Ten kolejny - czwarty Dodatek Europejski do Kuriera IdN1 - jest w całości poświęcony sprawom wypoczynku, turystyki i sportu osób niepełnosprawnych w Unii Europejskiej.

Wszystkie teksty do niego przygotował Bartłomiej Bartel - redaktor działu: Interaktywny Serwis Internetowy - ISI.

===================================================================

OFICJALNE STANOWISKO UNII EUROPEJSKIEJ W SPRAWIE TURYSTYKI NIEPEŁNOSPRAWNYCH

===================================================================

      Podróżowanie i turystyka jest jednym z przywilejów socjalnych wszystkich obywateli Unii Europejskiej. Szacuje się jednak, że wiele milionów Europejczyków nie wyjeżdża na wakacje, przede wszystkim ze względu na koszty. Dla osób niepełnosprawnych wiele ofert turystycznych, nie tylko z tego powodu, jest niedostępnych.

      Zapotrzebowanie na przyjazne niepełnosprawnym oferty turystyczne jednak zwiększa się z roku na rok. Przemysł turystyczny zaczął bowiem dostrzegać liczną grupę społeczną, jaką stanowią niepełnosprawni w krajach Europy.

      Jedną ze skutecznych strategii zwiększania dostępności ofert turystycznych dla niepełnosprawnych jest lepsze promowanie i informowanie niepełnosprawnych o istniejących już ośrodkach przystosowanych do ich potrzeb. Komisja Europejska przeprowadziła badanie na temat "Study on how to improve information on the accessibility of tourism facilities for disabled people" ("Jak polepszyć dostępność bazy turystycznej dla osób niepełnosprawnych"). Rezultatem badania było stworzenie broszury, która pozwoli na lepsze przygotowanie właścicieli ośrodków turystycznych przy pomaganiu osobom niepełnosprawnym w planowaniu przystosowanych do ich potrzeb wakacji. Broszura informacyjna oraz sposób jej wypełniania zostały zamieszczone na oficjalnych stronach Unii Europejskiej.

      Unia Europejska wydała również informator dla przemysłu turystycznego - Making Europe accessible for tourists with disabilities (Europa bardziej przyjazna dla niepełnosprawnych turystów), opracowywany od 1996 roku. Publikacja ta ma na celu zwiększenie świadomości Europejczyków o potrzebach niepełnosprawnych turystów. Należy jednak pamiętać, że praktyczne zastosowanie rozwiązań przedstawionych w informatorze będzie zależeć przede wszystkim od zaangażowania agencji turystycznych na poziomie krajów.

CZY I JAK DOGONIMY EUROPĘ?

      W Polsce ciągle brakuje organizacji, ośrodków, a także wsparcia społeczeństwa, aby można było zorganizować kompleksowy wypoczynek dla osób niepełnosprawnych. Przede wszystkim brakuje jednak pieniędzy i promocji.

      Dla każdego z nas pierwszym impulsem przy szukaniu wyjazdu na wakacje jest skorzystanie z Internetu, który jest oknem na świat, a dla niektórych niepełnosprawnych w Polsce, niestety, często jedynym interaktywnym źródłem informacji. Wydawać by się mogło, że wystarczy wpisać w pierwszą lepszą wyszukiwarkę internetową hasło "wypoczynek dla niepełnosprawnych" i od razu zostaniemy zasypani informacjami, gdzie najlepiej się udać i jakie udogodnienia dla ON istnieją w danym ośrodku . Polski Internet niestety rozczarowuje. Prędzej trafimy na artykuł wspominający o braku możliwości wypoczynku w Polsce, niż znajdziemy konkretną ofertę.

      Nie zniechęciłem się jednak i nadal szukałem. Formułowałem inne zapytania, używałem różnych wyszukiwarek. Z marnym jednak skutkiem. W gazetach również nie było lepiej, nie wspominając o telewizji, która niewiele zajmuje się problemami osób niepełnosprawnych, a jeśli już emituje program o tej tematyce, to w godzinach, w których zwykle wszyscy śpią. Oczywiście, skłamałbym pisząc, że w polskim Internecie nie ma w ogóle ofert wypoczynku dla niepełnosprawnych. Owszem, znalazłem oferty hoteli, które są przystosowane dla ON. Jednak jest to przysłowiowa kropla w morzu potrzeb. Często są to też hotele ekskluzywne, a tym samym drogie, lub oferujące zaledwie jeden pokój dla niepełnosprawnych. Szukałem również bardziej kompleksowych rozwiązań, bo sam hotel to przecież nie wszystko. W Polsce mamy także turnusy rehabilitacyjne dofinansowywane przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, na które można się wybrać raz do roku. Trzeba się jednak przy tym nachodzić i przebrnąć przez uciążliwą biurokratyczną otoczkę. Dlatego też, gdy spojrzymy na organizację wypoczynku niepełnosprawnych w Europie zachodniej, to pierwsza myśl jaka przychodzi do głowy wydaje się oczywista: można zrobić dla nich w Polsce o wiele więcej.

      Zajrzałem więc do agencji turystycznych i organizacji niepełnosprawnych w innych krajach, aby dokładniej sprawdzić jak tam przedstawia się sprawa wypoczynku dla ON.

      Najpierw przyjrzałem się Wielkiej Brytanii, która zawsze jawiła mi się jako kraj dbający o wszystkich swoich obywateli. Nie zawiodłem się. Zostałem zasypany całą masą odnośników do portali i stron organizacji zajmujących się wypoczynkiem dla ON. Najpierw trafiłem na stronę Brit Expierience (http://www.brit-experience.co.uk). Nie jest to usługa skierowana bezpośrednio do ON. Co mnie jednak mile zaskoczyło to fakt, iż podchodzą tam do potrzeb ON z pełnym profesjonalizmem. Każdy może zażyczyć sobie zorganizowania wycieczki po jednym z miast Anglii, bądź nawet po całej Wielkiej Brytanii. Co więcej, można sobie zamówić jedną z tematycznych wycieczek, takich jak zwiedzanie średniowiecznych zamków, podróż kolejką wąskotorową, przelot samolotem sportowym połączony z podziwianiem pięknych krajobrazów, czy też coś dla koneserów, jak na przykład zwiedzanie miejsc związanych z drugą wojną światową oraz oglądanie sprzętu wojskowego. Jednym słowem, firma ta pomoże nam zorganizować najbardziej wyszukane formy wypoczynku. Co więcej, nasza wycieczka zostanie zaplanowana tak, aby osoby niepełnosprawne mogły się jak najłatwiej poruszać po zwiedzanych obiektach. Pracownicy agencji wszystko wcześniej sprawdzą - począwszy od ilości schodów do pokonania w restauracjach czy hotelach, a skończywszy na zapewnieniu samochodów przystosowanych do przewozu wózków i osób niepełnosprawnych oraz zbadaniu, czy toalety i prysznice w hotelach są przystosowane dla ON. Podobnie sytuacja wygląda we wszystkich agencjach turystycznych lub organizacjach zajmujących się w Wielkiej Brytanii wypoczynkiem niepełnosprawnych. Brytyjscy niepełnosprawni zawdzięczają to w dużej mierze swojemu rządowi - od końca 2004 w Wielkiej Brytanii obowiązuje bowiem znowelizowana ustawa Disability Discrimination Act, która zobowiązuje wszystkie ośrodki wypoczynkowe do przystosowania infrastruktury na potrzeby osób niepełnosprawnych.

      Innowacyjną ofertę dla brytyjskich, a także skandynawskich niepełnosprawnych przedstawiła szwedzka organizacja non-profit Independent Living Institute. Jej członkowie posiadają na całym świecie ponad 170 mieszkań przystosowanych dla niepełnosprawnych. Dzięki pomocy tej organizacji osoby niepełnosprawne zamieniają się czasowo miejscami zamieszkania, co w łatwy i przyjazny sposób pozwala im poznać nieznane zakątki globu. Zamiana następuje pomiędzy osobami o podobnym stopniu i rodzaju niepełnosprawności, co bardzo ułatwia im funkcjonowanie w nowym środowisku. Wszystkie niezbędne informacje o programie można znaleźć na stronie internetowej organizacji www.independentliving.org.

      Ważnym aspektem turystyki dla niepełnosprawnych, a w szczególności turystyki zagranicznej, jest rzetelna informacja. W tym przypadku również możemy dużo się nauczyć od Brytyjczyków. Doskonałym przykładem działalności informacyjnej, gwarantującej udany wypoczynek osobom niepełnosprawnym, jest organizacja non-profit - Tourism For All (www.tourismforall.org.uk). Jej główne zadania to dostarczenie osobom niepełnosprawnym informacji na temat ofert wypoczynku, zapewnienie wsparcia oraz fachowej wiedzy przedstawicielom branży turystycznej, aby możliwe było stworzenie lepszej bazy dla osób niepełnosprawnych, a także wpływanie na działania samorządów lokalnych i rządu Wielkiej Brytanii. Tourism For All zrzesza organizacje pozarządowe, organizacje skupiające agencje turystyczne oraz samorządy lokalne. Tym samym, mając tylu partnerów, jest w stanie realnie oddziaływać na polepszenie sytuacji niepełnosprawnych turystów w UK.

      Serwis www.enableholidays.com jest stroną internetową, którą powinien odwiedzić każdy niepełnosprawny brytyjski turysta wybierający się za granicę. Firma ta oferuje rzetelną informację o przystosowanych ośrodkach na terenie Portugalii, Cypru, Hiszpanii, Grecji oraz na Florydzie w USA, a także organizuje transport osoby niepełnosprawnej. I tak jak Brit Expierience, planuje wyjazd pod kątem ON w najdrobniejszych szczegółach.

      Jak wygląda organizacja wypoczynku w innych krajach Unii Europejskiej? Jest bardzo podobna do tej w Wielkiej Brytanii. Przeglądając niemieckie strony od razu trafiłem na portal www.germany-tourism.de, który tak jak Tourism For All w UK zawiera wiele pomocnych informacji dla niepełnosprawnych turystów. Znajdziemy tam również informacje o hotelach, restauracjach i ośrodkach wypoczynkowych w poszczególnych niemieckich miastach. Na stronie tej znalazłem także odnośnik do kolejnej organizacji - koordynowanej przez niemieckie Ministerstwo Zdrowia i Ochrony Socjalnej organizacji NatKo, czyli Nationale Koordinationsstelle Tourismus für Alle - Narodowy Departament Koordynacji Turystyki dla Wszystkich (www.natko.de). Znajdziemy tutaj wszystkie informacje, jakich potrzebuje osoba niepełnosprawna do zorganizowania wypoczynku zarówno w Niemczech, jak i za granicą. Dzięki NatKo niemiecki niepełnosprawny z łatwością dotrze do informacji o przystosowanych dla niego miejscach pobytu, restauracjach i jadłodajniach, a także z łatwością zdobędzie informacje o lokalnych wydarzeniach kulturalnych. Jest to przebudowany serwis i w nowej formie działa od niedawna, jednak z czasem ma szansę stać się olbrzymią bazą danych o wypoczynku dla niepełnosprawnych w całych Niemczech.

      W innych krajach "starej" UE istnieją oczywiście pewne różnice techniczne, bądź odmienne rozwiązania instytucjonalne, jednak łączy je jedna, najważniejsza cecha: profesjonalne i pełne zaangażowanie w organizację wypoczynku dla osób niepełnosprawnych. Nie ogranicza się w nich do wysyłania niepełnosprawnych na turnusy rehabilitacyjne, ale organizuje kompleksowy wypoczynek nie odbiegający poziomem i atrakcyjnością od ofert przewidzianych dla ogółu społeczeństwa.

      Jest oczywiście druga strona medalu; polscy niepełnosprawni nie są ludźmi bogatymi. Dlatego trudno oczekiwać, że z dnia na dzień pojawi się całe zaplecze turystyczne oferujące wypoczynek osobom niepełnosprawnym. Z prostego względu - po prostu nieliczni z grupy docelowej będą mogli sobie na nie pozwolić. A żaden przedsiębiorca nie stworzy agencji turystycznej, która nie będzie przynosić dochodów. Na Zachodzie sytuacja wygląda zupełnie inaczej. Przede wszystkim społeczeństwa są bogatsze, co przekłada się na o wiele lepszą kondycję finansową tamtejszych niepełnosprawnych. Jest ich też znacznie mniej procentowo niż w Polsce, a to powoduje że większa pula pieniędzy jest przeznaczana na mniejszą liczbę osób.

      Należy także zwrócić uwagę na fakt, że państwa "starej" UE mają bardzo dobrze rozbudowane prawo socjalne, które pozwala pracować większej liczbie osób niepełnosprawnych, dzięki czemu więcej pieniędzy mogą oni wydawać na wypoczynek. W Europie Zachodniej istnieją dwa modele ustawodawstwa promującego zatrudnianie niepełnosprawnych. W Niemczech w każdym zakładzie pracy 5% pracowników muszą stanowić osoby niepełnosprawne. W Anglii natomiast istnieje system, który nie pozwala na dyskryminację niepełnosprawnych przy naborze do pracy. I zarówno pełnosprawni, jak i niepełnosprawni, przyjmowani są i traktowani na równych warunkach.

      W Polsce powinniśmy obecnie zadać sobie pytanie: w jaki sposób pobudzić ruch turystyczny niepełnosprawnych. Inicjatywa leży przede wszystkim w rękach rządzących, którzy kształtują całą politykę społeczną. Czy wybrać model zatrudnienia niepełnosprawnych angielski czy niemiecki? A może własnymi siłami wypracować innowacyjne rozwiązanie? Wydaje się, że nieuchronnie zbliża się czas, kiedy rządzący będą musieli stawić czoła coraz lepiej zorganizowanym ruchom ON i, zamiast mydlić oczy przedwyborczymi obietnicami, przystąpić do działania.

Bartłomiej Bartel            

Kalendarz imprez sportowych dla niepełnosprawnych w Europie:

Sierpień:

Koszykówka na wózkach

8-13 Mistrzostwa Świata Juniorów - Birmingham w Anglii

Lekkoatletyka

22-27 Europejskie Mistrzostwa Paraolimpijskie - Espoo w Finlandii

Pływanie

6-7 Mistrzostwa Wspólnoty Brytyjskiej w Sheffield

13-14 Mistrzostwa Walii na długim dystansie w Swansea

Kolarstwo

12-21 Mistrzostwa Europy, - Alkmaar w Holandii

Żeglarstwo

29 sierpień - 5 wrzesień Mistrzostwa Świata federacji IFDS (na łódkach jedno i trójosobowych) - Sonderborg w Danii

Rugby niesłyszących

Tourne Japonii po Wielkiej Brytanii

21 Anglia - Japonia w Maidstone

24 Walia - Japonia w Caerphilly

28 Szkocja - Japonia w Pontypridd