"Wiedza o tym kim jest pacjent cierpiący na daną chorobę jest cenniejsza, niż wiedza o tym, jaka to choroba."

W epoce nowoczesnej medycyny i biologii molekularnej rośnie zainteresowanie czynnikami psychologicznymi, które są szkodliwe dla naszego zdrowia. Prowadzi się też poszukiwanie zachowań, które zwiększają potencjał zdrowotny. Powiązania między naszą psychiką i naszym ciałem są niezwykle skomplikowane i jeszcze niedostatecznie znane nowoczesnej nauce.

Rys. 1 Niektóre ważniejsze przebiegi połączeń między umysłem-mózgiem, a wzajemnie oddziałującymi elementami układu immunologicznego.

Stres psychologiczny, dobry czy zły, pozytywny czy negatywny - w zdecydowany sposób wpływa na nasz układ nerwowy, hormonalny czy immunologiczny. Wszystkie te układy, jak też wszystkie układy naszego organizmu są wzajemnie powiązane przez wiele dokładnie już poznanych systemów komunikacji, systemy mikrocząsteczek informacyjnych i ich receptorów wszechobecnych i współdziałających w naszym organizmie.

Stres psychologiczny powoduje rzuty stwardnienia rozsianego i pogorszenie przebiegu innych chorób. Podobnie działają takie stany jak depresja psychiczna, złość, niepokój i inne negatywne emocje.

Według H. Dreher'a bezinteresowna pomoc innym, obcym osobom jest najważniejszym czynnikiem usprawniającym układ immunologiczny. Filozofia Matki Teresy z Kalkuty jest tu godna przypomnienia.

Rys.2 System przebiegu połączeń mózg-ciało-geny dla układu immunologicznego z podaniem ważniejszych lokalizcji procesów oraz przybliżone parametry czasowe przekazywania informacji na poziomie komórkowo-genetycznym.

Osoby ze stwardnieniem rozsianym mogą nauczyć się kontrolowania swych emocji nie przez ich wyciszanie, ale przez analizę i przyswojenie sobie umiejętności ich zamiany na emocje pozytywne. Wizualizacja, medytacja, Joga, Feldenkrais, hipnoterapia, rehabilitacja ruchowa, terapia zajęciowa i inne rodzaje terapii, jazda na koniu, pływanie, gotowość do zmiany trybu życia, myślenia i odczuwania pozwalają na osiągnięcie tych zmian.

Zapobieganie chorobom według Pierwszej Międzynarodowej Konferencji Światowej Organizacji Zdrowia "Klucz do Zdrowego Życia", Charlston, South Carolina, 1994, obejmuje:

• Dbanie o dobre samopoczucie
• Aktywność fizyczną
• Odżywianie
• Duchowość
• Odpowiedzialność za siebie samego
• Programy społeczne
• Minimalizację  ryzyka
• Twórcze rozwiązywanie problemów

Rys. 3 System przebiegu połączeń mózg-ciało-geny dla układu neuropeptydów z uwzględnieniem niektórych ważniejszych miejsc przekazywania informacji na poziomie komórkowo-genetycznym dla pamięci zależnej od stanu, uczenia się i zachowania.

Powyższe informacje, metody i techniki mogą wpłynąć na proces zdrowienia w stwardnieniu rozsianym i innych chorobach przewlekłych. Są warte poznania i wypróbowania w praktyce.