Problemy Osób Niepełnosprawnych
 

ZMIANY W PRAWIE PRACY WAŻNE DLA PRACOWNIKÓW i KADROWCÓW

     Rok 2003 przyniesie wiele zmian w prawie pracy i w szeroko rozumianym zabezpieczeniu społecznym. W tym serwisie omawiamy przepisy wchodzące w życie 1 stycznia 2003 r., które zostały już opublikowane w Dzienniku Ustaw (do nr 235) lub oczekują na ogłoszenie, a dotyczą przede wszystkim pracodawców i służb kadrowych.

REHABILITACJA  NIEPEŁNOSPRAWNYCH

- Ustawa z dnia 20 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (nieopublikowana)

    Do znaczących zmian znowelizowanej przez parlament ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 123, poz. 776 z późn. zm.) należą nowe regulacje dotyczące warsztatów terapii zajęciowej, czyli placówek - wyodrębnionych organizacyjnie i finansowo - stwarzających osobom niepełnosprawnym możliwość przywracania umiejętności niezbędnych do podjęcia zatrudnienia. Warsztaty te mogą być organizowane przez fundacje, stowarzyszenia lub inne podmioty. W warsztatach tych udział biorą także osoby niepełnosprawne na stałe przebywające w domach opieki społecznej. I tych m.in. dotyczy jedna z ważniejszych zmian ustawowych, a mianowicie koszty udziału tych osób w zajęciach będą dofinansowane przez Państwowy Fundusz Osób Niepełnosprawnych.

Zróżnicowane dofinansowanie.

Przyjęto zapis, według którego począwszy od 1 stycznia 2004 r. środki na uczestnictwo w warsztatach osób niepełnosprawnych będą przekazywane z Funduszu w zależności od procentowego wskaźnika udziału podopiecznych domów opieki społecznej w ogólnej liczbie uczestników warsztatów. Dopłaty będą zatem malały zależnie od tego wskaźnika. Wprowadzono przy tym zasadę, że dofinansowania nie będzie, jeśli wskaźnik ten wyniesie co najmniej 80 proc., a przy wskaźniku do 30 proc. nie będzie ono obniżane.
Zmieniono też warunki ubiegania się o dofinansowanie z PFRON uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym. Dofinansowanie do turnusu rehabilitacyjnego będzie możliwe przy dochodzie nieprzekraczającym 50 proc. przeciętnego wynagrodzenia, a w przypadku osoby samotnej - do 65 proc. tego wynagrodzenia. Uzyskiwanie wyższych dochodów oznacza niższe dofinansowanie do turnusu.

Dopłaty do wynagrodzeń.

Nowela wprowadza istotne regulacje dla pracodawców. Będą oni otrzymywali dofinansowanie do wynagrodzeń i składek na ZUS. Zgodnie z ustawą, w firmach zatrudniających co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, w których wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych ogółem wynosi co najmniej 6 proc., Fundusz finansuje:

• w stosunku do osób, których niepełnosprawność należy do znacznego i umiarkowanego stopnia - część wynagrodzenia odpowiadającą należnej składce od pracownika na ubezpieczenie emerytalne oraz część kosztów osobowych pracodawcy odpowiadającą należnej od pracownika składce na ubezpieczenie emerytalne,

• w stosunku do osób, których niepełnosprawność zalicza się do lekkiego stopnia - część kosztów osobowych pracodawcy odpowiadającą należnej składce na ubezpieczenie wypadkowe.

Nowy art. 26a ustawy mówi, że pracodawcy zatrudniającemu osoby niepełnosprawne, ujęte w ewidencji prowadzonej przez PFRON, osiągającemu 6-procentowy wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych, przysługiwać będzie miesięczne dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych (wypłacane raz na dwa miesiące) w kwocie:

• 130 proc. najniższego wynagrodzenia - w przypadku osób o znacznym stopniu niepełnosprawności,

• 110 proc. najniższego wynagrodzenia - w przypadku osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,

• 50 proc. (Sejm początkowo przyjął 49 proc.) najniższego wynagrodzenia - w przypadku osób o lekkim stopniu niepełnosprawności.

ZMIANY W KODEKSIE PRACY

- Ustawa z dnia 26 lipca 2002 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 135, poz. 1146), z wyjątkiem art. 1 pkt. 1-10, 12, 13, 15-21, 23-25, 27, 29-31, 39-53 ustawy, które weszły w życie 29 listopada br.

Diety za podróże służbowe

Od początku 2003 r. należności z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju pracowników, zatrudnionych w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, określać będzie nadal minister pracy i polityki społecznej w rozporządzeniu. Natomiast warunki wypłacania należności z tytułu podróży służbowej pracownikom zatrudnionym u pozostałych pracodawców mają być określane w układzie zbiorowym pracy, w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu wynagradzania. Oznacza to, że w umowach o pracę zawieranych przez pracodawców nieobjętych układem zbiorowym pracy i niezobowiązanych do ustalenia regulaminu wynagradzania powinien znaleźć się jeszcze dodatkowy element, niewymieniony w art. 29 kodeksie pracy. Chodzi tu o zasady wypłacania należności z tytułu podróży służbowych.
Tak więc od nowego roku każdy pracodawca (z wyjątkiem państwowych i samorządowych jednostek sfery budżetowej) powinien opracować zasady, jakie będą obowiązywały w jego firmie przy rozliczaniu kosztów wyjazdów służbowych pracowników.
Pracodawca będzie miał w tym zakresie dość dużą swobodę. Musi tylko pamiętać, że dieta za dobę podróży służbowej krajowej i zagranicznej nie może być ustalona w kwocie niższej niż dieta wypłacana pracownikom budżetówki. Ustawodawca więc i dla tych pracowników ustalił ich minimalną wysokość.
U pracodawców, którzy spóźnią się lub z innego powodu nie ustalą zasad rozliczania delegacji służbowych w swoich firmach, podstawą wypłacania należności za delegacje będzie rozporządzenie ministra pracy określające należności za podróże służbowe pracowników zatrudnionych w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej.

Wynagrodzenie za czas choroby

Od początku 2003 r. pracodawca będzie finansował tylko 33 dni zwolnienia pracownika. Oznacza to, że od 34 dnia pracownikowi należeć się będzie zasiłek chorobowy. Spowoduje to zmniejszenie obciążeń pracodawcy.
Druga zmiana dotycząca wynagrodzenia za czas choroby, która zacznie obowiązywać od 1 stycznia br., dotyczy odpłatności za pierwszy dzień krótkich zwolnień lekarskich. Od tego czasu pracodawcy będą mogli nie płacić za pierwszy dzień choroby pracownika. Dotyczyć to ma jednak tylko zwolnień krótkich, trwających maksymalnie 6 dni. Pozostałe zwolnienia mają być płatne w całości.
Wynagrodzenie za cały czas choroby otrzyma też pracownik, który uległ wypadkowi przy pracy, matki na tzw. zwolnieniach na opiekę nad dzieckiem oraz kobiety w ciąży.
Pozbawienie pracownika wynagrodzenia za 1 dzień krótkiego zwolnienia dotyczy tylko wynagrodzenia za czas choroby wypłacanego mu przez pracodawcę. Warunki niepłacenia za pierwszy dzień choroby stosuje się więc tylko w sytuacji, gdy pracownik nie przekroczy 33 dni niezdolności, za które to dni należy mu się wynagrodzenie od pracodawcy. Oznacza to, że po przekroczeniu tych 33 dni, jeśli pójdzie na zwolnienie lekarskie, nawet krótkie, za wszystkie dni choroby otrzyma zasiłek chorobowy ZUS.
Wątpliwości budzić może też sposób liczenia owych 33 dni niezdolności do pracy, za które to dni wynagrodzenie wypłaca pracownikowi pracodawca, a w szczególności, czy pierwsze dni krótkich zwolnień mają być uwzględniane w tych 33 dniach czy nie. Wydaje się, że tak. W przepisie regulującym mówi się bowiem o czasie niezdolności do pracy nie rozróżniając, czy chodzi tu o dni płatne czy też nie. Tak więc przy obliczaniu 33 dni w roku, po przekroczeniu których pracownikowi należy się zasiłek chorobowy, należy zsumować wszystkie dni niezdolności do pracy łącznie z tymi, za które pracownik z powodów opisanych wyżej nie otrzymał wynagrodzenia.
Należy też pamiętać, że dni te (pierwsze dni krótkich zwolnień) mają być wliczane do tzw. okresu zasiłkowego. Chodzi tu o maksymalny okres pobierania przez pracownika zasiłku chorobowego (180 lub 270 dni) określony w art. 8 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. nr 60, poz. 636 z późn. zm.).
Mimo że nowelizacja kodeksu pracy wprowadziła nowy "rodzaj urlopu", który szybko zyskał potoczną nazwę urlopu udzielanego na krótkie niedyspozycje, nie może być on wykorzystany w trakcie zwolnienia lekarskiego pracownika.

Czas pracy

    Od 1 stycznia 2003 r. zmienia się maksymalny tygodniowy wymiar czasu pracy. Zmianę tę wprowadziła jedna z wcześniejszych od omawianej w tym opracowaniu nowelizacji Kodeksu pracy (ustawa z dnia 1 marca 2001 r. o zmianie ustawy kodeks pracy - Dz.U. nr 28, poz. 301). Tak więc od początku 2003 r. czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nie przekraczającym 4 miesiące (wydłużenie okresu rozliczeniowego z 3 do 4 miesięcy).

Godziny nadliczbowe

    Od 1 stycznia 2003 r. za pracę w godzinach nadliczbowych przysługiwać ma jedna stawka - 50 proc. wynagrodzenia (poprzednio za dwie pierwsze godziny pracownik otrzymywał 50 proc. wynagrodzenia, za pozostałe - 100 proc.). Stawkę w tej wysokości otrzyma też pracownik wykonujący pracę w godzinach nadliczbowych w niedzielę i święta będące dla niego dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.
Tylko za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w nocy, w niedzielę i święta niebędące dla pracownika dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, a także za godziny nadliczbowe przypadające w dniu wolnym od pracy udzielonym w zamian za pracę w niedzielę lub święto będące dla pracownika dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy - dodatek wypłacany będzie w wysokości 100 proc. wynagrodzenia. Przy czym za jednoczesne przekroczenie dobowej i przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym przysługiwać ma tylko jeden dodatek.

Ewidencja czasu pracy

Nowelizacja ograniczyła obowiązki pracodawców w zakresie prowadzenia ewidencji czasu pracy. Taka ewidencja ma być prowadzona jedynie w zakresie koniecznym do prawidłowego ustalenia wysokości wynagrodzenia pracownika oraz innych świadczeń związanych z jego pracą.
Natomiast w odniesieniu do pracowników objętych zadaniowym czasem pracy, a także pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy oraz pracowników otrzymujących ryczałt za godziny nadliczbowe lub za pracę w porze nocnej, pracodawca nie ma już obowiązku ewidencjonowania godzin pracy, ponieważ wszyscy oni (z wyjątkiem kadry zarządzającej) w dużej mierze wykonują pracę poza zakładem pracy, a więc w warunkach uniemożliwiających kontrolowanie i ewidencję ich godzin pracy.

Okres rozliczeniowy

Podstawowy okres rozliczeniowy czasu pracy wynosi od nowego roku nie 3, jak dotychczas, a 4 miesiące. Będzie mógł być przedłużony do:

• 6 miesięcy (w budownictwie, rolnictwie i hodowli, przy pilnowaniu mienia lub osób, a także przy wykonywaniu prac użytecznych społecznie lub służących zaspokajaniu codziennych potrzeb ludności) lub

• do 12 miesięcy (jeśli jest to dodatkowo uzasadnione nietypowymi warunkami organizacyjnymi lub technicznymi mającymi wpływ na przebieg procesu pracy).

Takie rozwiązanie ma umożliwić pracodawcom bardziej elastyczne gospodarowanie czasem pracy, zwłaszcza w tych branżach, w których następują okresowe wahania koniunktury, bądź ich działalność jest uwarunkowana porą roku lub warunkami atmosferycznymi.
Wprowadzenie dłuższego niż podstawowy okresu rozliczeniowego czasu pracy będzie możliwe w drodze układu zbiorowego pracy lub za zgodą zakładowej organizacji związkowej. Pracodawca, u którego nie działają związki zawodowe, będzie mógł wprowadzić dłuższy okres rozliczeniowy, po uprzednim zawiadomieniu właściwego inspektora pracy.

Urlopy wypoczynkowe.

Zmieniły się zasady udzielania urlopów wypoczynkowych, np. pracownikowi wykonującemu dozwoloną pracę w niedzielę i święta będzie można udzielić urlopu wypoczynkowego w dniach ustawowo wolnych od pracy, które dla niego są dniami pracy. Taka regulacja jest odpowiedzią na zgłaszane od lat postulaty pracodawców, zwłaszcza zatrudniających pracowników w ruchu ciągłym.
Nowelizacja zmienia też zasady udzielania urlopu pracownikom zatrudnionym w systemach czasu pracy, w których liczba dni wolnych od pracy przewyższa łączną liczbę niedziel i świat i dni wolnych od pracy w pięciodniowym tygodniu pracy. Chodzi tu m.in. o pracę w tzw. równoważnym czasie pracy (art. 129⁴ k.p.). Pracownikom zatrudnionym w tym systemie czasu pracy urlop ma być udzielany na ich dni pracy i dni wolne od pracy w takiej samej proporcji, w jakiej dni te występują w ich rozkładzie czasu pracy. Takie rozwiązanie zapobiec ma częstym obecnie roszczeniom pracowników o udzielanie urlopu wypoczynkowego, z pominięciem przypadających w trakcie urlopu dni, które są dla nich dniami wolnymi od pracy, zgodnie z obowiązującym rozkładem czasu pracy.

Urlop proporcjonalny.

Doprecyzowano zasady udzielania urlopu proporcjonalnego, stanowiąc, że zasada proporcjonalności dotyczy również urlopu przysługującego pracownikowi podejmującemu pracę u kolejnego pracodawcy w ciągu innego roku kalendarzowego niż rok, w którym ustał jego stosunek pracy.
Zmieniony został też art. 155² k.p., który pozwala proporcjonalnie zmniejszyć wymiar urlopu wypoczynkowego pracownikowi powracającemu w ciągu roku kalendarzowego do pracodawcy, u którego jest zatrudniony po trwającym co najmniej jeden miesiąc urlopie bezpłatnym lub innym okresie niewykonywania pracy, w ciągu którego pracownik nie nabywa prawa do urlopu. Obecnie przepis nie precyzuje, o jakie okresy poza okresem urlopu bezpłatnego chodzi, posługując się tylko sformułowaniem "inny okres niewykonywania pracy". Nowelizacja wypełniła tę lukę. Zgodnie z nią chodzi tu o okresy:

• urlopu bezpłatnego,
• urlopu wychowawczego,

• odbywania zasadniczej służby wojskowej lub jej form zastępczych, okresowej służby wojskowej, przeszkolenia wojskowego albo ćwiczeń wojskowych,

• tymczasowego aresztowania,
• odbywania kary pozbawienia wolności,
• nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Jeżeli okres urlopu bezpłatnego lub inny z wymienionych wcześniej okresów niewykonywania pracy przypadają po nabyciu przez pracownika prawa do urlopu w danym roku kalendarzowym, wymiar tego urlopu ulegać będzie (tak jak i dotychczas) proporcjonalnemu obniżeniu, chyba że przed ich rozpoczęciem pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub wyższym wymiarze.

Dzielenie urlopu

 Zgodnie z nowym brzmieniem art. 162 k.p. urlop wypoczynkowy może być (podobnie jak dotychczas), na wniosek pracownika, podzielony na części. W takim przypadku co najmniej jedna część wypoczynku (a nie urlopu, jak dotychczas) powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych. Pracownik będzie musiał wykorzystać urlop w okresie wypowiedzenia, jeśli pracodawca w tym okresie mu go udzieli. I to bez względu na to, czy to on czy też pracodawca złożył wypowiedzenie umowy o pracę.

Urlop na żądanie

Nowelizacja kodeksu pracy wprowadziła też nowy "rodzaj urlopu" - urlop udzielany na krótkie niedyspozycje, inaczej zwany urlopem na żądanie. Zgodnie z nowym art. 167² k.p. pracodawca ma być obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Dni tych nie uwzględnia się w planie urlopów. Nowelizacja pozwala więc pracownikowi na wzięcie 4 dni urlopu praktycznie bez zgody pracodawcy. Pracownik ma bowiem tylko obowiązek zgłosić żądanie o udzielenie tego urlopu. Powinien to zrobić najpóźniej w dniu rozpoczęcia tego urlopu.
W tym trybie pracownik może wziąć maksymalnie 4 dni urlopu w roku kalendarzowym i to bez względu na to, u ilu pracodawców w ciągu tego roku jest zatrudniony. Dlatego wydaje się, że we wniosku, jaki pracownik powinien złożyć u pracodawcy o tego rodzaju urlop, każdorazowo powinien informować go, z ilu tego typu "dni urlopowych" w ciągu danego roku kalendarzowego już skorzystał.
W przypadku rozwiązania stosunku pracy, informacja o liczbie wykorzystanych tego typu dni powinna też znaleźć się w świadectwie pracy. Taki wymóg wprowadziło zresztą rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 6 grudnia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania (Dz.U. nr 214, poz. 1809), które wchodzi w życie 1 stycznia 2003 r. Szczegółowo omawiamy je w dalszej części materiału.

Plan urlopów

Od 1 stycznia 2003 r. pracodawca ustalający plan urlopów nie będzie musiał robić tego w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową. Będzie go ustalać sam, biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Art. 163 par. 1¹ k.p. umożliwia pracodawcy, u którego działa zakładowa organizacja związkowa, odstąpienie od sporządzania planów urlopu w ogóle. Zgodę na to musi wyrazić jednak wspomniana organizacja związkowa. Pracodawca, u którego nie działają związki zawodowe, też może zrezygnować ze sporządzania planów urlopów. W tych przypadkach ustala termin urlopu w porozumieniu z pracownikiem.

Prawa związków zawodowych

    - Ustawa z dnia 26 lipca 2002 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw wprowadza również zmiany w ustawie z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 854 z późn. zm.)

Obowiązują one od 1 stycznia 2003 r., z wyjątkiem art. 2 pkt. 4, 6 ustawy nowelizującej, które zaczną obowiązywać dopiero od 1 lipca 2003 r.
Uprawnienia zakładowej organizacji związkowej przysługiwać będą nie każdej organizacji funkcjonującej u danego pracodawcy, ale jedynie tej, która będzie zrzeszać co najmniej 10 członków będących:

• pracownikami lub osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy o pracę,

• u pracodawcy objętego działaniem tej organizacji albo

• funkcjonariuszami, o których mowa w art. 2 ust. 6 ustawy, pełniącymi służbę w jednostce objętej działaniem tej organizacji (chodzi tu o funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej i Służby Więziennej oraz strażaków Państwowej Straży Pożarnej).

Zakładowa organizacja związkowa, która będzie chciała uzyskać albo utrzymać status zakładowej organizacji związkowej, będzie miała obowiązek informować co kwartał pracodawcę (dowódcę jednostki) o łącznej liczbie członków tej organizacji, w tym o liczbie członków, którzy są pracownikami lub chałupnikami (funkcjonariuszami wymienionych wyżej służb).

Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych

- Ustawa z dnia 26 lipca 2002 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (wcześniej przywołana) znowelizowała również przepisy ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. z 1996 r. nr 70, poz. 335 z późn. zm.)

Zakres zmian w zasadach tworzenia i gospodarowania środkami tego funduszu, obowiązująch od 1 stycznia 2003 r., jest następujący:

• pomoc ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (ZFŚS) została ograniczona do działalności socjalnej prowadzonej wyłącznie w kraju (art. 2 ustawy o ZFŚS);

• ZFŚS muszą tworzyć pracodawcy, którzy 1 stycznia danego roku zatrudniają 20 pracowników. Przy zatrudnieniu wynoszącym mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, ale nie mniej niż 20 osób, pracodawca jest zobowiązany do wypłacania świadczenia urlopowego, oczywiście o ile nie utworzył ZFŚS (art. 3 ustawy);

• pracodawcy, którzy działają w ramach organizacyjno-prawnych jednostek sektora finansów publicznych, wymienieni w ustawie o finansach publicznych, niezależnie od liczby zatrudnianych pracowników, tworzą zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (art. 3 ustawy);

• wysokość świadczenia urlopowego może być równa wysokości odpisu podstawowego na ZFŚS lub niższa od tej wysokości (art. 4 ust. 4 ustawy);

• pracodawcy mogą zwolnić się z obowiązku tworzenia ZFŚS oraz innego ustalania jego wysokości w układach zbiorowych i regulaminach pracy. Dotyczy to również ewentualnych odstępstw od wypłacania świadczeń urlopowych i określania ich wysokości (art. 4 ustawy);

• zniesiono możliwości ustalania wyższego odpisu na ZFŚS na obszarach, na których występują szkodliwe uciążliwości dla pracowników (przez skreślenie ust. 3a i 3b w art. 5 ustawy);

• uproszczono tryb uzgodnień regulaminu ze związkami zawodowymi lub pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów (art. 8 ustawy).

Z powyższych informacji wynika, że zmiany w omawianej ustawie liberalizują zasady tworzenia funduszu świadczeń socjalnych (zwalniają kolejną grupę pracodawców z obowiązku jego tworzenia), ograniczają kompetencje związków zawodowych i możliwości wspierania przez ZFŚS różnych form wypoczynku za granicą.
Zgodnie z art. 12 wymienionej ustawy z dnia 26 lipca 2002 r., pracodawcy tworzący wcześniej zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, którzy obecnie skorzystają z możliwości zwolnienia się z tego obowiązku, muszą wydatkować zgromadzone środki na cele i według zasad dotychczas ich obowiązujących. Oznacza to, że środki pieniężne zgromadzone na wyodrębnionym rachunku bankowym funduszu nie mogą być przez pracodawcę przeznaczone na inne cele, np. na pokrycie bieżących zadań przedsiębiorcy z tytułu otrzymanych dostaw surowców, materiałów itp.

URLOPY WYPOCZYNKOWE

- Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 6 grudnia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu za urlop (Dz. K nr 214, poz. 1810)

Nie wszyscy pracodawcy muszą od 1 stycznia 2003 r. tworzyć plany urlopów dla pracowników. W takich przypadkach pracownik otrzyma urlop w terminie uzgodnionym z pracodawcą. W związku z lipcową nowelizacją kodeksu pracy należało dokonać zmian w rozporządzeniu w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego. W nowym rozporządzeniu określono sposób postępowania w przypadku udzielenia urlopu w terminie późniejszym niż pierwotnie ustalony z pracodawcą, jeżeli nie opracowuje on planu urlopów.
Rozporządzenie zmienia sposób ustalania urlopu w wymiarze proporcjonalnym, w przypadku gdy w okresie zatrudnienia branym pod uwagę przy ustalaniu wymiaru takiego urlopu pracownik uzyskał u danego pracodawcy prawo do urlopu wypoczynkowego w wyższym wymiarze, ze względu na osiągnięcie odpowiednio dłuższego okresu zatrudnienia. Nowe rozwiązanie jest korzystniejsze dla pracowników, dotychczasowa regulacja obniżała bowiem wymiar urlopu proporcjonalnego przysługującego takiemu pracownikowi.
Zwiększono również katalog należności wypłacanych pracownikom, które nie są uwzględniane przy ustalaniu wynagrodzenia urlopowego. Do należności tych zaliczono tzw. dodatkowe wynagrodzenie roczne, czyli popularną trzynastkę.
Zmieniono także sposób obliczania współczynnika służącego do ustalenia ekwiwalentu za jeden dzień urlopu. Od nowego roku współczynnik ten ustala się odejmując od liczby dni w danym roku kalendarzowym łączną liczbę przypadających w tym roku niedziel i świąt oraz dni wolnych od pracy wynikających z rozkładu czasu pracy w pięciodniowym tygodniu pracy, a otrzymany wynik dzieli przez 12. Oznacza to, że występujące dotąd w rozporządzeniu pojęcie dodatkowych dni wolnych od pracy zostało zastąpione pojęciem dni wolnych od pracy wynikających z rozkładu czasu pracy w pięciodniowym tygodniu pracy. Zmiana ta wynikła z ustawy z dnia 1 marca 2001 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy (Dz.U. nr 28, poz. 301).

ŚWIADECTWO PRACY

- Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 6 grudnia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz trybu jego wydawania i prostowania (Dz.U. nr 214, poz. 1809)

Pracodawcy, którzy bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu umowy o pracę zawierają z pracownikiem kolejną umowę o pracę, nie muszą wydawać mu świadectwa pracy, chyba że pracownik zażąda wydania mu takiego dokumentu. Pracownik będzie mógł zgłosić pracodawcy żądanie wydania świadectwa pracy najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień, w którym następuje rozwiązanie lub wygaśniecie stosunku pracy.
Ponadto rozszerzono liczbę informacji, które są niezbędne do ustalenia uprawnień ze stosunku pracy i z ubezpieczenia społecznego. Między innymi wprowadzone zmiany pozwalają na umieszczenie w świadectwie pracy informacji o wykorzystaniu przez pracownika w okresie zatrudnienia wszystkich uprawnień i świadczeń w zakresie mającym wpływ na realizację uprawnień pracowniczych u kolejnego pracodawcy. Na przykład od nowego roku w świadectwie pracy będzie informacja o wypłaconej pracownikowi odprawie emerytalnej lub rentowej.
Od 1 stycznia 2003 r. każdy pracownik będzie mógł wykorzystać poza planem urlopu 4 dni urlopu wypoczynkowego we wskazanym przez siebie terminie. Liczba dni takiego urlopu będzie przysługiwać pracownikowi w danym roku kalendarzowym niezależnie od liczby pracodawców, u których w danym roku będzie zatrudniony. Zatem w świadectwie pracy odchodzącego pracownika musi pojawić się odrębna informacja, jaką liczbę dni z 4-dniowego limitu urlopowego pracownik wykorzystał do dnia ustania zatrudnienia. Zmienione rozporządzenie precyzuje, że w świadectwie pracy należy wpisywać tylko informację o wykorzystanym urlopie w roku kalendarzowym, w którym dochodzi do ustania zatrudnienia. W świadectwie nie wpisuje się informacji o urlopie zaległym.
Podając liczbę dni, w których pracownik był niezdolny do pracy, trzeba będzie podać łączną liczbę dni, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie i za które nie zachował prawa do wynagrodzenia (ust. 4 pkt 4 świadectwa), oraz osobno liczbę dni, za które pracownik nie zachował prawa do wynagrodzenia zgodnie z art. 92 par. 1¹ k.p. (ust. 4 pkt 11 świadectwa).
Zmienione rozporządzenie zawiera pomocniczy wzór świadectwa pracy.

WYNAGRODZENIE BEZ PRACY

- Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 6 grudnia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (Dz.U. nr 214, poz. 1811)

Lipcowa nowelizacja kodeksu pracy zmieniła z dniem 29 listopada 2002 r. zasady ustalania odszkodowania, którego pracodawca może domagać się od pracownika, w razie nieuzasadnionego przez niego rozwiązania stosunku pracy. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 61² par. 1 k.p. odszkodowanie to przysługiwać ma w wysokości wynagrodzenia pracownika za okres wypowiedzenia, a w przypadku rozwiązania umowy zawartej na czas określony lub wykonania określonej pracy - w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni. Nowelizacja uprościła więc dochodzenie odszkodowania przez pracodawcę, który występując do sądu pracy z roszczeniem nie będzie musiał udowadniać, że poniósł szkodę i ustalać jej wysokości. Jeśli sąd uzna, że przyczyna podana przez pracownika w oświadczeniu o rozwiązaniu umowy o pracę w trybie art. 55 par. 1¹ k.p. nie upoważniała pracownika do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia z winy pracodawcy - pracodawca ten otrzyma odszkodowanie nawet wtedy, gdy z tytułu zachowania pracownika nie poniósł żadnej szkody.
W związku z tym niezbędne stało się wprowadzenie zmian w rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy.
Zmienione rozporządzenie stanowi, że od 1 stycznia 2003 r. zasady obowiązujące przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop stosuje się także w celu obliczenia odszkodowania przysługującego pracodawcy w razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Ponadto określono sposób obliczania wynagrodzeń, odszkodowań i innych należności, jeżeli ich wartość stanowi wynagrodzenie za jeden lub większą liczbę dni. Od 1 stycznia 2003 r. takie należności ustalane w wysokości wynagrodzenia za jeden dzień oblicza się dzieląc miesięczną kwotę ustaloną według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop przez współczynnik określony w paragrafie 19 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop, a następnie mnożąc przez liczbę dni pracy, za które to wynagrodzenie czy odszkodowanie są ustalane.
Zmiany w rozporządzeniu dotyczą również katalogu osób uprawnionych do otrzymywania dodatku wyrównawczego. Obecnie przysługuje on również pracownicom karmiącym dziecko piersią.
Uchwalona 26 lipca 2002 r. nowelizacja kodeksu pracy daje pracodawcy prawo do udzielania pracownikowi wolnego czasu w zamian za czas przepracowany ponad ustaloną normę. Wymiar takiego wolnego czasu powinien być o połowę wyższy niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych, a udzielanie wolnego czasu nie może spowodować obniżenia należnego pracownikowi za pełny miesięczny wymiar czasu pracy. Niezbędne zatem było ustalenie metody obliczania takiego wynagrodzenia. Określa ją również nowela rozporządzenia. Wysokość tego wynagrodzenia obliczana będzie tak samo jak w przypadku ustalania wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie prawa do wynagrodzenia.

DOKUMENTACJA PRACOWNICZA

- Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 6 grudnia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz.U. nr 214, poz. 1812)

Od 29 listopada br. regulaminu pracy nie muszą wydawać pracodawcy zatrudniający mniej niż 20 pracowników. Muszą oni jednak poinformować pracowników na piśmie o zasadach organizacji pracy w firmie, w szczególności o obowiązujących normach czasu pracy, terminach dni wolnych od pracy, wynikających z rozkładu czasu pracy w pięciodniowym tygodniu pracy, porze nocnej, terminie, miejscu i czasie wypłaty wynagrodzenia, przyjętym sposobie potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy. W aktach osobowych zatrudnionego musi pozostać dokument potwierdzający fakt przekazania pracownikowi takich informacji przez pracodawcę.
Ponadto zmienione rozporządzenie pozwala pracodawcy na żądanie od pracownika przedstawienia świadectw pracy z poprzednich miejsc pracy lub innych dokumentów potwierdzających okresy zatrudnienia, obejmujących okresy pracy przypadające w roku kalendarzowym, w którym pracownik ubiega się o zatrudnienie. Dotychczas pracodawca mógł domagać się przedstawienia świadectwa pracy tylko z ostatniego miejsca zatrudnienia.
Zostały również wprowadzone zmiany w grupie dokumentów związanych z ustaniem zatrudnienia. Chodzi między innymi o pisemne żądanie wydania świadectwa pracy pracownikowi zatrudnionemu ponownie przez pracodawcę bezpośrednio po ustaniu lub wygaśnięciu stosunku pracy.
Rozszerzony został katalog gromadzonych dokumentów związanych z nawiązaniem stosunku pracy oraz przebiegu zatrudnienia. Pracodawca będzie mógł gromadzić dokumenty związane z obniżeniem wymiaru czasu pracy w przypadku pracownicy uprawnionej do urlopu wychowawczego, która chce powrócić do pracy w zmniejszonym wymiarze czasowym. Przypomnijmy, że rozwiązanie dające pracownicy (lub pracownikowi) taką możliwość wprowadziła od 29 listopada lipcowa nowelizacja kodeksu pracy.

ZATRUDNIANIE MŁODOCIANYCH

    - Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie przypadków, w których wyjątkowo jest dopuszczalne zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum, osób nie mających 16 lat, które ukończyły gimnazjum oraz osób nie mających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum (Dz.U. nr 214, poz. 1808)

Z młodocianym, który nie ukończył gimnazjum, może być zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego odbywanego w formie przyuczenia do wykonywania pracy, jeżeli został on przyjęty do utworzonego w gimnazjum oddziału przysposabiającego do pracy albo uzyskał zezwolenie dyrektora gimnazjum na realizację obowiązku szkolnego poza szkołą. Do zatrudnienia takiej osoby niezbędny jest też wniosek jej przedstawiciela ustawowego lub opiekuna oraz pozytywna opinia z poradni psychologiczno-pedagogicznej. Z młodocianym spełniającym obowiązek szkolny poza szkołą, po ukończeniu przez niego przygotowania zawodowego w formie przyuczenia do pracy, dopuszczalne jest podpisanie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu. Należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 190 k.p. młodocianym jest tylko osoba w wieku 16 - 18 lat.
Z osobą poniżej 16 roku życia, która skończyła gimnazjum, można zawrzeć umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu po:

• wyrażeniu zgody przedstawiciela ustawowego bądź opiekuna,
• przedstawieniu zaświadczenia lekarza uprawnionego do badań profilaktycznych pracowników o tym że praca danego rodzaju nie stwarza zagrożenia dla zdrowia zainteresowanego zatrudnieniem,
• przedstawieniu pozytywnej opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Natomiast osoba poniżej 16 lat, która nie ukończyła gimnazjum, może zostać zatrudniona na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego w formie przygotowania do określonej pracy. Wymagane jest spełnienie warunków, takich jak w przypadku zatrudnienia absolwentów gimnazjum poniżej 16 lat, i w dodatku zezwolenie dyrektora gimnazjum na realizowanie obowiązku szkolnego poza szkołą.
Ponadto ci, którzy mają powyżej 15 lat, uczestniczą w ochotniczych hufcach pracy i nie skończyli szkoły podstawowej, a w roku szkolnym 2002/2003 podjęli naukę w szóstej klasie szkoły podstawowej dla dorosłych, mogą zawrzeć umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego do wykonywania określonej pracy. Natomiast osoby powyżej 15 roku życia, uczestniczące w OHP, które nie skończyły gimnazjum, odbyły przygotowanie zawodowe w formie przyuczenia do pracy i w bieżącym roku szkolnym uczą się w gimnazjum dla dorosłych, mogą zostać zatrudnione w celu nauki zawodu, na podstawie umowy o przygotowanie zawodowe.

CZAS PRACY KIEROWCÓW

- Rozdział 4 i art. 37 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o czasie pracy kierowców (Dz.U. nr 123, poz. 1354 z późn. zm.). Pozostałe przepisy tej ustawy weszły w życie 1 października 2002 r.

Sprecyzowano, iż przez czas pracy kierowców należy rozumieć czas od rozpoczęcia do zakończenia pracy i obejmujący wszystkie czynności związane z wykonywaniem przewozu. W szczególności chodzi o:

• prowadzenie pojazdu,
• załadunek i rozładunek,
• kontrolę i nadzór nad osobami wsiadającymi i wysiadającymi,
• kontrolne sprawdzanie pojazdu i ładunku,
• czynności spedycyjne,
• obsługę codzienną pojazdów i przyczep,
• niezbędne czynności administracyjne,
• inne prace podejmowane w celu wykonania zadania służbowego lub zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy,
• utrzymanie pojazdu w czystości.

Do czasu pracy wlicza się też 15-minutową przerwę przysługującą pracownikowi, jeśli dobowy czas pracy wynosi minimum 6 godzin. Natomiast czas przestoju pojazdu na przejściach granicznych, spowodowany awarią pojazdu, blokadą dróg lub lokalnym zakazem ruchu oraz wynikający z przepisów w sprawie okresowych ograniczeń oraz zakazu ruchu niektórych pojazdów na drogach, zalicza się do czasu pracy w wymiarze nie większym niż 8 godzin na dobę, w sytuacji gdy wskutek tego przestoju kierowca nie wypracował dobowego wymiaru czasu pracy.

Czas dyżuru

Do czasu pracy nie zalicza się dobowego nieprzerwanego odpoczynku, czasu dyżuru oraz nieusprawiedliwionych postojów w czasie jazdy. Przez pojęcie dyżuru należy rozumieć okres poza normalnymi godzinami pracy, w którym kierowca pełnił dyżur w zakładzie lub innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę i nie wykonywał wówczas pracy oraz w którym został zobowiązany do pozostawania w pojeździe lub w jego pobliżu w celu zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu lub rzeczy. Za dyżur przysługuje jednak wynagrodzenie nie mniejsze niż 50 proc. wynagrodzenia należnego za czas przestoju.

Zasadniczo 8 godzin

Zasadą ma być, że czas pracy kierowców nie powinien przekraczać w pięciodniowym tygodniu pracy 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin na tydzień, w okresie rozliczeniowym nie dłuższym niż 3 miesiące.
Możliwe jednak będzie, w ramach tzw. równoważnego czasu pracy, wydłużenie w niektóre dni pracy do 10 godzin na dobę dla zatrudnionych w transporcie drogowym (czyli w firmach prowadzących działalność gospodarczą w zakresie przewozu osób lub rzeczy pojazdami samochodowymi) oraz do 12 godzin dla pozostałych kierowców (tzn. pracujących w zakładach wykonujących niezarobkowe przewozy na potrzeby własne). Przedłużony czas pracy ma zostać zrekompensowany skróceniem pracy w inne dni lub dniami wolnymi. Czas pracy i w tym przypadku nie powinien bowiem przekraczać w okresie rozliczeniowym przeciętnie 40 godzin na tydzień. Okres rozliczeniowy w systemie równoważnym w zasadzie nie powinien być dłuższy niż miesiąc. Jednak w szczególnie uzasadnionych przypadkach dopuszcza się przedłużenie tego okresu do trzech miesięcy, a przy pracach uzależnionych od pory roku lub warunków atmosferycznych - do sześciu miesięcy. Zgodę na dłuższy okres rozliczeniowy czasu pracy musi wyrazić zakładowa organizacja związkowa, a jeżeli związki u danego pracodawcy nie działają - trzeba zawiadomić o takich planach inspektora pracy.

Mogą być przerwy

Dopuszcza się też stosowanie, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, systemu przerywanego czasu pracy, z jedną przerwą w ciągu doby, trwającą nie dłużej niż 5 godzin. Przerwy nie wlicza się do czasu pracy, jednak kierowcy przysługuje za nią wynagrodzenie w wysokości połowy wynagrodzenia należnego za czas przestoju i prawo do swobodnego dysponowania w przerwie swoim czasem.
Ponadto możliwe będzie zastosowanie zadaniowego czasu pracy, jeśli jest to uzasadnione rodzajem wykonywanych przewozów lub ich szczególną organizacją. Zadania przewozowe pracodawca musi jednak ustalić w takim wymiarze, aby nie powodowały one przekroczenia podstawowych norm czasu pracy. Zadaniowy czas pracy można wprowadzić na podstawie układu zbiorowego pracy, regulaminu pracy lub umowy o pracę.
Czas pracy kierowców łącznie z godzinami nadliczbowymi (tzw. łączony wymiar czasu pracy) nie powinien przekraczać w skali tygodnia 48 godzin, w okresie rozliczeniowym nie dłuższym niż 3 miesiące. Jednocześnie dopuszczalna liczba godzin nadliczbowych, jaką mogą rocznie wypracować kierowcy, ulega podwyższeniu do 260.
Przy ustalaniu rozkładu czasu pracy kierowców będących pracownikami należy pamiętać o obowiązujących już od 1 października 2002 r. przepisach ustawy dotyczących wszystkich kierowców. Na ich mocy m.in. maksymalny czas samego prowadzenia większości pojazdów ma nie przekraczać 9 godzin na dobę, z możliwością przedłużenia do 10 godzin, nie więcej niż 2 razy w tygodniu. Kierowcy powinni mieć zapewniony w ciągu doby 11-godzinny nieprzerwany odpoczynek.
W sprawach dotyczących kierowców będących pracownikami, które nie są uregulowane w ustawie, zastosowanie mają przepisy kodeksu pracy. Trzeba więc je stosować, np. w kwestii dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.

Potrzebny tachograf

Z końcem grudnia 2002 r., zgodnie z art. 38a ustawy o czasie pracy kierowców, kończy się okres przejściowy, w którym nie wszystkie pojazdy zobligowane do stosowania w świetle ustawy odpowiednich przyrządów kontrolnych (tzw. tachografów) musiały je posiadać.
Od 1 stycznia 2003 r. w pojazdach samochodowych używanych do przewozu osób (pasażerów) i rzeczy należy instalować oraz użytkować przyrządy kontrolne rejestrujące czas prowadzenia pojazdu, czas wykonywania innej pracy, przerwy w prowadzeniu przeznaczone na odpoczynek i okresy odpoczynku dobowego oraz czas dyżuru. Obowiązek stosowania tachografów nie dotyczy tylko pojazdów:

• przeznaczonych do przewozu rzeczy, których dopuszczalna masa całkowita, włączając przyczepy lub naczepy, nie przekracza 3,5 tony,

• przeznaczonych do przewozu osób i które ze względu na typ konstrukcyjny oraz wyposażenie nadają się do przewozu najwyżej dziewięciu osób łącznie z kierowcą,

• służących do przewozu osób w przewozach regularnych, których droga przejazdu nie przekracza 50 kilometrów,

• których maksymalna prędkość dopuszczalna nie przekracza 30 kilometrów na godzinę,

• przeznaczonych dla sił zbrojnych, służb obrony cywilnej, pożarniczych i sił odpowiedzialnych za utrzymanie porządku publicznego lub podlegających ich kontroli,

• wykorzystywanych do wykonywania robót kanalizacyjnych, ochrony przeciwpowodziowej, wodociągowych, gazowniczych i energetycznych, zarządów dróg, usług oczyszczania, telegraficznych, przewozu artykułów pocztowych, transmisji radiowej, usług telewizyjnych oraz związanych z wykrywaniem nadajników, odbiorników radiowych lub telewizyjnych,

• używanych w stanach nadzwyczajnych lub przeznaczonych do zadań ratownictwa,

• przeznaczonych do zadań medycznych,

• przewożących wyposażenie cyrków i wesołych miasteczek,

• pomocy technicznej,

• poddawanych próbom drogowym w celach ulepszeń technicznych, naprawczych lub utrzymania oraz pojazdów nowych bądź przebudowanych, które jeszcze nie zostały dopuszczone do ruchu,

• używanych do niehandlowych przewozów rzeczy na potrzeby własne,

• służących do przewozu mleka odbieranego w gospodarstwach rolnych lub odwożenia do tych gospodarstw pojemników na mleko bądź produkty mleczne przeznaczone do karmienia bydła.

Z obowiązku instalowania tachografów zwalniane są też pojazdy używane do krajowych przewozów regularnych wykonywanych na odległość ponad 50 km, ale pod warunkiem że pracodawca sporządzi rozkład jazdy oraz plan pracy kierowcy. Zgodnie z ustawą z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz.U. nr 125, poz. 1371 z późn. zm.) za przewóz regularny uważa się przewóz osób i ich bagażu wykonywany według rozkładu jazdy podanego przez przewoźnika do publicznej wiadomości co najmniej poprzez ogłoszenia wywieszone na przystankach i dworcach autobusowych, w którym należność za przejazd pobierana jest zgodnie z taryfą opłat podaną do publicznej wiadomości oraz z warunkami przewozu określonymi w zezwoleniu.

MINIMALNE WYNAGRODZENIE

- Ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. nr 200, poz. 861)

Do tej pory wysokość najniższej płacy za pracę wyznaczał w rozporządzeniach minister pracy i polityki społecznej. Teraz każdorazowo obwieści je rząd - po negocjacjach prowadzonych w tej sprawie z partnerami Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych. Na razie minimalne wynagrodzenie za pracę na 2003 r. ustalono w ustawie - w wysokości 800 zł, z zastrzeżeniem że kwota ta będzie podstawą obliczenia płacy minimalnej na 2004 r.
Wysokość płacy minimalnej będzie mogła być zmieniona tylko raz w ciągu roku, jeśli prognozowany wskaźnik cen przekroczy 105 proc. W takim przypadku zmiana płacy nastąpi 1 lipca. Obwieszczenie o wysokości tego wynagrodzenia w roku następnym rząd będzie musiał podać najpóźniej do 15 września. Jednocześnie w ustawie zapewniono, że przeciętna wysokość minimalnego wynagrodzenia będzie rosła w stopniu nie niższym niż przewidywany na dany rok wskaźnik cen.

Nie mniej niż

Ustawa posługuje się pojęciem minimalnego wynagrodzenia, co m.in. zobowiązuje pracodawców do wypłacania pracownikom pensji nie mniejszych niż to wynagrodzenie. Ustawowe przepisy mówią wręcz, że płaca osoby zatrudnionej w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od minimalnej, nawet jeżeli składniki wynagrodzenia i świadczenia wynikające z zatrudnienia są wypłacane za okresy dłuższe niż miesiąc i w związku z tym nie zawsze pracownik ma prawo do wypłaty odpowiadającej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę. Pracodawca musi takie jednak zapewnić, tj. wyrównać wynagrodzenie pracownika za dany miesiąc do obowiązującego w kraju poziomu płacy minimalnej.
Pracodawcy powinni zwrócić przy tym szczególną uwagę na te przepisy ustawy, w których wymieniono, co należy zaliczyć do wynagrodzeń pracowników, a co nie. Do obliczenia wysokości ich płac (co ma pozwolić ustalić, czy nie będą niższe od minimalnej) trzeba będzie uwzględnić te wszystkie składniki wynagrodzenia i świadczenia związane z ich zatrudnieniem, które Główny Urząd Statystyczny zalicza do wynagrodzeń osobowych. Wysokość pensji nie będzie natomiast na pewno zależała od nagród jubileuszowych, odpraw związanych z odejściem na emeryturę czy rentę oraz od należności za pracę w godzinach nadliczbowych. Nadal natomiast uwzględniać trzeba dodatkowe wynagrodzenia roczne dla pracowników sfery budżetowej czy należności z tytułu udziału w zysku albo w nadwyżce bilansowej.

Mniejsza płaca dla absolwentów

Na okres przejściowy ustawa wprowadza wyjątki. Mają być one stosowane do końca 2005 r. Dotyczą wynagrodzeń dla osób, które podejmują pracę po raz pierwszy. Przez pierwsze dwa lata ich pracy mogą być niższe i wynosić 80 proc. minimalnej płacy - w pierwszym roku, a 90 proc. - w drugim. Tak oczywiście być nie musi, decyzja należy do pracodawcy.
Ustawodawca wprowadzając te rozwiązania wyszedł z założenia, że osoby bez żadnego stażu pracy, a więc bez doświadczenia zawodowego, łatwiej znajdą zatrudnienie za mniejsze pieniądze. Możliwość wypłacania niższych wynagrodzeń ma zachęcić szefów firm do stwarzania miejsc pracy ludziom młodym, absolwentom szkół. Jednocześnie w trakcie prac parlamentarnych nad ustawą zrezygnowano z pomysłu, aby obniżone wynagrodzenia nie dotyczyły absolwentów szkół wyższych. Odstąpiono od tego wyjątku, gdyż - jak podkreślano - uzyskanie dyplomu szkoły wyższej jeszcze nie świadczy o tym, że absolwent posiada wszelkie umiejętności do wykonywania wyuczonego zawodu. Z braku praktyki jest tak samo gorzej postrzegany na rynku pracy, jak absolwent szkoły średniej nie mający żadnej praktyki zawodowej. Ani jeden, ani drugi nie stanowią konkurencji dla doświadczonych fachowców.
Fakt, że regulacje te mają obowiązywać do końca 2005 r., nie jest przypadkowy. Za dwa lata spodziewane jest osłabienie napięć związanych z obecnym wyżem demograficznym wśród absolwentów. Potem, w 2006 r., rząd przedstawi Sejmowi sprawozdanie z funkcjonowania tych przepisów, który oceni, czy ułatwiały one zatrudnianie absolwentów i czy należy nadal je stosować.

Konsekwencje zmian

Ustawa rodzi też inne konsekwencje. Wprowadziła zmiany w tych ustawach, które z różnych powodów odwołują się do najniższego wynagrodzenia (zastąpionego od 1 stycznia 2003 r. wynagrodzeniem minimalnym). Jest ono bowiem podstawą ustalania wysokości niektórych świadczeń związanych z wykonywaniem pracy oraz różnego rodzaju ulg. I tam np., gdzie mowa o odszkodowaniach za naruszanie praw pracowników, wysokość zadośćuczynienia będzie nadal zależna od wynagrodzenia minimalnego, a więc co roku będzie rosła.
Tam natomiast, gdzie mowa o przywilejach podatkowych, np. ulgach w podatku dochodowym od osób fizycznych, których limity odliczeń obliczano na podstawie wynagrodzenia najniższego, wysokość odpisów ma teraz opierać się na konkretnej kwocie 760 zł, czyli wysokości najniższej płacy obowiązującej do końca 2002 r.
Przyjęcie tych zasad skutkuje odpowiednimi zmianami w ustawach: kodeks pracy, o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, o powszechnym obowiązku obrony RP, o uposażeniu żołnierzy, o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, o podatku dochodowym od osób fizycznych, o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, udzielaniu premii gwarancyjnych oraz refundacji bankom wypłaconych premii gwarancyjnych, kodeks karny wykonawczy, o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, o systemie ubezpieczeń społecznych, o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, o emeryturach i rentach z FUS.

Zmiany w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

- Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2002 r. nr 110, poz. 968 z późn. zm.)

Przyjęto w tej ustawie przepis, że egzekucji nie będą podlegały pieniądze w kwocie 760 zł, czyli w wysokości obowiązującego do końca 2002 r. najniższego wynagrodzenia. Według wcześniejszych zapisów limit wolny od egzekucji zależał właśnie od najniższego wynagrodzenia, które było wielkością zmienną. Teraz - jak widać - nie będzie miał żadnego związku z minimalną płacą. Według tej samej reguły, a zatem również kwotowo (w wysokości krotności 760 zł) określono w tej samej ustawie kary, których wielkość do tej pory zależała od najniższego wynagrodzenia.

Zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Takie same reguły legły u podstaw zmian w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.) dotyczących pieniędzy otrzymywanych z różnych tytułów, a wolnych od tego podatku. Dotyczy to np. diet i zwrotu kosztów za pełnienie obowiązków społecznych i obywatelskich. W 2003 r. wolna od podatku będzie ich wartość nieprzekraczająca 2280 zł (tj. trzykrotności kwoty 760 zł). Do takiej wysokości zwolnione też będą świadczenia i ekwiwalenty dla rodzin zmarłych pracowników, emerytów i rencistów. Dotychczasowa najniższa płaca stała się też podstawą określenia wolnej od podatku (miesięcznie do 190 zł) wartości otrzymywanych przez pracowników bonów, talonów, kuponów uprawniających do posiłków i napojów przygotowywanych i wydawanych przez firmę, z którą pracodawca zawiera w tej sprawie umowę.
Według tych samych zasad Sejm ustalił wolną od podatku wartość wielu innych świadczeń dla pracowników obciążających pracodawców (np. dopłat do wypoczynku) czy też granicę wydatków firmy zaliczanych do jej kosztów uzyskania przychodów. I wreszcie takie same reguły wprowadzono do zapisów określających ulgi podatkowe, które do tej pory zależały od wysokości najniższego zmieniającego się wynagrodzenia. Obecnie nie mają już żadnego związku z minimalną płacą. Dotyczy to wszystkich ulg w podatku PIT, w tym tzw. ulgi uczniowskiej przysługującej firmom osób fizycznych za zawodowe wyszkolenie pracownika. Właściciele zakładów będą mogli teraz obniżyć podatek o 4560 zł (czyli sześciokrotność kwoty 760 zł) w przypadku szkolenia trwającego do 24 miesięcy, a o 7600 zł (dziesięciokrotność kwoty 760 zł) przy szkoleniu dłuższym niż dwa lata.

Zmiany w innych ustawach.

W innych ustawach wprost odnoszących się do spraw związanych z wykonywaniem pracy (w tym świadczeń czy odszkodowań należnych pracownikom) obecnie tam stosowanego pojęcia najniższego wynagrodzenia nie zamieniono na żadne kwoty. I ustalaniem tych świadczeń czy odszkodowań dla pracowników nadal rządzą te same prawa, czyli podstawą ich obliczania jest najniższe wynagrodzenie, zwane od 2003 r. minimalnym. I w zależności, jak będzie się ono zmieniało, tak będą zmieniały się - przy stosowaniu dotychczasowych metod obliczeń - np. zasiłki dla żołnierzy zasadniczej służby wojskowej utrzymujących członków rodziny, odszkodowania za naruszenie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn przez pracodawcę, wynagrodzenia za czas postoju niezawinionego przez pracownika, dodatku za pracę w nocy, odprawy w związku ze zwolnieniem z czynnej służby wojskowej, wysokości wynagrodzeń stanowiących podstawę wymiaru składek na Fundusz Pracy wynikających z ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu.
Minimalne wynagrodzenie będzie też podstawą obliczenia odpraw w przypadku zwolnień grupowych, tj. według zasad zawartych w ustawie o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy. Odprawa nie będzie mogła przekroczyć piętnastokrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w grudniu roku poprzedzającego ten, w którym zostanie rozwiązany stosunek pracy. W przypadku zwolnień grupowych w przyszłym roku maksymalna odprawa wyniesie piętnastokrotność 760 zł (tj. 11 400 zł), ale w 2004 r. już piętnastokrotność 800 zł (czyli 12 000 zł).

WZROST PŁAC w 2003 r.

- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wskaźników przyrostu przeciętnego wynagrodzenia w 2003 r. (Dz.U. z 2002 r. nr 200, poz. 1690)

Maksymalny wskaźnik przyrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w 2003 r. rząd ustalił na poziomie 3 proc. W porównaniu ze wskaźnikiem określonym na 2002 r. jest to mniej o 2,6 punktu procentowego. Ustalono też niższe orientacyjne wskaźniki przyrostu miesięcznej płacy w kolejnych kwartałach 2003 r. w stosunku do miesięcznych wynagrodzeń w 2002 r. I tak w I kwartale wskaźnik ten to 1,8 proc. (w 2002 r. było 3,5 proc.), w II - 2,8 proc. (4,7 proc.), w III - 3 proc. (5,8 proc.), a w IV - 4,4 proc. (8,4 proc.).
Wskaźniki te dotyczą przedsiębiorstw podlegających przepisom o negocjacyjnym kształtowaniu przyrostu wynagrodzeń i zatrudniających więcej niż 50 osób. Odnoszą się zatem do podmiotów gospodarki narodowej i jednostek organizacyjnych działających na podstawie prawa bankowego, o publicznym obrocie papierami wartościowymi, o funduszach powierniczych, o działalności ubezpieczeniowej, a także do samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej.

WYNAGRODZENIA SAMORZĄDOWCÓW

- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zasad wynagradzania i wymagań kwalifikacyjnych pracowników samorządowych zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. nr 210, poz. 1785)

Zmiany polegają głównie na uaktualnienia tabeli stanowisk, zaszeregowań i wymagań kwalifikacyjnych pracowników jednostek organizacyjnych samorządu terytorialnego. Trzeba w nich bowiem było ująć takie nowe zawody, jak starszy opiekun i opiekun w domu pomocy społecznej, starsza opiekunka i opiekunka środowiskowa, starszy asystent i asystent osoby niepełnosprawnej oraz starsza opiekunka dziecięca i opiekunka dziecięca. W tabeli zaszeregowań pojawiły się też nowe stanowiska w powiatach: np. przewodniczącego składu orzekającego o niepełnosprawności, sekretarza zespołu do tych spraw oraz członków tego zespołu, tj. lekarza, psychologa, pedagoga, itp.
Wysokość wynagrodzenia zasadniczego pracowników samorządowych jednostek organizacyjnych ustala się na podstawie tabeli tzw. punktów rozpiętości. Wartość jednego punktu określa pracodawca w porozumieniu z sejmikiem województwa, radą powiatu lub gminy, stosownie do istniejących możliwości finansowych. Zgodnie z przepisami rozporządzenia, miesięczne stawki wynagrodzenia zasadniczego stanowią sumę najniższego wynagrodzenia zasadniczego (ustalonego przez sejmik województwa, radę powiatu czy radę gminy) oraz iloczynu liczby punktów ustalonych dla poszczególnych kategorii zaszeregowania i wartości jednego punktu w złotych. W tych zasadach znowelizowane rozporządzenie niczego nie zmienia.
Inaczej ustala się płace kierowników (i ich zastępców) jednostek budżetowych, gospodarstw pomocniczych tych jednostek oraz zakładów budżetowych jednostek samorządu terytorialnego. Granice ich wynagrodzeń są określone przez rząd w konkretnych kwotach. Na razie ich nie zmieniono. Dyrektorowi wielobranżowej jednostki nadal zatem przysługuje płaca do 3500 zł i do 1600 zł dodatku funkcyjnego.
Do zmian obowiązujących od stycznia 2003 r. należy ponadto przyznanie dodatku funkcyjnego kierownikom obiektów sportowych, turystycznych, rekreacyjnych i mieszkalnych, zatrudnionym w ośrodkach sportu i rekreacji. Będzie im przysługiwał dodatek nieprzekraczający 50 proc. wynagrodzenia zasadniczego. Nie chodzi o najniższą płacę dla całego kraju, ale tę, którą ustalają sejmik województwa, rada powiatu czy gminy.
Zasadom wynagradzania, określonym tym rozporządzeniem, nie będą już natomiast podlegali pracownicy stołecznego metra, czyli np. główny inżynier i szef służby, ludzie odpowiedzialni za ochronę metra, dyspozytorzy ruchu, maszyniści, elektrycy taboru, dowódcy warty i służby ratowniczej czy wartownicy. To skutek zmian w ustroju miasta stołecznego Warszawy, uchwalonych przez Sejm w marcu 2002 r. Na podstawie ustawy dotyczącej ustroju stolicy 1 stycznia 2003 r. przedsiębiorstwa komunalne i zakłady budżetowe przekształcą się w jednoosobowe spółki prawa handlowego miasta stołecznego Warszawy.

UPRAWNIENIA NAUCZYCIELSKIE

- Ustawa z dnia 22 listopada 2002 r. zmieniająca ustawę o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela (Dz. U. nr 233, poz. 1954)

W przyszłym roku stawki dodatków dla nauczycieli będą ustalane na dotychczasowych zasadach. Przesunięty bowiem został o rok, czyli z 1 stycznia 2003 r. na 1 stycznia 2004 r. termin wejścia w życie przepisów Karty Nauczyciela, zgodnie z którymi minister edukacji musiałby określić w drodze rozporządzenia minimalne stawki dodatków do pensji nauczycieli zatrudnionych w szkołach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego.

TRÓJSTRONNA KOMISJA

- Ustawa z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego (nieopublikowana)

Od 1 stycznia 2003 r. organizacja związkowa, aby mogła być uznana za reprezentatywną, w myśl znowelizowanej ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego, będzie musiała liczyć 500 tysięcy członków.
Takie kryterium będą musiały spełnić organizacje związkowe, które do czasu wejścia w życie ustawy nie rozpoczęły postępowania o stwierdzenie reprezentatywności. Organizacje związkowe, które takie postępowanie rozpoczęły wcześniej, będą musiały wykazać przynależność 300 tysięcy członków, czyli będą stosowane w stosunku do nich stare kryteria.
Ponadto znowelizowana ustawa postanawia, że organizacje związkowe oraz organizacje pracodawców wchodzące w skład Trójstronnej Komisji będą musiały z upływem 4 lat od uprawomocnienia się orzeczenia o stwierdzeniu reprezentatywności ponownie potwierdzać swój mandat do obecności w Komisji.
Wojewódzkie komisje dialogu społecznego będą mogły rozpatrywać sprawy społeczne lub gospodarcze powodujące konflikty między pracodawcami i pracownikami, jeżeli uznają te sprawy za istotne dla zachowania spokoju społecznego. Rozwiązywaniem takich konfliktów będą się zajmować specjalnie przygotowani mediatorzy działający z tzw. misją dobrej woli.

PŁACE NA STANOWISKACH KIEROWNICZYCH

- Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz ustawy o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. nr 214, poz. 1805)

W 2003 r. osoby zajmujące kierownicze stanowiska państwowe nie otrzymają podwyżek. Zatem prezydent, premier, ministrowie, parlamentarzyści oraz inne osoby zajmujące kierownicze stanowiska państwowe w przyszłym roku będą otrzymywać wynagrodzenia przysługujące im w grudniu 2002 r.
Ponadto zmieniona ustawa stanowi, że osobie zajmującej kierownicze stanowisko państwowe może być przyznane wynagrodzenie ryczałtowe z tytułu stałej dodatkowej pracy w charakterze nauczyciela akademickiego w szkole wyższej albo pracownika naukowego w instytucie naukowym, jeżeli osoba ta posiada tytuł profesora lub stopień naukowy doktora habilitowanego.

OCHRONA PRACY

- Art. 8 ust. 1 pkt 5a ustawy z dnia 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy, wprowadzony na mocy art. 49 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz.U. nr 166, poz. 1360)

Lista zadań Państwowej Inspekcji Pracy została poszerzona o kontrolowanie przestrzegania przez pracodawców obowiązku wyposażania stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne oraz dostarczania pracownikom środków ochrony indywidualnej, które spełniają wymagania oceny zgodności. Inspektorzy pracy będą więc mogli sprawdzać, czy znajdujące się w zakładach pracy maszyny i środki ochrony nie naruszają wymagań technicznych określonych w przepisach wykonawczych do ustawy o systemie oceny zgodności.

- Rozporządzenie ministra gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. nr 191, poz. 1596)

Sprecyzowano wymogi w kwestii eksploatacji urządzeń technicznych użytkowanych podczas pracy. Maszyny muszą być instalowane w taki sposób, aby zminimalizować ryzyko dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników. Powinna zostać więc zapewniona dostateczna przestrzeń między ich częściami ruchomymi a przedmiotami znajdującymi się w otoczeniu.
Podczas przebywania pracowników na maszynie przeznaczonej do podnoszenia ładunków jej operator cały czas powinien znajdować się na stanowisku. W razie niebezpieczeństwa musi w takiej sytuacji istnieć możliwość szybkiej ewakuacji pracowników. Zatrudnieni nie powinni przebywać pod wiszącym ładunkami, a jeśli jest to niezbędne z uwagi na charakter pracy, należy zadbać o właściwe zabezpieczenie transportowanych materiałów. Wszelkie wiszące ładunki nie powinny pozostawać bez nadzoru, chyba że niemożliwy jest dostęp do strefy, w której mogą one spaść. Przy użytkowaniu urządzenia przeznaczonego do podnoszenia ładunków, które nie przemieszczają się po stałym torze wyznaczonym np. za pomocą sztywnych prowadnic, jego operator powinien widzieć całą drogę, jaką pokonuje ładunek. W sytuacji gdy jest to niemożliwe, musi być wyznaczona osoba obserwująca przemieszczany ładunek i pozostająca w kontakcie z operatorem.
Omówione przepisy obowiązują w całości od 1 stycznia 2003 r. Natomiast w przypadku rozdziału III rozporządzenia został wyznaczony 3-letni okres (do końca 2005 r.) na dostosowanie maszyn nabytych przed 1 stycznia 2003 r. do zawartych w nim wymogów. Z przepisów tego rozdziału wynika obowiązek usytuowania elementów sterowniczych maszyn poza strefą, w której istnieje zagrożenie dla życia i zdrowia pracowników.

- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 listopada 2002 r. w sprawie ochrony przed promieniowaniem jonizującym pracowników zewnętrznych narażonych podczas pracy na terenie kontrolowanym (Dz.U. nr 201, poz. 1693)

Kierownik jednostki, w której występuje niebezpieczeństwo promieniowania jonizującego, będzie zobowiązany przede wszystkim:

• sprawdzić, czy pracownicy zewnętrzni posiadają aktualne orzeczenia lekarskie o zdolności do pracy, w tym stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach narażenia,

• zapewnić tym pracownikom przeszkolenie specjalistyczne uwzględniające specyfikę terenu kontrolowanego i planowanej pracy,

• zapewnić im opiekę medyczną, niezbędne środki ochrony indywidualnej, stosownie do warunków narażenia,

• prowadzić pomiary dawek promieniowania, jakie otrzymali, i dokumentację tych pomiarów.

Natomiast do pracodawców tych osób ma należeć m.in. zapewnienie odpowiednich badań lekarskich przed rozpoczęciem pracy oraz podstawowego szkolenia pracowników w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej. Jednak takie obowiązki mogą oni powierzyć w drodze umowy kierownikom jednostek, w których wykonywana jest praca w warunkach narażenia. Rozporządzenie jest aktem wykonawczym do ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. - Prawo atomowe (Dz.U. z 2001 r. nr 3, poz. 18 z późn. zm.).

- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 stycznia 2002 r. w sprawie wymagań zasadniczych dla środków ochrony indywidualnej (Dz.U. nr 4, poz. 37)

Środki ochrony indywidualnej powinny:

• zapewniać skuteczną ochronę przed zagrożeniami,

• umożliwiać normalne wykonywanie czynności przez użytkownika i ograniczać do minimum utrudnianie w poruszaniu się, zmianie pozycji ciała itp.,

• być wykonane z materiałów nieszkodliwych dla zdrowia i higieny ludzi,

• mieć części, z którymi stykają się użytkownicy, gładkie, pozbawione ostrych brzegów, występów i krawędzi grożących okaleczeniem,

• umożliwiać łatwe zakładanie oraz przystosowanie do budowy ciała użytkownika,

• posiadać lekką i wytrzymałą konstrukcję.

Środki ochrony indywidualnej powinny posiadać instrukcję, dostarczoną przez producenta lub podmiot przez niego upoważniony, zawierającą m.in. informacje o sposobach przechowywania, użytkowania, czyszczenia i konserwacji.

- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 lipca 2001 r. w sprawie wymagań zasadniczych dla maszyn i elementów bezpieczeństwa podlegających ocenie zgodności, warunków i trybu dokonywania oceny zgodności oraz sposobu oznakowania tych maszyn i elementów bezpieczeństwa (Dz.U. nr 127, poz. 1391)

Maszyny powinny być tak projektowane i wykonane, aby nadawały się do realizacji swoich funkcji oraz mogły być konserwowane i regulowane nie powodując zagrożenia dla osób przeprowadzających te czynności zgodnie z wytycznymi producenta. Należy więc eliminować lub przynajmniej minimalizować zagrożenia, jakie mogą one powodować, stosować środki ochronne w przypadku niebezpieczeństw, których nie można wyeliminować, a także informować użytkowników o istniejących zagrożeniach. Do maszyny powinna zostać dołączona instrukcja zawierająca informacje dotyczące m.in. sposobu oddawania do eksploatacji, konserwacji, regulacji, montażu, niedopuszczalnych sposobach użytkowania (jeśli takie są możliwe).

UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE

- Ustawa z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (nieopublikowana)

Ustawa wprowadza uproszczenia dla osób prowadzących działalność gospodarczą i osób współpracujących. Od stycznia 2003 r. osoby te będą zwolnione z obowiązku składania za kolejne miesiące dokumentów rozliczeniowych, jeśli nic nie zmienia się w stosunku do danych złożonych w ostatnim dokumencie. Zwolnienie z takiego obowiązku miałoby również obowiązywać w przypadku kwartalnej zmiany podstawy naliczania składek (dla osób płacących składki od 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia), jeśli nic nie zmieniło się w danych identyfikacyjnych. W praktyce osoba prowadząca działalność nie będzie musiała za siebie i osoby współpracujące składać dokumentów, a tylko opłacać składkę. Proponowane zmiany dotyczą także uproszczenia treści samego zgłoszenia. Zrezygnowano z podawania w nim danych zawierających informacje o wymiarze czasu pracy oraz danych, dotyczących stopnia pokrewieństwa lub powinowactwa, niezdolności do pracy, kodu wykształcenia i dotyczących cudzoziemców.

Sprawdzaj, ile zarabiasz

Płatnicy składek i sami ubezpieczeni będą odpowiedzialni za kontrolowanie wpływających do ZUS składek. Zgodnie z art. 19 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej. Na 2003 r. kwota ta wynosi 65 850 zł. Przychody powyżej tej kwoty nie są objęte składką emerytalną i rentową. Płatnicy składek i sami ubezpieczeni będą odpowiedzialni za kontrolowanie wpływających do ZUS składek. Dla osób zatrudnionych u jednego pracodawcy sytuacja taka nie będzie nastręczać dużych utrudnień. Wystarczy tylko w odpowiednim momencie wstrzymać naliczanie składki. Osoby zatrudnione u kilku pracodawców będą musiały co miesiąc liczyć swój przychód ze wszystkich źródeł.

Nowe rozliczenia z ZUS

W stosunku do ZUS odsetek za zwłokę nie będzie naliczać się, jeśli ich wysokość nie przekracza 2 zł. Nowela wprowadza także przepis, że należności z tytułu składek przedawniają się po 10 latach (obecnie 5 lat). Powstała możliwość umarzania należności składkowych z uwagi na szczególne względy społeczne, nawet w sytuacji kiedy nie zachodzi ich całkowita nieściągalność, a osoba jest równocześnie płatnikiem składek. Ustawa przewiduje rezygnację z możliwości zaciągania przez Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (FUS) pożyczek w budżecie państwa. Zostaną umorzone pożyczki udzielone przez budżet w latach 1999-2000, które wynoszą 6 mld zł plus odsetki. Wprowadzono przepis, że składek nienależnie opłaconych za 1999 r. można dochodzić do końca 2004 r. Obecnie nienależne składki, przekazane do ZUS i OFE (z taką sytuacją mamy na przykład do czynienia w przypadku obliczenia przez płatnika składek mimo przekroczenia przez ubezpieczonego rocznej podstawy ich wymiaru), mogą być na wniosek ubezpieczonego zaliczone na poczet przyszłych należności. Wymaga to za każdym razem powiadamiania ubezpieczonego o stwierdzonej nadpłacie, aby ten z kolei mógł złożyć wniosek o jej zwrot. Składki będą zawsze podlegały zwrotowi bez wnioskowania o to przez ubezpieczonego.

Mniej za spóźnienia

Zmienia się system naliczania odsetek w wypadku zawinionych przez ZUS opóźnień w przekazaniu składki do OFE i zmiany samego terminu ich przekazywania. Zamiast obowiązującego obecnie przepisu o płaceniu przez ZUS na rzecz klientów OFE odsetek ustawowych, wprowadza się uzależnienie wysokości karnych opłat od rentowności 52-tygodniowych bonów skarbowych. Zmniejszy to obciążenie ZUS, np. zamiast aktualnie 16 proc. odsetek będzie płacił około 9 proc. w skali roku. Wydłużono także na stałe termin przekazywania przez ZUS składek - do OFE do 15 dni.

Niezbędny komputer

Wprowadzono zasadę, aby firmy zatrudniające powyżej 5 osób przekazywały dokumenty rozliczeniowe do ZUS w formie elektronicznej. Poprzednio obowiązek taki spoczywał na płatnikach zatrudniających powyżej 20 osób. W nowych przepisach założono, że ZUS może zwolnić płatnika z obowiązku takiego transferu danych, jednak nie dłużej niż do 31 marca 2003 r.

Informacja o składkach

Ubezpieczeni mają otrzymać informacje dotyczące składek zaewidencjonowanych w ZUS w następujących terminach: pierwsza, dotycząca lat 1999-2001 ma być wysłana do 31 grudnia 2004 r. Kolejne, za lata 2002, 2003 i 2004, odpowiednio do grudnia 2003, 2004 i 2005 r.

FUNDUSZ ALIMENTACYJNY

- Zmiany w ustawie z dnia 18 lipca 1974 r. o funduszu alimentacyjnym (Dz.U. z 1991 r. nr 45, poz. 200 z późn. zm.)

Wprowadzono w niej przepis, że egzekucją należności funduszu alimentacyjnego będą zajmować się komornicy sądowi, gdyż potrącenia dokonywane przez nich ze świadczeń emerytalno-rentowych dłużników funduszu są w wyższej kwocie, a tym samym wpłaty na poczet należności funduszu są wyższe. W przypadku prowadzenia przez ZUS egzekucji tych należności w trybie egzekucji administracyjnej potrącenia dokonywane są w wysokości 25 proc. świadczenia emerytalno-rentowego, przysługującego dłużnikowi funduszu. Ponieważ pierwszeństwo w zaspokojeniu mają koszty egzekucyjne, uzyskane wpłaty zaliczane są na poczet ich uregulowania. Sytuacja taka powoduje spadek wskaźnika pokrycia należności funduszu alimentacyjnego wpływami od osób zobowiązanych do płacenia alimentów.

DOKUMENTACJA UBEZPIECZENIOWA I SKŁADKOWA

- Zmiany w ustawie z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz.U. z 2002 r. nr 171, poz. 1396)

Zmieniono sposób wydawania zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie przechowywania dokumentacji płacowej, kontroli warunków jej przechowywania i wysokości opłat za sporządzenie odpisu lub kopii zgromadzonych dokumentów. Przepisy te wprowadzono ze względu na notowane trudności z udokumentowaniem zarobków uzyskiwanych przed 1980 r. Polegają one też na określeniu obowiązku przechowywania wspomnianej dokumentacji płacowej przez 50 lat. Zmiany te mają wchodzić etapami w terminach od 1 stycznia 2003 r., w trzy miesiące od dnia ogłoszenia ustawy i od 1 stycznia 2005 r.

- Zmiany w ustawie z dnia 14 grudnia 1995 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (Dz.U. z 1996 r. nr 1, poz. 2 z późn. zm.)

Zmiany mają umożliwić odzyskanie nienależnie wypłaconych świadczeń po śmierci emerytów lub rencistów w przypadkach niepowiadomienia organu rentowego o śmierci świadczeniobiorcy lub powiadomienia o tym fakcie z opóźnieniem. Zmiana ma na celu odzyskanie tych środków wypłaconych po śmierci emeryta lub rencisty, będącego równocześnie członkiem kasy.

- Zmiany w ustawie z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz.U. nr 28, poz. 153 z późn. zm.)

Przyjęto, że w przypadku emerytów i rencistów dokumentem, który jest dowodem ubezpieczenia zdrowotnego, jest każdy dowód potwierdzający wypłatę emerytury i renty, a w szczególności przekaz pocztowy lub wyciąg bankowy.

- Zmiany w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 123, poz. 776 z późn. zm.)

ZUS będzie zwolniony z obowiązku przekazywania zakładom pracy, korzystającym z dofinansowania z budżetu państwa i Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, informacji o przekazaniu do ZUS środków na sfinansowanie składek przez budżet państwa i PFRON.

ROZLICZENIA ZUS - OFE

- Zmiany w ustawie z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz.U. nr 139, poz. 934 z późn. zm.)

Zmieniono sposób obliczania nienależnie pobranych kwot. ZUS będzie zwracał ubezpieczonemu nominalnie przekazane do OFE składki plus ewentualne odsetki (jeśli były wcześniej ustalone). Obecnie wyliczenie takiej kwoty jest bardzo skomplikowane, ponieważ dotychczasowe przepisy zakładają, że w każdym przypadku wycofywania składek z OFE powinna być zwracana równowartość tzw. jednostek rozrachunkowych, nabytych za nienależną składkę. Jeżeli zwrot składki jest następstwem unieważnienia umowy lub wykreślenia z rejestru członków OFE, dokonanego przez ZUS z urzędu (np. osób kilkakrotnie zaewidencjonowanych w ZUS bądź które w ogóle nie mogły przystąpić do OFE), to będą obowiązywać dotychczasowe zasady umarzania jednostek i przekazywania kwoty powstałej po umorzeniu do ZUS.

- Zmiany w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz.U. z 2002 r. nr 72, poz. 665 z późn. zm.)

Zmiany mają umożliwić odzyskanie przez ZUS nienależnie wypłaconych świadczeń po śmierci emerytów lub rencistów w przypadkach niepowiadomienia o śmierci świadczeniobiorcy lub powiadomienia o tym fakcie z opóźnieniem. Do tej pory banki odmawiały zwrotu świadczeń w takich przypadkach, powołując się na brak podstawy prawnej i tajemnicę bankową. Określa się też przypadki, w których bank nie ponosi odpowiedzialności za szkody wynikające z wypłacenia kwot z rachunku lub wskazania osób, na rzecz których dokonano wypłat, uniemożliwiających zwrot świadczeń organowi rentowemu.

- Zmiany w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. nr 162, poz. 1118 z późn. zm.)

Wprowadzono przepisy zobowiązujące płatników składek ubezpieczeniowych do wystawiania na żądanie organu rentowego zaświadczeń dokumentujących: okresy składkowe i nieskładkowe, okresy pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wysokość przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, wysokość wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy, świadczeń i zasiłków. Płatnik zobowiązany jest do przechowywania list płac, kart wynagrodzeń lub innych dowodów, na podstawie których można ustalić podstawę wymiaru emerytury lub renty, przez 50 lat od dnia zakończenia u niego pracy przez ubezpieczonego. Dla osób prowadzących działalność wprowadzono przepis, że organ rentowy może żądać od nich dokumentów potwierdzających opłacanie składek i wysokość podstawy ich wymiaru od 1 stycznia 1999 r.
Zobowiązano także ubezpieczonych i płatników składek do przekazywania do ZUS dokumentacji, umożliwiającej ustalenie kapitału początkowego, nie później niż do 31 grudnia 2006 r. Równocześnie zobowiązano płatników składek do skompletowania dokumentów, które umożliwią ustalenie kapitału początkowego dla ubezpieczonych, za których przekazują do ZUS imienne raporty miesięczne. Mają ją przekazać na żądanie organu rentowego w terminie wyznaczonym przez niego, jednak nie później niż do 31 grudnia 2003 r. - w celu umożliwienia ustalenia kapitału początkowego do 31 grudnia 2006 r.

- Zmiany w ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. nr 60, poz. 636 z późn. zm.)

Przyjęto, że podstawa wymiaru zasiłku chorobowego dla osoby pracującej w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od najniższego wynagrodzenia pracowników, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 18,71 proc. tego wynagrodzenia.

- Zmiany w ustawie z dnia 18 września 2001 r. o ułatwianiu zatrudnienia absolwentom szkół (Dz.U. nr 122, poz. 1325 z późn. zm.)

Dodaje się do wymienionych już w ustawie absolwentów, za których składki na ubezpieczenie rentowe i wypadkowe finansowane są z budżetu państwa (szczegółowe warunki w ustawie), inne osoby. Są to absolwenci publicznych dziennych szkół o profilu artystycznym - ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych oraz wyższych, a także artystycznych szkół niepublicznych zrównanych w uprawnieniach z publicznymi, pod warunkiem że w ciągu ostatnich 12 miesięcy nauki nie byli oni zatrudnieni, Dodatkowo w okresie do 12 miesięcy od dnia określonego w dyplomie lub świadectwie ukończenia szkoły po raz pierwszy dokonali zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych z tytułu wykonywania działalności twórczej lub artystycznej.

- Zmiany w ustawie z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz. 1673)

Ustalono, że podstawą wymiaru zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego dla osób odbywających zastępcze formy służby wojskowej będzie nie kwota najniższego wynagrodzenia, lecz podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe.

WALORYZACJA RENT i EMERYTUR

    - Ustawa z dnia 5 grudnia 2002 r. o waloryzacji emerytur i rent w 2003 r. oraz o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (nieopublikowana)

    Ustawa ta obowiązywać ma tylko w 2003 r. Zgodnie z nią waloryzacja emerytur i rent nastąpi 1 marca 2003 r. przy zastosowaniu wskaźnika 103,5 proc. Waloryzacji będą podlegać emerytury i renty przyznane do końca lutego 2003 r. Wskaźnik realnego wzrostu przeciętnej emerytury i renty brutto wypłacanej z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w 2003 r. wyniesie co najmniej 100,2 proc. w odniesieniu do średniorocznego wskaźnika cen i usług konsumpcyjnych ogółem.

UBEZPIECZENIE WYPADKOWE

- Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz. 1673)

która wchodzi w życie 1 stycznia 2003 r., z wyjątkiem:

• art. 45 pkt 3, art. 50 ust. 3 i art. 56, które weszły w życie 28 listopada 2002 r.
• art. 40, który wejdzie w życie 1 października 2003 r.

Składki na obowiązkowe ubezpieczenie wypadkowe będą zróżnicowane w zależności od skali i rodzajów zagrożeń występujących w miejscu pracy. Zostaną stworzone jednolite regulacje dotyczące świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych dla wszystkich ubezpieczonych.

Wprowadzenie zróżnicowanej stopy procentowej składek na ubezpieczenie wypadkowe (jej wysokości w stosunku do podstawy wymiaru) było przewidziane w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 137, poz. 887 z późn. zm.), która stworzyła prawne ramy dla reformy ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z jej przepisami wysokość składek na ubezpieczenie wypadkowe może wynosić od 0,4 do 8,12 proc. podstawy wymiaru i powinna być uzależniona od skali zagrożeń zawodowych i ich skutków. Zasady ustalania poziomu składek ma określać odrębna ustawa. Przez kilka lat takiego aktu prawnego nie było i w efekcie do końca 2002 r. składka na ubezpieczenie wypadkowe dla wszystkich płatników wynosiła 1,62 proc. podstawy wymiaru.

Zasady różnicowania składek

Wdrażanie zróżnicowanych składek będzie odbywało się etapami. Należy zaznaczyć, że nie obejmie ono płatników zgłaszających do ubezpieczenia do 9 osób oraz niepodlegających wpisowi do rejestru REGON. Dla nich stopa procentowa składki nadal będzie jednolita.

W stosunku do składek należnych za okres od stycznia 2003 r. różnicowanie ich stopy procentowej zostanie wprowadzone na poziomie grup działalności (branż). Skala obciążeń dla poszczególnych grup działalności zależeć ma od liczby, w stosunku do ogółu pracujących w danej branży:

• poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem,

• poszkodowanych w ciężkich wypadkach przy pracy (tzn. powodujących utratę wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała, trwałą chorobę psychiczną, całkowitą lub częściową niezdolność do pracy w zawodzie itp.) oraz wypadkach śmiertelnych,

• stwierdzonych chorób zawodowych,

• zatrudnionych w warunkach zagrożenia.

Im większe jest nasilenie wymienionych elementów w określonej grupie działalności, tym przypisywana jest ona do wyższej tzw. kategorii ryzyka. W efekcie zaliczone do niej podmioty muszą odprowadzać wyższe składki na ubezpieczenie wypadkowe.
Poziom składek nie będzie jednak stały. Kategorie ryzyka dla poszczególnych grup działalności mogą być bowiem ustalane nie dłużej niż na 3 lata. W okresie do 31 marca 2007 r. dla grup działalności obciążenia nie mogą różnić się więcej niż 4-krotnie.
Do jakiej grupy działalności będą zaklasyfikowani płatnicy, przesądzą dane z rejestru REGON. Przy ustalaniu grupy należy wziąć pod uwagę rodzaj przeważającej działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), który jest określony w zaświadczeniu o numerze identyfikacyjnym REGON.
Poziom najwyższej stopy procentowej składki dla grup działalności będzie ważny dla płatników zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego maksimum 9 osób oraz niemających obowiązku wyrobienia REGON-u. Zapłacą oni bowiem zawsze połowę tej stawki.

Od 2006 r. w firmach

Od drugiego kwartału 2006 r. ma nastąpić dodatkowo różnicowanie poziomu składek w poszczególnych przedsiębiorstwach. Dla każdego płatnika zostaną określone indywidualne kategorie ryzyka, na podstawie liczby (w stosunku do ogółu ubezpieczonych) w trzech poprzednich latach: poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem, poszkodowanych w wypadkach ciężkich i śmiertelnych oraz zatrudnionych w warunkach zagrożenia. Indywidualne kategorie ryzyka będą określane raz na rok.
Punkt wyjścia do ustalenia stopy procentowej składek dla danego płatnika stanowić ma kategoria ryzyka grupy działalności, do której należy przedsiębiorstwo. W zależności od poziomu zagrożeń zawodowych (wypadków przy pracy itd.) u danego płatnika, w porównaniu do średniego dla jego branży, wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe może być wyższa bądź niższa w stosunku do ustalonej dla grupy działalności maksimum o:

• 20 proc. - w okresie od kwietnia 2006 r. do marca 2009 r.,
• 50 proc. - od kwietnia 2009 r.

Różnicowanie składek dla poszczególnych przedsiębiorstw spowoduje konieczność zbierania przez ZUS (który ma określać ich wysokość) danych o poziomie wypadków przy pracy i zatrudnieniu w warunkach zagrożenia w danej firmie. Płatnicy zostaną więc zobligowani do przekazania do ZUS co rok informacji zawierającej wspomniane dane potrzebne do ustalenia wysokości składek na ubezpieczenie wypadkowe. Po raz pierwszy taki dokument trzeba będzie złożyć do końca stycznia 2004 r. z informacjami za 2003 r.
Ponadto inspektor pracy, w przypadku stwierdzenia w czasie dwóch kolejnych kontroli w zakładzie rażącego naruszenia przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, będzie mógł wystąpić do ZUS z wnioskiem o podwyższenie dla takiego płatnika na rok składki o 100 proc., w stosunku do wyliczonej na opisanych wcześniej zasadach.
Różnicowanie stopy procentowej składek na ubezpieczenie wypadkowe ma zachęcić pracodawców do większej troski o warunki i bezpieczeństwo pracy.

Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego

Dotychczas sprawy świadczeń należnych za wypadki przy pracy i choroby zawodowe dla poszczególnych grup ubezpieczonych były uregulowane różnymi aktami prawnymi.
Nowa ustawa określa świadczenia dla wszystkich ubezpieczonych, z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Przysługiwać im mają:

• renta z tytułu niezdolności do pracy - ubezpieczonym, którzy stali się niezdolni do pracy,

• renta szkoleniowa - ubezpieczonym, wobec których orzeczono potrzebę przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie,

• renta rodzinna - członkom rodzin osób poszkodowanych zmarłych wskutek wypadków przy pracy i chorób zawodowych,

• dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej i dodatek pielęgnacyjny - w analogicznych przypadkach jak przy rentach z ubezpieczenia rentowego,

• jednorazowe odszkodowanie - dla ubezpieczonych, którzy doznali stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu oraz dla członków rodzin osób zmarłych wskutek wspomnianych wypadków lub chorób,

• zasiłek chorobowy - już od pierwszego od dnia niezdolności do pracy, w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru,

• świadczenie rehabilitacyjne - ubezpieczonym, którzy po wyczerpaniu zasiłku chorobowego (taki zasiłek można pobierać nie dłużej niż 6, w niektórych przypadkach - 9 miesięcy) nadal są niezdolni do pracy, a ich dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują nadzieje na odzyskanie zdolności do pracy,

• pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych nierefundowanych przez kasy chorych, na które ubezpieczony został skierowany przez lekarza orzecznika oraz pokrycie kosztów przedmiotów ortopedycznych do wysokości udziału własnego ubezpieczonego określonego w ustawie o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym.

Poszkodowanym w efekcie wypadków przy pracy i chorób zawodowych, którzy są pracownikami, należy się też zasiłek wyrównawczy, jeżeli wskutek trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu ich wynagrodzenie uległo obniżeniu, a pracują w zakładowym lub międzyzakładowym ośrodku rehabilitacji zawodowej lub na wyodrębnionym stanowisku przeznaczonym do przyuczenia do określonej pracy.

Wysokość rent i odszkodowań

Renty z ubezpieczenia wypadkowego będą ustalane na ogólnych zasadach, tzn. tak jak renty finansowane z ubezpieczenia rentowego, z tym że:

• renty z tytułu niezdolności do pracy nie mogą być niższe niż 80 proc. podstawy wymiaru dla osób całkowicie niezdolnych do pracy i 60 proc. tej podstawy dla osób częściowo niezdolnych do pracy oraz wynosić poniżej 120 proc. kwoty najniższej renty z tytułu niezdolności do pracy wypłacanej z ubezpieczenia rentowego,
• renty szkoleniowe mają stanowić co najmniej 100 proc. podstawy wymiaru, ale jednocześnie nie mniej niż 120 proc. minimalnej renty szkoleniowej z ubezpieczenia rentowego,
• renty rodzinne muszą wynosić co najmniej 120 proc. najniższej renty rodzinnej ustalonej na ogólnych zasadach.

Wprowadzone zostaną ograniczenia w pobieraniu rent "wypadkowych" w połączeniu z innymi dochodami. Będą one bowiem ulegać zmniejszeniu lub zawieszeniu w razie osiągania dodatkowych przychodów na takich zasadach jak "zwykłe" renty. W razie pobierania renty z ubezpieczenia wypadkowego w zbiegu z emeryturą zakazane zostaje uzyskiwanie w ogóle dodatkowych przychodów ze źródeł podlegających oskładkowaniu na ubezpieczenie społeczne.
Jednorazowe odszkodowania będą niższe niż obecnie. Teraz dla poszkodowanych wynosi ono 445,20 zł za każdy procent uszczerbku na zdrowiu i jest waloryzowane o tyle, o ile wzrosło przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej w każdym kwartale. Od kwietnia 2003 r. za każdy procent uszczerbku na zdrowiu z powodu wypadków przy pracy i chorób zawodowych ma należeć się odszkodowanie w wysokości 16 proc. przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce w poprzednim roku. Potem od II kwartału każdego roku odszkodowanie byłoby podwyższane o 1 proc. w stosunku do średniej płacy (od kwietnia 2004 r. stanowiłoby 17 proc. przeciętnego wynagrodzenia itd.), aż do osiągnięcia w 2007 r. docelowego 20-proc. poziomu. Obniżone mają też zostać jednorazowe odszkodowania dla rodzin zmarłych wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.

*Przyjęto przeciętne wynagrodzenie w 2001 r.

    Świadczenia za wypadki w drodze do i z pracy nie będą już finansowane z ubezpieczenia wypadkowego. Jednorazowe odszkodowania w takiej sytuacji mają nie przysługiwać, a renty wypłaci fundusz rentowy.

    - Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (Dz.U. nr 199, poz. 1674)

Osoby, które uległy wypadkom m.in. w czasie ochrony własności publicznej, ratowania ludzi czy ściganiu przestępców, mają prawo do świadczeń finansowanych z budżetu państwa. Wymieniona ustawa zastąpiła rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 września 1997 r. w sprawie świadczeń dla pracowników, którzy ulegli wypadkom w szczególnych okolicznościach oraz świadczeń dla osób niebędących pracownikami (Dz.U. nr 120, poz. 758 z późn. zm.). Obejmuje ona przede wszystkim osoby będące ofiarami niektórych wypadków i chorób, które nie mają prawa do świadczeń z obowiązkowego ubezpieczenia wypadkowego (bo mu nie podlegają lub danego zdarzenia nie można uznać za wypadek przy pracy) oraz które mogłyby otrzymać świadczenia z ubezpieczenia rentowego, ale byłyby one niższe niż przewidziane w omawianej ustawie.

Wypadek w szczególnych okolicznościach

Za wypadek w szczególnych okolicznościach będzie uznawane zdarzenie powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiły podczas:

• ratowania innych osób od niebezpieczeństwa zagrażającego ich życiu,

• chronienia własności publicznej przed szkodą,

• udzielania przedstawicielom organu państwa lub samorządu terytorialnego pomocy przy czynnościach urzędowych,

• ścigania lub zatrzymywania osób podejrzanych o popełnienie przestępstw oraz chronienia innych ludzi przed napaścią,

• bezpośredniej ochrony przed skutkami klęsk żywiołowych,

• wykonywania funkcji radnego, członka komisji rad jednostek samorządu terytorialnego lub sołtysa,

• sprawowania funkcji ławnika w sądzie,

• wykonywania obowiązków członka komisji powołanej przez organ państwa lub samorządu terytorialnego w celu przeprowadzenia wyborów bądź referendum,

• zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych realizowanych przez jednostki systemu oświaty, zajęć w szkole wyższej lub na studiach doktoranckich oraz w czasie odbywania praktyk przewidzianych programem nauki,

• pracy w ochotniczych hufcach pracy na innej podstawie niż umowa o pracę,

• pracy wykonywanej w ramach terapii zajęciowej w jednostkach pomocy społecznej bądź publicznych zakładach opieki zdrowotnej.

Choroby zawodowe

Za choroby zawodowe powstałe w szczególnych okolicznościach mogą zostać uznane dolegliwości zaistniałe w związku z zajęciami szkolnymi, na uczelni, na studiach doktoranckich, w czasie praktyk uczniowskich lub studenckich oraz przy pracy w OHP na innej podstawie niż umowa o pracę.

Z tytułu wspomnianych wypadków i chorób będzie przysługiwać:

• jednorazowe odszkodowanie - dla poszkodowanych, którzy stali się całkowicie niezdolni do pracy,

• jednorazowe odszkodowanie - dla członków rodzin osób zmarłych w wyniku wspomnianych zdarzeń,

• renta z tytułu niezdolności do pracy,

• renta rodzinna - dla członków rodzin osób zmarłych w efekcie omawianych wypadków i chorób,

• zasiłek pogrzebowy - dla osoby, która poniosła koszty pogrzebu zmarłego wskutek takich zdarzeń,

• świadczenia zdrowotne określone w ustawie o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, w zakresie niezbędnym do leczenia następstw wypadków i chorób - dla poszkodowanych nieobjętych ubezpieczeniem zdrowotnym.

Wysokość jednorazowego odszkodowania

Jednorazowe odszkodowania będą przyznawane w takiej wysokości jak odszkodowanie należne z ubezpieczenia wypadkowego. Kwestie te są uregulowane w ustawie z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz. 1673).
Renty z tytułu niezdolności do pracy oraz rodzinne mają stanowić 120 proc. odpowiedniej najniższej renty wypłacanej z ubezpieczenia rentowego. Ulegną one zmniejszeniu bądź zawieszeniu w razie osiągania dodatkowych przychodów na takich samych zasadach jak renty z ubezpieczenia rentowego lub wypadkowego. Zakazane będzie ich łączenie z emeryturą.
Wszystkie świadczenia z tytułu wypadków i chorób powstałych w szczególnych okolicznościach będą finansowane z budżetu państwa. Jednak o przyznaniu większości z nich ma decydować ZUS. Tylko usługi zdrowotne w zakresie przewidzianym przez ustawę o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym dla osób nieobjętych tym ubezpieczeniem, a leczących następstwa wspomnianych zdarzeń, zostaną sfinansowane ze środków pozostających w dyspozycji ministra zdrowia.

- Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz.U. nr 200, poz. 1692 ze zmianą opublikowana w Dz.U. nr 203, poz. 1720)

W tym rozporządzeniu zostały określone stopy procentowe składek na obowiązkowe ubezpieczenie wypadkowe dla poszczególnych grup działalności, należnych za okres od 1 stycznia 2003 r. W 17 branżach składka wzrośnie, a w 12 będzie mniejsza niż obecnie. Pośrednio określono też wysokość składki dla wszystkich płatników zgłaszających do 9 ubezpieczonych oraz niemających obowiązku wyrobienia REGON-u, którzy są wyłączeni z "branżowego" różnicowania składek. Zgodnie z ustawą z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych zapłacą oni połowę najwyższej stawki dla grup działalności. Z rozporządzenia wynika, że będzie to 1,93 proc. podstawy wymiaru.

Wysokość składki na ubezpieczenia wypadkowe od stycznia 2003 r.

UPRAWNIENIA KOMBATANTÓW ORAZ INWALIDÓW WOJENNYCH i WOJSKOWYCH

- Ustawa z dnia 11 października 2002 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin, ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych (Dz.U. nr 181, poz. 1515)

Ustawa weszła w życie 15 listopada, z wyjątkiem art. 1 pkt 3 i 3, art. 2 pkt 2 lit. b), lit. d) i pkt 4 oraz art. 3-5, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2003 r.
W ustawie z dnia 29 listopada 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz.U. z 2002 r. nr 9, poz. 87) wprowadzono przepis, na podstawie którego inwalidzie wojennemu zaliczonemu do I i II grupy inwalidów przysługuje prawo do refundacji w wysokości 50 proc. opłaconej składki na obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów samochodowych lub na dobrowolne ubezpieczenie casco pojazdów samochodowych określone w dziale II w grupie 3 załącznika do ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz.U. z 1996 r. nr 11, poz. 62 z późn. zm.). Jeżeli suma ubezpieczenia przekracza równowartość 6000 euro (przeliczone na złote według kursu średniego euro ogłoszonego przez NBP z dnia opłacania składki) refundacja przysługuje od części opłaconej składki ustalonej w takiej proporcji, w jakiej kwota stanowiąca równowartość 6000 euro pozostaje do rzeczywistej sumy ubezpieczenia. Refundacja przysługuje w odniesieniu do jednego pojazdu samochodowego będącego własnością inwalidy wojennego i niesłużącego do zarobkowego przewozu i tylko wówczas, kiedy inwalida nie korzysta z refundacji lub ulgi na podstawie innych przepisów.
Inwalidzi wojenni mogą korzystać też ze zwolnienia z opłat abonamentowych za używanie odbiorników radiowych i telewizyjnych.
Podstawą do korzystania z uprawnień jest książka inwalidy wojennego lub wojskowego.
W ustawie z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz.U. z 2002 r. nr 42, poz. 371) przyjęto, że od 1 stycznia 2003 r. kombatanci oraz niektóre osoby będące ofiarami represji wojennych i okresu powojennego w miejsce dotychczasowych ulg (RTV oraz abonament telefoniczny) będą otrzymywać dodatek kompensacyjny w wysokości 15 proc. dodatku kombatanckiego. Stanowi o tym art. 2 pkt 2 lit. b) tiret drugie ustawy z dnia 11 października 2002 r. Jednocześnie zgodnie z art. 2 pkt 2 lit. d) tej ustawy w przypadku zbiegu prawa do więcej niż jednego świadczenia emerytalnego lub rentowego przysługuje jeden dodatek kompensacyjny i jeden ryczałt energetyczny.
Dodatek kompensacyjny, przyznany na podstawie ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego, poczynając od 1 stycznia 2003 r. będzie wolny od podatku dochodowego. Podobnie jak wartość świadczeń przysługujących na podstawie odrębnych przepisów dotyczących emerytów i rencistów z tytułu abonamentowych opłat telewizyjnych i radiowych oraz kwoty refundacji z tytułu opłaconej składki na obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów samochodowych lub na dobrowolne ubezpieczenie casco pojazdów samochodowych, przyznanych na podstawie ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin.

UBEZPIECZENIE ZDROWOTNE

- Ustawa z dnia 24 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 200, poz. 1689)

W ustawie tej Sejm podwyższył składkę na ubezpieczenie zdrowotne z 7,75 proc. do 8 proc. przychodu ubezpieczonego. Podwyżki tej nie będzie można odpisać od podatku dochodowego od osób fizycznych, co w rzeczywistości oznacza podwyższenie podatków (szacuje się, że dzięki podwyższeniu składki nakłady na ochronę zdrowia wzrosną o 870 mln zł). Znowelizowana ustawa o p.u.z. w sposób szczegółowy i całościowy reguluje kwestie dotyczące ubezpieczenia żołnierzy oraz nadzoru nad ubezpieczeniem zdrowotnym. Przyjęte rozwiązania pozwalają na funkcjonowanie ubezpieczenia zdrowotnego w dotychczasowy sposób do dnia wejścia w życie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym w Narodowym Funduszu Zdrowia. Dzięki nim uniknie się wydatków z budżetu państwa związanych ze zmianą podmiotu sprawującego nadzór nad ubezpieczeniami zdrowotnymi, czyli Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych, na Komisję Nadzoru nad Ubezpieczeniami i Funduszami Emerytalnymi.
Przesunięcie natomiast w życie zasad ubezpieczenia zdrowotnego żołnierzy nie oznacza rezygnacji z przyjętych rozwiązań, ponieważ rozwiązania takie zostały przyjęte w ustawie o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia.

- Ustawa z dnia 13 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz.U. nr 230, poz. 1920)

Umożliwia osobom ubezpieczonym powyżej 65 roku życia zakup jednego opakowania niektórych leków za symboliczną złotówkę. Mogą być one wydane na podstawie recepty wystawionej przez lekarza lub felczera mającego umowę z kasą chorych upoważniającą do wystawiania takich recept. Lista leków zostanie opublikowana co najmniej raz w roku w rozporządzeniu ministra zdrowia po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady Lekarskiej i Naczelnej Rady Aptekarskiej.

- Ustawa z dnia 6 grudnia 2002 r. o świadczeniu usług ratownictwa medycznego (nieopublikowana)

Ustawa ta określa, że jednostkami świadczącymi usługi ratownictwa medycznego są: szpitalne oddziały ratunkowe, zespoły ratownictwa medycznego, w tym lotnicze pogotowie ratunkowe oraz centra powiadamiania ratunkowego. Ich zadaniem jest podejmowanie działań służących ratowaniu osób w stanie nagłego zagrożenia życia lub zdrowia.
Szczególna rola przypada centrum powiadamiania ratunkowego, które jest zintegrowanym stanowiskiem dyspozytorskim służb ratowniczych. Ustawa precyzyjnie określa, co należy do jego zadań, dopuszcza możliwość tworzenia takich centrów dla kilku powiatów, a decyzję w sprawie ich liczby na terenie województwa pozostawia wojewodzie (wojewodom).
Przyjęta ustawa zawiesza stosowanie większości przepisów ustawy z dnia 25 lipca 2001 r. (Dz.U. nr 113, poz. 1270 i nr 154, poz. 1801) o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz upoważnia ministra zdrowia do określenia w rozporządzeniu zasad finansowania jednostek świadczących usługi ratownictwa medycznego. Umożliwia ona również kontynuację procesu tworzenia PRM oraz tworzy podstawy prawne do finansowania przez kasy chorych jednostek świadczących tego typu usługi.
Na finansowanie świadczeń zdrowotnych udzielanych przez jednostki lotniczych służb ratowniczych przeznaczono kwotę 20 mln zł. Koszty pozapłacowe natomiast w tych centrach powiadamiania ratunkowego, które spełniają wymagania ustawy oraz zostały dofinansowane w latach 2001-2002 z programu Zintegrowane Ratownictwo Medyczne, będą pokryte z rezerwy celowej budżetu państwa w formie dotacji celowej (5,25 mln zł).

PRZECIWDZIAŁANIE BEZROBOCIU

- Ustawa z dnia 5 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz ustawy o systemie oświaty (nieopublikowana)

Przepisy tej ustawy mają sprzyjać bardziej racjonalnemu wykorzystaniu pieniędzy przeznaczanych na przeciwdziałanie bezrobociu. Przyjęte w niej rozwiązania polegają m.in. na określeniu zasad tworzenia i funkcjonowania prywatnych agencji zatrudnienia, ustaleniu minimalnych kwot grzywien za nieprzestrzeganie przepisów ustawy, zwiększeniu roli samorządów lokalnych w walce z bezrobociem oraz przywrócenie uprawnienia do zasiłków i świadczeń przedemerytalnych na starych zasadach tym, którzy stracili je na skutek zmian wprowadzonych przed rokiem.

Kompetencje samorządów

Katalog zadań województwa w zakresie polityki rynku pracy został powiększony o organizowanie i finansowanie z Funduszu Pracy szkoleń kadr wojewódzkiego i powiatowych urzędów pracy oraz opracowywanie i realizację projektów dotyczących rozwoju zasobów ludzkich, finansowanych z europejskich funduszy przedakcesyjnych i strukturalnych.
Rozszerzono też kompetencje samorządu województwa w zakresie podziału środków FP między samorządy powiatowe.

Zmiany dotyczące bezpośrednio bezrobotnych

Z dochodu, który może uzyskiwać bezrobotny, bez konieczności utraty statusu, wyłączono przychody uzyskiwane z tytułu odsetek lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych.
Pozbawienie statusu bezrobotnego na okres 6 miesięcy powoduje nie tylko dwukrotna odmowa przyjęcia przez bezrobotnego, bez uzasadnionej przyczyny, nie tylko propozycji odpowiedniego zatrudnienia albo wykonywania prac interwencyjnych lub robót publicznych, ale również udziału w szkoleniu, stażu lub programie specjalnym.
Starosta ma możliwość kierowania bezrobotnych, którzy ukończyli 53 lata (kobiety) oraz 58 lat (mężczyźni) i z którymi rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z przyczyn dotyczących zakładu pracy, do wykonywania pracy w ramach prac interwencyjnych na okres do 2 lat oraz dokonywać zwrotu kosztów poniesionych przez zatrudniających je pracodawców.
Przyjęto, że okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych ulega skróceniu o okres zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych i robót publicznych. Przy utracie statusu absolwenta na okres krótszy niż rok, z powodu podjęcia zatrudnienia i po ponownym zarejestrowaniu się w ciągu 7 dni od ustania tego zatrudnienia, prawo do zasiłku dla bezrobotnych ulega skróceniu o okres pobierania zasiłku przed utratą statusu bezrobotnego.
Stworzono możliwość powrotu na zasiłek uzupełniający osób bezrobotnych, podejmujących szkolenie lub staż zawodowy nie finansowane z FP.

Pośrednictwo pracy

Nowe przepisy umożliwiają tworzenie prywatnych agencji: pośrednictwa pracy, doradztwa personalnego, pracy tymczasowej, uprawnionych do prowadzenia pośrednictwa pracy w kraju lub za granicą na zasadach prowadzenia działalności gospodarczej. Warunkiem jest uzyskanie wpisu do rejestru agencji zatrudnienia. Rejestr prowadzi minister pracy i polityki społecznej. On też wydaje certyfikat, na podstawie którego agencja może działać, określa warunki prowadzenia działalności, a w razie konieczności wykreśla agencję z rejestru. Prowadzenie pośrednictwa pracy za granicą wymaga odrębnego certyfikatu. Przy wpisie do rejestru pobierana jest jednorazowa opłata w wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Agencje nie mogą pobierać opłat od bezrobotnych, z wyjątkiem niektórych kontraktów zagranicznych.
Podmioty posiadające w dniu wejścia w życie nowelizacji upoważnienie ministra pracy i polityki społecznej do prowadzenia pośrednictwa pracy lub do kierowania do pracy za granicę o terminie ważności 2 lat z mocy prawa uzyskują wpis do rejestru agencji zatrudnienia do dnia określonego w upoważnieniu, a bezterminowe - na okres do 1 stycznia 2004 r. Również do tej daty mają obowiązek uzyskania wpisu do rejestru ci, którzy w dniu wejścia w życie nowych przepisów prowadzą działalność polegającą na prowadzeniu pośrednictwa pracy czasowej lub doradztwa personalnego.

Aktywizacja zawodowa absolwentów

Zmieniono definicję absolwenta, dzięki czemu prawo do zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy w charakterze absolwenta uzyskały osoby, które otrzymują dokument potwierdzający wykształcenie z opóźnieniem. Czas bycia absolwentem (12 miesięcy) będzie liczony od dnia zakończenia edukacji określonego w dyplomie, świadectwie lub innym dokumencie potwierdzającym ukończenie szkoły lub zaświadczeniu o ukończeniu kursu. Stypendium z FP mogą uzyskać również osoby rejestrujące się jako absolwenci po raz kolejny.
Absolwenci będą mogli odbywać staż (nie dłuższy niż 12 miesięcy), na który kieruje ich starosta również w organizacji pożytku publicznego. Bezrobotny zamieszkały w rejonie o szczególnie wysokim bezrobociu strukturalnym, który w ciągu 6 miesięcy po utracie statusu absolwenta podjął naukę, nadal będzie mógł otrzymywać przez rok stypendium w wysokości 60 proc. zasiłku dla bezrobotnych, ale pod warunkiem że dochód na osobę w rodzinie nie będzie przekraczać kryterium uprawniającego do świadczeń z pomocy społecznej.

Finansowanie z Funduszu Pracy

Dodatki i premie oraz płacone od nich składki na ubezpieczenie, wypłacane pracownikom za opiekę nad praktykantami w szkołach, nie będą już refundowane z FP. Zadanie to przejęły szkoły prowadzące kształcenie zawodowe. Wydatki na ten cel pokryje budżet państwa z dotacji celowej.
Obniżono maksymalną kwotę refundacji dokonywanej przez starostę z 75 proc. do 50 proc. przeciętnego wynagrodzenia dla organizatora robót publicznych, który zatrudni skierowanych do pracy bezrobotnych przez okres do 6 miesięcy.

Zasiłki i świadczenia przedemerytalne

Zmieniono (zaskarżone do Trybunału Konstytucyjnego) przepisy wprowadzone 1 stycznia 2002 r., dotyczące zasiłków i świadczeń przedemerytalnych. Tym samym przywrócono uprawnienia do nich tym osobom, które nabyły je na przełomie 2001 i 2002 r., ale wejście nowych regulacji uniemożliwiło ich wyegzekwowanie. I tak prawo do zasiłków i świadczeń przedemerytalnych na zasadach określonych w przepisach ustawy o zatrudnianiu i przeciwdziałaniu bezrobociu, w brzmieniu obowiązującym przed 31 grudnia 2001 r., przysługuje bezrobotnym, którzy do 12 stycznia 2002 r. spełniali warunki do ich nabycia. Zainteresowany musi złożyć wniosek w tej sprawie, a zasiłek lub świadczenie przedemerytalne będzie przysługiwało mu od następnego dnia po dniu złożenia wniosku, ale nie wcześniej niż od dnia wejścia w życie nowych przepisów. Zmienione przepisy nie dają podstawy do roszczeń za 2002 r.

Grzywny.

Zaostrzono przepisy stanowiące o karze grzywny, jakiej podlegają ci, którzy nie przestrzegają przepisów ustawy. I tak karze grzywny nie niższej niż 500 zł podlega ten, kto nielegalnie, czyli bez powiadomienia o tym właściwego powiatowego urzędu pracy, zatrudnia (lub powierza wykonywanie innej pracy zarobkowej) bezrobotnemu i bezrobotny, który nielegalnie pracuje lub podjął działalność przynoszącą dochód.
Z karą grzywny nie niższą niż 3 tys. zł musi liczyć się:

• przedsiębiorca (lub osoba działająca w jego imieniu), który nielegalnie zatrudnia pracowników,
• pracodawca zatrudniający cudzoziemca bez zezwolenia na pracę lub niezgodnie z warunkami określonymi w zezwoleniu (cudzoziemiec pracujący w naszym kraju bez zezwolenia zapłaci co najmniej 1000 zł grzywny albo zostanie wydalony z Polski),
• prowadzący agencję zatrudnienia bez wymaganego wpisu do rejestru,
• prowadzący agencję zatrudnienia, pobierający dodatkowe, nienależne mu opłaty z tytułu pośrednictwa pracy,
• ten, kto nie dopełnia obowiązku opłacania składek na FP, nie zgłasza wymaganych przepisami danych lub zgłasza dane nieprawdziwe mające wpływ na wymiar składek na FP,
• pracodawca lub prowadzący agencję zatrudnienia, którzy stosują dyskryminujące kryteria zatrudniania,
• każdy, kto udaremnia lub utrudnia przeprowadzenie kontroli przestrzegania przepisów ustawy.

Źródło: Gazeta Prawna 251 z dnia 31.12.2002.

Problemy Osób Niepełnosprawnych

Ostatnia modyfikacja:  kwiecień, 2003     romans@idn.org.pl

Problemy Osób Niepełnosprawnych

Najlepiej oglądać używając wersja 5.0. lub nowszy  i w rozdzielczości lub większej.
Copyright 1997 - 2003