodatek pielęgnacyjny - w analogicznych przypadkach jak przy rentach z ubezpieczenia rentowego,
jednorazowe odszkodowanie - dla ubezpieczonych, którzy doznali stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu oraz dla członków rodzin osób zmarłych wskutek wspomnianych wypadków lub chorób,
zasiłek chorobowy - już od pierwszego od dnia niezdolności do pracy, w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru,
świadczenie rehabilitacyjne - ubezpieczonym, którzy po wyczerpaniu zasiłku chorobowego (taki zasiłek można pobierać nie dłużej niż 6, w niektórych przypadkach - 9 miesięcy) nadal są niezdolni do pracy, a ich dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują nadzieje na odzyskanie zdolności do pracy,
pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych nierefundowanych przez kasy chorych, na które ubezpieczony został skierowany przez lekarza orzecznika oraz pokrycie kosztów przedmiotów ortopedycznych do wysokości udziału własnego ubezpieczonego określonego w ustawie o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym.
Poszkodowanym w efekcie wypadków przy pracy i chorób zawodowych, którzy są pracownikami, należy się też zasiłek wyrównawczy, jeżeli wskutek trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu ich wynagrodzenie uległo obniżeniu, a pracują w zakładowym lub międzyzakładowym ośrodku rehabilitacji zawodowej lub na wyodrębnionym stanowisku przeznaczonym do przyuczenia do określonej pracy.
Renty z ubezpieczenia wypadkowego będą ustalane na ogólnych zasadach, tzn. tak jak renty finansowane z ubezpieczenia rentowego, z tym że:
Wprowadzone zostaną ograniczenia w
pobieraniu rent "wypadkowych" w połączeniu z innymi dochodami. Będą one bowiem
ulegać zmniejszeniu lub zawieszeniu w razie osiągania dodatkowych przychodów na
takich zasadach jak "zwykłe" renty. W razie pobierania renty z ubezpieczenia
wypadkowego w zbiegu z emeryturą zakazane zostaje uzyskiwanie w ogóle
dodatkowych przychodów ze źródeł podlegających oskładkowaniu na ubezpieczenie
społeczne.
Jednorazowe odszkodowania będą niższe niż obecnie. Teraz dla poszkodowanych
wynosi ono 445,20 zł za każdy procent uszczerbku na zdrowiu i jest waloryzowane
o tyle, o ile wzrosło przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej
w każdym kwartale. Od kwietnia 2003 r. za każdy procent uszczerbku na zdrowiu z
powodu wypadków przy pracy i chorób zawodowych ma należeć się odszkodowanie w
wysokości 16 proc. przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce w poprzednim roku.
Potem od II kwartału każdego roku odszkodowanie byłoby podwyższane o 1 proc. w
stosunku do średniej płacy (od kwietnia 2004 r. stanowiłoby 17 proc.
przeciętnego wynagrodzenia itd.), aż do osiągnięcia w 2007 r. docelowego
20-proc. poziomu. Obniżone mają też zostać jednorazowe odszkodowania dla rodzin
zmarłych wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.
Jednorazowe odszkodowania za
wypadki przy pracy |
|
Obecnie |
445,20 |
Od 04.2003 r. do 03.2004 r.* |
329,90 |
Od 04.2004 r. do 03.2005 r.* |
350,51 |
Od 04.2005 r. do 03.2006 r.* |
371,13 |
Od 04.2006 r. do 03.2007 r.* |
391,75 |
Od 04.2007 r.* |
412,37 |
*Przyjęto przeciętne wynagrodzenie w 2001 r.
Świadczenia za wypadki w drodze do i z pracy nie będą już finansowane z ubezpieczenia wypadkowego. Jednorazowe odszkodowania w takiej sytuacji mają nie przysługiwać, a renty wypłaci fundusz rentowy.
- Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (Dz.U. nr 199, poz. 1674)
Osoby, które uległy wypadkom m.in. w czasie ochrony własności publicznej, ratowania ludzi czy ściganiu przestępców, mają prawo do świadczeń finansowanych z budżetu państwa. Wymieniona ustawa zastąpiła rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 września 1997 r. w sprawie świadczeń dla pracowników, którzy ulegli wypadkom w szczególnych okolicznościach oraz świadczeń dla osób niebędących pracownikami (Dz.U. nr 120, poz. 758 z późn. zm.). Obejmuje ona przede wszystkim osoby będące ofiarami niektórych wypadków i chorób, które nie mają prawa do świadczeń z obowiązkowego ubezpieczenia wypadkowego (bo mu nie podlegają lub danego zdarzenia nie można uznać za wypadek przy pracy) oraz które mogłyby otrzymać świadczenia z ubezpieczenia rentowego, ale byłyby one niższe niż przewidziane w omawianej ustawie.
Za wypadek w szczególnych okolicznościach będzie uznawane zdarzenie powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiły podczas:
ratowania innych osób od niebezpieczeństwa zagrażającego ich życiu,
chronienia własności publicznej przed szkodą,
udzielania przedstawicielom organu państwa lub samorządu terytorialnego pomocy przy czynnościach urzędowych,
ścigania lub zatrzymywania osób podejrzanych o popełnienie przestępstw oraz chronienia innych ludzi przed napaścią,
bezpośredniej ochrony przed skutkami klęsk żywiołowych,
wykonywania funkcji radnego, członka komisji rad jednostek samorządu terytorialnego lub sołtysa,
sprawowania funkcji ławnika w sądzie,
wykonywania obowiązków członka komisji powołanej przez organ państwa lub samorządu terytorialnego w celu przeprowadzenia wyborów bądź referendum,
zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych realizowanych przez jednostki systemu oświaty, zajęć w szkole wyższej lub na studiach doktoranckich oraz w czasie odbywania praktyk przewidzianych programem nauki,
pracy w ochotniczych hufcach pracy na innej podstawie niż umowa o pracę,
pracy wykonywanej w ramach terapii zajęciowej w jednostkach pomocy społecznej bądź publicznych zakładach opieki zdrowotnej.
Za choroby zawodowe powstałe w szczególnych okolicznościach mogą zostać uznane dolegliwości zaistniałe w związku z zajęciami szkolnymi, na uczelni, na studiach doktoranckich, w czasie praktyk uczniowskich lub studenckich oraz przy pracy w OHP na innej podstawie niż umowa o pracę.
Z tytułu wspomnianych wypadków i chorób będzie przysługiwać:
jednorazowe odszkodowanie - dla poszkodowanych, którzy stali się całkowicie niezdolni do pracy,
jednorazowe odszkodowanie - dla członków rodzin osób zmarłych w wyniku wspomnianych zdarzeń,
renta z tytułu niezdolności do pracy,
renta rodzinna - dla członków rodzin osób zmarłych w efekcie omawianych wypadków i chorób,
zasiłek pogrzebowy - dla osoby, która poniosła koszty pogrzebu zmarłego wskutek takich zdarzeń,
świadczenia zdrowotne określone w ustawie o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, w zakresie niezbędnym do leczenia następstw wypadków i chorób - dla poszkodowanych nieobjętych ubezpieczeniem zdrowotnym.
Jednorazowe odszkodowania będą
przyznawane w takiej wysokości jak odszkodowanie należne z ubezpieczenia
wypadkowego. Kwestie te są uregulowane w ustawie z dnia 30 października 2002 r.
o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych
(Dz.U. nr 199, poz. 1673).
Renty z tytułu niezdolności do pracy oraz rodzinne mają stanowić 120 proc.
odpowiedniej najniższej renty wypłacanej z ubezpieczenia rentowego. Ulegną one
zmniejszeniu bądź zawieszeniu w razie osiągania dodatkowych przychodów na takich
samych zasadach jak renty z ubezpieczenia rentowego lub wypadkowego. Zakazane
będzie ich łączenie z emeryturą.
Wszystkie świadczenia z tytułu wypadków i chorób powstałych w szczególnych
okolicznościach będą finansowane z budżetu państwa. Jednak o przyznaniu
większości z nich ma decydować ZUS. Tylko usługi zdrowotne w zakresie
przewidzianym przez ustawę o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym dla osób
nieobjętych tym ubezpieczeniem, a leczących następstwa wspomnianych zdarzeń,
zostaną sfinansowane ze środków pozostających w dyspozycji ministra zdrowia.
- Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz.U. nr 200, poz. 1692 ze zmianą opublikowana w Dz.U. nr 203, poz. 1720)
W tym rozporządzeniu zostały określone stopy procentowe składek na obowiązkowe ubezpieczenie wypadkowe dla poszczególnych grup działalności, należnych za okres od 1 stycznia 2003 r. W 17 branżach składka wzrośnie, a w 12 będzie mniejsza niż obecnie. Pośrednio określono też wysokość składki dla wszystkich płatników zgłaszających do 9 ubezpieczonych oraz niemających obowiązku wyrobienia REGON-u, którzy są wyłączeni z "branżowego" różnicowania składek. Zgodnie z ustawą z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych zapłacą oni połowę najwyższej stawki dla grup działalności. Z rozporządzenia wynika, że będzie to 1,93 proc. podstawy wymiaru.
Grupa działalności |
Kod Polskiej Klasyfikacji Działalności dla danej grupy |
Składka w procentach podstawy wymiaru |
Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo |
A |
2,26 |
Rybołówstwo i rybactwo |
B |
2,26 |
Górnictwo i kopalnictwo surowców energetycznych |
CA |
3,86 |
Górnictwo i kopalnictwo surowców innych niż energetyczne |
CB |
3,60 |
Produkcja artykułów spożywczych, napojów i wyrobów tytoniowych |
DA |
2,00 |
Produkcja wyrobów włókienniczych i odzieży |
DB |
1,20 |
Produkcja skór wyprawionych i wyrobów ze skór wyprawionych |
DC |
1,47 |
Produkcja drewna i wyrobów z drewna |
DD |
3,33 |
Produkcja masy włóknistej, papieru oraz wyrobów z papieru, działalność publikacyjna i poligraficzna |
DE |
1,47 |
Wytwarzanie koksu i produktów rafinacji ropy naftowej i paliw jądrowych |
DF |
1,73 |
Produkcja wyrobów chemicznych |
DG |
1,73 |
Produkcja wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznych |
DH |
2,00 |
Produkcja z pozostałych surowców niemetalicznych |
DI |
2,53 |
Produkcja metali i wyrobów z metali |
DJ |
2,53 |
Produkcja maszyn i urządzeń niesklasyfikowana gdzie indziej |
DK |
2,26 |
Produkcja urządzeń elektrycznych i optycznych |
DL |
1,47 |
Produkcja sprzętu transportowego |
DM |
2,53 |
Produkcja niesklasyfikowana gdzie indziej |
DN |
2,26 |
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę |
E |
1,73 |
Budownictwo |
F |
2,26 |
Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów mechanicznych, motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego |
G |
0,97 |
Hotele i restauracje |
H |
0,97 |
Transport, gospodarka magazynowa i łączność |
I |
1,47 |
Pośrednictwo finansowe |
J |
0,97 |
Obsługa nieruchomości, wynajem, nauka i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej |
K |
1,20 |
Administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne, organizacje i zespoły eksterytorialne |
L, Q |
0,97 |
Edukacja |
M |
1,73 |
Ochrona zdrowia i opieka społeczna |
N |
1,47 |
Pozostała działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna |
O |
1,47 |
- Ustawa z dnia 11 października 2002 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin, ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych (Dz.U. nr 181, poz. 1515)
Ustawa weszła w życie 15 listopada, z
wyjątkiem art. 1 pkt 3 i 3, art. 2 pkt 2 lit. b), lit. d) i pkt 4 oraz art. 3-5,
które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2003 r.
W ustawie z dnia 29 listopada 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i
wojskowych oraz ich rodzin (Dz.U. z 2002 r. nr 9, poz. 87) wprowadzono przepis,
na podstawie którego inwalidzie wojennemu zaliczonemu do I i II grupy inwalidów
przysługuje prawo do refundacji w wysokości 50 proc. opłaconej składki na
obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów
samochodowych lub na dobrowolne ubezpieczenie casco pojazdów samochodowych
określone w dziale II w grupie 3 załącznika do ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o
działalności ubezpieczeniowej (Dz.U. z 1996 r. nr 11, poz. 62 z późn. zm.).
Jeżeli suma ubezpieczenia przekracza równowartość 6000 euro (przeliczone na
złote według kursu średniego euro ogłoszonego przez NBP z dnia opłacania
składki) refundacja przysługuje od części opłaconej składki ustalonej w takiej
proporcji, w jakiej kwota stanowiąca równowartość 6000 euro pozostaje do
rzeczywistej sumy ubezpieczenia. Refundacja przysługuje w odniesieniu do jednego
pojazdu samochodowego będącego własnością inwalidy wojennego i niesłużącego do
zarobkowego przewozu i tylko wówczas, kiedy inwalida nie korzysta z refundacji
lub ulgi na podstawie innych przepisów.
Inwalidzi wojenni mogą korzystać też ze zwolnienia z opłat abonamentowych za
używanie odbiorników radiowych i telewizyjnych.
Podstawą do korzystania z uprawnień jest książka inwalidy wojennego lub
wojskowego.
W ustawie z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach
będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz.U. z 2002 r. nr
42, poz. 371) przyjęto, że od 1 stycznia 2003 r. kombatanci oraz niektóre osoby
będące ofiarami represji wojennych i okresu powojennego w miejsce
dotychczasowych ulg (RTV oraz abonament telefoniczny) będą otrzymywać dodatek
kompensacyjny w wysokości 15 proc. dodatku kombatanckiego. Stanowi o tym art. 2
pkt 2 lit. b) tiret drugie ustawy z dnia 11 października 2002 r. Jednocześnie
zgodnie z art. 2 pkt 2 lit. d) tej ustawy w przypadku zbiegu prawa do więcej niż
jednego świadczenia emerytalnego lub rentowego przysługuje jeden dodatek
kompensacyjny i jeden ryczałt energetyczny.
Dodatek kompensacyjny, przyznany na podstawie ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r.
o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i
okresu powojennego, poczynając od 1 stycznia 2003 r. będzie wolny od podatku
dochodowego. Podobnie jak wartość świadczeń przysługujących na podstawie
odrębnych przepisów dotyczących emerytów i rencistów z tytułu abonamentowych
opłat telewizyjnych i radiowych oraz kwoty refundacji z tytułu opłaconej składki
na obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów
samochodowych lub na dobrowolne ubezpieczenie casco pojazdów samochodowych,
przyznanych na podstawie ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów
wojennych i wojskowych oraz ich rodzin.
- Ustawa z dnia 24 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 200, poz. 1689)
W ustawie tej Sejm podwyższył składkę
na ubezpieczenie zdrowotne z 7,75 proc. do 8 proc. przychodu ubezpieczonego.
Podwyżki tej nie będzie można odpisać od podatku dochodowego od osób fizycznych,
co w rzeczywistości oznacza podwyższenie podatków (szacuje się, że dzięki
podwyższeniu składki nakłady na ochronę zdrowia wzrosną o 870 mln zł).
Znowelizowana ustawa o p.u.z. w sposób szczegółowy i całościowy reguluje kwestie
dotyczące ubezpieczenia żołnierzy oraz nadzoru nad ubezpieczeniem zdrowotnym.
Przyjęte rozwiązania pozwalają na funkcjonowanie ubezpieczenia zdrowotnego w
dotychczasowy sposób do dnia wejścia w życie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu
zdrowotnym w Narodowym Funduszu Zdrowia. Dzięki nim uniknie się wydatków z
budżetu państwa związanych ze zmianą podmiotu sprawującego nadzór nad
ubezpieczeniami zdrowotnymi, czyli Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych, na
Komisję Nadzoru nad Ubezpieczeniami i Funduszami Emerytalnymi.
Przesunięcie natomiast w życie zasad ubezpieczenia zdrowotnego żołnierzy nie
oznacza rezygnacji z przyjętych rozwiązań, ponieważ rozwiązania takie zostały
przyjęte w ustawie o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia.
- Ustawa z dnia 13 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz.U. nr 230, poz. 1920)
Umożliwia osobom ubezpieczonym powyżej 65 roku życia zakup jednego opakowania niektórych leków za symboliczną złotówkę. Mogą być one wydane na podstawie recepty wystawionej przez lekarza lub felczera mającego umowę z kasą chorych upoważniającą do wystawiania takich recept. Lista leków zostanie opublikowana co najmniej raz w roku w rozporządzeniu ministra zdrowia po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady Lekarskiej i Naczelnej Rady Aptekarskiej.
- Ustawa z dnia 6 grudnia 2002 r. o świadczeniu usług ratownictwa medycznego (nieopublikowana)
Ustawa ta określa, że jednostkami
świadczącymi usługi ratownictwa medycznego są: szpitalne oddziały ratunkowe,
zespoły ratownictwa medycznego, w tym lotnicze pogotowie ratunkowe oraz centra
powiadamiania ratunkowego. Ich zadaniem jest podejmowanie działań służących
ratowaniu osób w stanie nagłego zagrożenia życia lub zdrowia.
Szczególna rola przypada centrum powiadamiania ratunkowego, które jest
zintegrowanym stanowiskiem dyspozytorskim służb ratowniczych. Ustawa precyzyjnie
określa, co należy do jego zadań, dopuszcza możliwość tworzenia takich centrów
dla kilku powiatów, a decyzję w sprawie ich liczby na terenie województwa
pozostawia wojewodzie (wojewodom).
Przyjęta ustawa zawiesza stosowanie większości przepisów ustawy z dnia 25 lipca
2001 r. (Dz.U. nr 113, poz. 1270 i nr 154, poz. 1801) o Państwowym Ratownictwie
Medycznym oraz upoważnia ministra zdrowia do określenia w rozporządzeniu zasad
finansowania jednostek świadczących usługi ratownictwa medycznego. Umożliwia ona
również kontynuację procesu tworzenia PRM oraz tworzy podstawy prawne do
finansowania przez kasy chorych jednostek świadczących tego typu usługi.
Na finansowanie świadczeń zdrowotnych udzielanych przez jednostki lotniczych
służb ratowniczych przeznaczono kwotę 20 mln zł. Koszty pozapłacowe natomiast w
tych centrach powiadamiania ratunkowego, które spełniają wymagania ustawy oraz
zostały dofinansowane w latach 2001-2002 z programu Zintegrowane Ratownictwo
Medyczne, będą pokryte z rezerwy celowej budżetu państwa w formie dotacji
celowej (5,25 mln zł).
- Ustawa z dnia 5 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz ustawy o systemie oświaty (nieopublikowana)
Przepisy tej ustawy mają sprzyjać bardziej racjonalnemu wykorzystaniu pieniędzy przeznaczanych na przeciwdziałanie bezrobociu. Przyjęte w niej rozwiązania polegają m.in. na określeniu zasad tworzenia i funkcjonowania prywatnych agencji zatrudnienia, ustaleniu minimalnych kwot grzywien za nieprzestrzeganie przepisów ustawy, zwiększeniu roli samorządów lokalnych w walce z bezrobociem oraz przywrócenie uprawnienia do zasiłków i świadczeń przedemerytalnych na starych zasadach tym, którzy stracili je na skutek zmian wprowadzonych przed rokiem.
Katalog zadań województwa w zakresie
polityki rynku pracy został powiększony o organizowanie i finansowanie z
Funduszu Pracy szkoleń kadr wojewódzkiego i powiatowych urzędów pracy oraz
opracowywanie i realizację projektów dotyczących rozwoju zasobów ludzkich,
finansowanych z europejskich funduszy przedakcesyjnych i strukturalnych.
Rozszerzono też kompetencje samorządu województwa w zakresie podziału środków FP
między samorządy powiatowe.
Z dochodu, który może uzyskiwać
bezrobotny, bez konieczności utraty statusu, wyłączono przychody uzyskiwane z
tytułu odsetek lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na
rachunkach bankowych.
Pozbawienie statusu bezrobotnego na okres 6 miesięcy powoduje nie tylko
dwukrotna odmowa przyjęcia przez bezrobotnego, bez uzasadnionej przyczyny, nie
tylko propozycji odpowiedniego zatrudnienia albo wykonywania prac
interwencyjnych lub robót publicznych, ale również udziału w szkoleniu, stażu
lub programie specjalnym.
Starosta ma możliwość kierowania bezrobotnych, którzy ukończyli 53 lata
(kobiety) oraz 58 lat (mężczyźni) i z którymi rozwiązanie stosunku pracy
nastąpiło z przyczyn dotyczących zakładu pracy, do wykonywania pracy w ramach
prac interwencyjnych na okres do 2 lat oraz dokonywać zwrotu kosztów
poniesionych przez zatrudniających je pracodawców.
Przyjęto, że okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych ulega skróceniu o okres
zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych i robót publicznych. Przy utracie
statusu absolwenta na okres krótszy niż rok, z powodu podjęcia zatrudnienia i po
ponownym zarejestrowaniu się w ciągu 7 dni od ustania tego zatrudnienia, prawo
do zasiłku dla bezrobotnych ulega skróceniu o okres pobierania zasiłku przed
utratą statusu bezrobotnego.
Stworzono możliwość powrotu na zasiłek uzupełniający osób bezrobotnych,
podejmujących szkolenie lub staż zawodowy nie finansowane z FP.
Nowe przepisy umożliwiają tworzenie
prywatnych agencji: pośrednictwa pracy, doradztwa personalnego, pracy
tymczasowej, uprawnionych do prowadzenia pośrednictwa pracy w kraju lub za
granicą na zasadach prowadzenia działalności gospodarczej. Warunkiem jest
uzyskanie wpisu do rejestru agencji zatrudnienia. Rejestr prowadzi minister
pracy i polityki społecznej. On też wydaje certyfikat, na podstawie którego
agencja może działać, określa warunki prowadzenia działalności, a w razie
konieczności wykreśla agencję z rejestru. Prowadzenie pośrednictwa pracy za
granicą wymaga odrębnego certyfikatu. Przy wpisie do rejestru pobierana jest
jednorazowa opłata w wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Agencje
nie mogą pobierać opłat od bezrobotnych, z wyjątkiem niektórych kontraktów
zagranicznych.
Podmioty posiadające w dniu wejścia w życie nowelizacji upoważnienie ministra
pracy i polityki społecznej do prowadzenia pośrednictwa pracy lub do kierowania
do pracy za granicę o terminie ważności 2 lat z mocy prawa uzyskują wpis do
rejestru agencji zatrudnienia do dnia określonego w upoważnieniu, a bezterminowe
- na okres do 1 stycznia 2004 r. Również do tej daty mają obowiązek uzyskania
wpisu do rejestru ci, którzy w dniu wejścia w życie nowych przepisów prowadzą
działalność polegającą na prowadzeniu pośrednictwa pracy czasowej lub doradztwa
personalnego.
Zmieniono definicję absolwenta, dzięki
czemu prawo do zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy w charakterze
absolwenta uzyskały osoby, które otrzymują dokument potwierdzający wykształcenie
z opóźnieniem. Czas bycia absolwentem (12 miesięcy) będzie liczony od dnia
zakończenia edukacji określonego w dyplomie, świadectwie lub innym dokumencie
potwierdzającym ukończenie szkoły lub zaświadczeniu o ukończeniu kursu.
Stypendium z FP mogą uzyskać również osoby rejestrujące się jako absolwenci po
raz kolejny.
Absolwenci będą mogli odbywać staż (nie dłuższy niż 12 miesięcy), na który
kieruje ich starosta również w organizacji pożytku publicznego. Bezrobotny
zamieszkały w rejonie o szczególnie wysokim bezrobociu strukturalnym, który w
ciągu 6 miesięcy po utracie statusu absolwenta podjął naukę, nadal będzie mógł
otrzymywać przez rok stypendium w wysokości 60 proc. zasiłku dla bezrobotnych,
ale pod warunkiem że dochód na osobę w rodzinie nie będzie przekraczać kryterium
uprawniającego do świadczeń z pomocy społecznej.
Dodatki i premie oraz płacone od nich
składki na ubezpieczenie, wypłacane pracownikom za opiekę nad praktykantami w
szkołach, nie będą już refundowane z FP. Zadanie to przejęły szkoły prowadzące
kształcenie zawodowe. Wydatki na ten cel pokryje budżet państwa z dotacji
celowej.
Obniżono maksymalną kwotę refundacji dokonywanej przez starostę z 75 proc. do 50
proc. przeciętnego wynagrodzenia dla organizatora robót publicznych, który
zatrudni skierowanych do pracy bezrobotnych przez okres do 6 miesięcy.
Zmieniono (zaskarżone do Trybunału Konstytucyjnego) przepisy wprowadzone 1 stycznia 2002 r., dotyczące zasiłków i świadczeń przedemerytalnych. Tym samym przywrócono uprawnienia do nich tym osobom, które nabyły je na przełomie 2001 i 2002 r., ale wejście nowych regulacji uniemożliwiło ich wyegzekwowanie. I tak prawo do zasiłków i świadczeń przedemerytalnych na zasadach określonych w przepisach ustawy o zatrudnianiu i przeciwdziałaniu bezrobociu, w brzmieniu obowiązującym przed 31 grudnia 2001 r., przysługuje bezrobotnym, którzy do 12 stycznia 2002 r. spełniali warunki do ich nabycia. Zainteresowany musi złożyć wniosek w tej sprawie, a zasiłek lub świadczenie przedemerytalne będzie przysługiwało mu od następnego dnia po dniu złożenia wniosku, ale nie wcześniej niż od dnia wejścia w życie nowych przepisów. Zmienione przepisy nie dają podstawy do roszczeń za 2002 r.
Zaostrzono przepisy stanowiące o karze
grzywny, jakiej podlegają ci, którzy nie przestrzegają przepisów ustawy. I tak
karze grzywny nie niższej niż 500 zł podlega ten, kto nielegalnie, czyli bez
powiadomienia o tym właściwego powiatowego urzędu pracy, zatrudnia (lub powierza
wykonywanie innej pracy zarobkowej) bezrobotnemu i bezrobotny, który nielegalnie
pracuje lub podjął działalność przynoszącą dochód.
Z karą grzywny nie niższą niż 3 tys. zł musi liczyć się:
Źródło: Gazeta Prawna 251 z dnia 31.12.2002.
Problemy
Osób Niepełnosprawnych
Ostatnia
modyfikacja:
kwiecień, 2003
romans@idn.org.pl
Problemy
Osób Niepełnosprawnych
Najlepiej oglądać używając
wersja 5.0. lub nowszy i w rozdzielczości
lub większej.
Copyright 1997 - 2003