>>Aktualności<<

"Karta Praw Osób Niepełnosprawnych" zobowiązuje jednocześnie rząd do składania co roku informacji o działaniach podjętych w celu wprowadzenia jej postanowień w życie.

Tak jak i w latach poprzednich, pełnomocnik rządu do spraw osób niepełnosprawnych zwrócił się do wszystkich ministrów i kierowników wybranych urzędów centralnych (w sumie 28), z prośbą o przekazanie informacji o podejmowanych w 2004 roku działaniach, w celu umożliwienia osobom niepełnosprawnym rzeczywistego korzystania z praw, o których mowa w Karcie.

Po raz pierwszy została opracowana specjalna ankieta. Decyzja o nowej formule zbierania informacji oraz rozszerzeniu zakresu poszukiwanych danych była umotywowana m.in. koniecznością uwrażliwienia resortów na ideę tzw. "mainstreaming disability". Koncepcja ta oznacza "zintegrowane podejście do niepełnosprawności". Polega na włączaniu rozwiązań dotyczących osób niepełnosprawnych w główny nurt polityki oraz jest równoznaczna z dzieleniem odpowiedzialności za te rozwiązania przez cały rząd.

Polityka zintegrowanego podejścia do niepełnosprawności wynika z szeregu dokumentów Unii Europejskiej, natomiast w Polsce właśnie "Karta Praw Osób Niepełnosprawnych" uosabia jej przesłanie i dlatego jej zapisy powinny być uwzględnianie za każdym razem, gdy kreuje się nowe rozwiązania lub przygotowuje nowe strategie.

Zebrane za pośrednictwem ankiety informacje posłużyły do opracowania projektu Informacji rządu Rzeczypospolitej Polskiej o działaniach podejmowanych w 2004 roku na rzecz realizacji postanowień uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 1 sierpnia 1997 roku "Karta Praw Osób Niepełnosprawnych". Projekt ten był następnie przekazany do konsultacji ministerstwom i zainteresowanym organom centralnym.

W przedstawionej Radzie Ministrów ostatecznej wersji Informacji omówione zostały społeczno-demograficzne aspekty zjawiska niepełnosprawności w Polsce oraz szczegółowe działania, podejmowane w 2004 roku na rzecz osób niepełnosprawnych wymienione w Karcie, m.in. w zakresie prawa do dostępu do leczenia i opieki medycznej, do zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, pomocnicze i sprzęt rehabilitacyjny, prawa do nauki w szkołach wspólnie ze swymi pełnosprawnymi rówieśnikami, prawa do pracy na otwartym rynku pracy, zgodnie z kwalifikacjami i wykształceniem oraz prawa do życia w środowisku wolnym od barier funkcjonalnych.

Prawo osób niepełnosprawnych do dostępu do leczenia i opieki medycznej stanowi rozwinięcie konstytucyjnej zasady ochrony zdrowia. Działania Ministerstwa Zdrowia, jako organu odpowiedzialnego za realizację polityki zdrowotnej państwa, koncentrowały się przede wszystkim wokół zagadnień legislacyjnych, tworzących ramy prawne dla funkcjonowania systemu.

Szczególne potrzeby osób niepełnosprawnych uwzględniono m.in. w:

• ustawie z 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. W ustawie wprowadzone zostały rozwiązania ostatecznie przesądzające, że w zakresie zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze obowiązywać będzie "system otwarty". Zapewnia on lepszy dostęp do przedmiotów i środków pomocniczych. Pacjent w tym systemie jest ostatecznym podmiotem dokonującym wyboru. Z drugiej strony zwiększanie konkurencyjności powinno pozwolić na polepszenie jakości dostarczanego sprzętu i zmniejszania cen;
• rozporządzeniu ministra zdrowia z 17 grudnia 2004 roku w sprawie limitu cen dla wyrobów medycznych będących przedmiotami ortopedycznymi i środków pomocniczych, o takim samym zastosowaniu, ale różnych cenach oraz limitu cen dla napraw przedmiotów ortopedycznych;
• rozporządzeniu ministra zdrowia z 17 grudnia 2004 roku w sprawie wyrobów medycznych będących przedmiotami ortopedycznymi i środków pomocniczych, wysokości udziału własnego świadczeniobiorcy w cenie nabycia, podstawowych kryteriów ich przyznawania, okresów użytkowania, a także wyrobów medycznych będących przedmiotami ortopedycznymi podlegającymi naprawie w zależności od wskazań medycznych oraz wzoru zlecenia na zaopatrzenie w te wyroby i środki.

W przypadku osób niepełnosprawnych jedną z form pomocy jest dofinansowanie, na podstawie ustawy z 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze.

O taką pomoc mogą ubiegać się osoby niepełnosprawne, których dochód nie przekracza określonego w przepisach prawa kryterium dochodowego. W przypadku sprzętu rehabilitacyjnego o pomoc mogą ubiegać się także osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, jeżeli spełnią warunki określone przepisami prawa. Ponadto, w przypadku osób niepełnosprawnych, konieczność zakupu sprzętu rehabilitacyjnego musi być uzasadniona potrzebami wynikającymi z niepełnosprawności.

W 2004 roku samorządy powiatowe wypłaciły dla 121.560 osób niepełnosprawnych, na realizację w/w zadania, 82.942.889 zł (w 2003 roku 52.190.288 zł).

W roku 2004, obok działań legislacyjnych, Ministerstwo Zdrowia dofinansowywało zadania realizowane przez organizacje pozarządowe w zakresie:

• edukacji obejmującej problematykę niepełnosprawności (profilaktyka i rehabilitacja) oraz kształtowania umiejętności udzielania pomocy osobom niepełnosprawnym i przewlekle chorym, prowadzone dla osób:

• opiekujących się bezpośrednio osobami niepełnosprawnymi (w szczególności: rodziców innych członków rodzin, opiekunów osób niepełnosprawnych);
• asystentów osób niepełnosprawnych;
• wolontariuszy,

• prowadzenia różnych form działań, mających na celu nabywanie, podtrzymanie i rozwijanie umiejętności zwiększających szansę lepszego funkcjonowania psychospołecznego, kierowanych zwłaszcza do osób niepełnosprawnych i przewlekle chorych,
• edukacji zdrowotnej ułatwiającej rozwiązywanie problemów zdrowotnych i kształtowanie zachowań prozdrowotnych.

Prawo dzieci i młodzieży niepełnosprawnej do kształcenia w integracji z pełnosprawnymi rówieśnikami było realizowane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu. Uczniowie niepełnosprawni mają możliwość kształcenia w szkołach specjalnych i ogólnodostępnych.

W 2004 roku można było zaobserwować nieznaczny wzrost liczby szkół specjalnych oraz wzrost liczby oddziałów specjalnych w szkołach ogólnodostępnych. W sumie ok. 1.400 więcej uczniów niepełnosprawnych zostało objętych tym systemem kształcenia. W roku ubiegłym zaobserwowano także znaczną tendencję zmierzającą do upowszechnienia kształcenia uczniów niepełnosprawnych w szkołach ogólnodostępnych. Z danych MENiS wynika, że wzrosła liczba oddziałów integracyjnych i ogólnodostępnych w szkołach podstawowych i gimnazjum.

Co roku wzrasta liczba osób niepełnosprawnych, które podejmują naukę na wyższych uczelniach. Wg danych GUS z 30 listopada 2004 roku, we wszystkich typach uczelni studiuje blisko 9.256 osób niepełnosprawnych o różnych rodzajach niepełnosprawności (dla porównania w roku 2003 - 7.106 osób). Studenci będący osobami niepełnosprawnymi stanowią blisko 0,5 proc. ogółu studentów (w roku 2003 - 0,4 proc. ogółu studentów). Nastąpił wzrost o blisko 30 proc..

W ramach realizacji prawa do pracy na otwartym rynku pracy zgodnie z kwalifikacjami, wykształceniem i możliwościami prezes Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przekazuje, na podstawie ustawy z 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, środki Funduszu samorządom wojewódzkim i powiatowym na realizację określonych ustawowo zadań. W roku 2004 Państwowy Fundusz przekazał jednostkom samorządu powiatowego 97.873.885 zł na zadania związane z rehabilitacją zawodową i zatrudnianiem osób niepełnosprawnych.

Jednym z zadań finansowanych przez samorządy ze środków PFRON jest zwrot kosztów przystosowania do potrzeb osób niepełnosprawnych tworzonych lub istniejących stanowisk pracy. Ze środków PFRON przeznaczono 11.984.500 zł na przystosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych 489 tworzonych lub istniejących stanowisk pracy. Średni koszt przystosowania jednego stanowiska pracy wyniósł 24.508 zł.

Ze środków przekazanych przez Fundusz samorządom powiatowym finansowane są również szkolenia dla osób niepełnosprawnych bezrobotnych, poszukujących pracy. Celem tych szkoleń jest zwiększanie szans osób niepełnosprawnych na uzyskanie zatrudnienia, podwyższenie kwalifikacji zawodowych lub zwiększanie aktywności zawodowej. Samorządy powiatowe przekazały na ten cel 7.228.056 zł, a koszt jednego szkolenia wyniósł średnio 975 zł. Po zakończeniu szkolenia 1.146 osób niepełnosprawnych uzyskało zatrudnienie, z czego 497 osób to kobiety.

Osoba niepełnosprawna bezrobotna, poszukująca pracy, która nie osiągnęła wieku emerytalnego może uzyskać pożyczkę na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Starostowie wypłacili 568 pożyczek na łączną kwotę 18.590.861 zł. Przeciętna pożyczka została udzielona w wysokości 32.730 zł.

W roku 2004 samorządy województwa otrzymały ze środków Funduszu na realizację zadań na rzecz osób niepełnosprawnych 90.029.899 zł, z czego na realizację zadań z zakresu rehabilitacji zawodowej wykorzystały 43.926.6021 zł.

Jednym z zadań realizowanych na podstawie ustawy o rehabilitacji zawodowej jest zwrot kosztów szkoleń organizowanych przez zakłady pracy chronionej, w związku z koniecznością zmiany profilu produkcji. Zawarto 8 umów dotyczących zwrotu kosztów szkoleń 209 osób niepełnosprawnych i wykorzystano na ten cel 924.377 zł.

Pracodawcy, którzy prowadzą zakłady pracy chronionej, mogą również uzyskać jednorazową pożyczkę udzielaną w celu ochrony istniejących w ich zakładzie miejsc pracy osób niepełnosprawnych. W 2004 roku podpisano 73 umowy pożyczki na łączną kwotę 19.797.259 zł.

Ze środków Funduszu także marszałkowie dofinansowują koszty tworzenia i działania zakładów aktywności zawodowej. Celem działalności tych zakładów jest zatrudnianie osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności i przygotowanie ich do pracy na otwartym rynku pracy oraz pomoc w realizacji niezależnego i aktywnego życia.

Przykłady te są jednymi z bardzo wielu działań podejmowanych na rzecz osób niepełnosprawnych.

Podczas konferencji prasowej po posiedzeniu Rady Ministrów sekretarz stanu w Ministerstwie Polityki Społecznej Leszek Zieliński powiedział m.in.: - Dzisiaj rząd przyjął sprawozdanie, z realizacji "Karty Osób Niepełnosprawnych", które zostało wprowadzone uchwałą Sejmu w 1997 roku. Informacja odnosi się do szczegółowych praw wymienionych w tej uchwale sejmowej. W tym roku zwróciłem się do wszystkich 28 ośrodków centralnych, ministerstw i urzędów z prośbą o przekazanie informacji o podejmowanych działaniach i po raz pierwszy zostało to zrobione poprzez specjalną ankietę, która usystematyzowuje informację. Po drugie poprosiłem także o uzupełnienie, w jaki sposób prawa osób niepełnosprawnych są realizowane przez te urzędy centralne, czy są one wyczulone na te działania.

Skłoniło nas do takiego podejścia to, że wprowadzamy coraz mocniej tzw. ideę włączania problematyki osób niepełnosprawnych w główne nurty wszystkich polityk - na szczeblu rządowym i samorządowym, aby każde działanie, nowe wyzwanie, nowe prawa były zawsze oceniane pod kątem praw osób niepełnosprawnych i to jest ta nowość, którą udało nam się w tej informacji po raz pierwszy także uwzględnić.

Jaki obraz wyłania się z tej informacji? Otóż chciałbym powiedzieć, że jest on zgodny z naszymi oczekiwaniami. Jest to kolejny rok, gdzie obserwujemy nieznaczną poprawę sytuacji, docieramy do znacznie większej liczby osób niepełnosprawnych z różnorodną pomocą. (...) Odnotować należy wzrost środków przeznaczonych na opiekę osób niepełnosprawnych. I tak na rehabilitację leczniczą w 2004 r Ministerstwo Zdrowia wydało 814 milionów 606 tysięcy złotych, co w stosunku do roku 2003 oznacza wzrost o ponad 300 milionów złotych. Także niewielki wzrost - o 20 milionów złotych - zanotowano w zaopatrzeniu w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze i lecznicze. Dofinansowanie ortopedyczne, także dla osób niepełnosprawnych, realizowane było przez samorządy powiatowe ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych i na zadania te wydano 82 miliony 942 tysiące złotych, co w stosunku do 2003 roku jest wzrostem zdecydowanym, bo w 2003 roku na to zadanie wydano 52 miliony 190 tysięcy złotych. (...)

Zdecydowaną poprawę sytuacji zanotowano w warsztatach terapii zajęciowej. Jak państwo wiecie pod koniec ubiegłego roku, odbyła się duża dyskusja na temat warsztatów terapii zajęciowej, gdzie obawiano się o ich losy, o to, że nie będą finansowane. Wydaje się, że sytuacja została opanowana. W ubiegłym roku liczba warsztatów wzrosła o 62 warsztaty, czyli o 12 procent, i w tej chwili mamy 560 warsztatów terapii zajęciowej. Mamy w tej dziedzinie jeszcze pewne niedomagania. Jeszcze około 60 powiatów nie ma warsztatów terapii zajęciowej. Wydaje się, że te białe plamy znikną w najbliższych dwóch latach, przy założeniu, że sytuacja będzie się z roku na rok poprawiać. (...)

Odnotowaliśmy także znaczny wzrost udziału niepełnosprawnych w turnusach rehabilitacyjnych. W porównaniu do roku ubiegłego liczba osób korzystających z dofinansowania zwiększyła się o 22 tysiące. Kwota wydatkowana na tę formę rehabilitacjiz Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych wzrosła o 20 procent.

Także na finansowanie robót budowlanych obiektów służącym osobom niepełnosprawnym marszałkowie zawarli 216 umów na łączną kwotę ponad 43 milionów złotych, i to oznacza wzrost znowu do roku poprzedniego o 17 procent.

Ten temat, który - na co zwracam uwagę - wywoływał również w ubiegłym roku duże napięcia, czyli aktywność osób niepełnosprawnych na rynku pracy, czyli tzw. rehabilitacja zawodowa. Muszę powiedzieć, że nie sprawdziły się czarne wizje. W momencie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, kiedy zakładano znaczący spadek zatrudnienia osób niepełnosprawnych w związku z wprowadzeniem nowych regulacji, wprowadziliśmy, rozporządzenie, które regulowało sprawy zatrudniania i udzielania pomocy osobom, przedsiębiorcom, które zatrudniają osoby niepełnosprawne. Sytuacja została opanowana, uregulowana, bardziej czytelne stały się zasady przyznawania dofinansowania do zatrudniania osób niepełnosprawnych. Dużą rolę odegrała w tym przypadku nasza polityka, ponieważ odnotowaliśmy po raz pierwszy wzrost zatrudnienia osób niepełnosprawnych i to znaczny w stosunku do lat poprzednich, na tzw. otwartym rynku pracy. I o to chodziło, żeby wyprowadzić osoby niepełnosprawne, niekoniecznie kierować je tylko do zakładów pracy chronionej, ale żeby one mogły znaleźć swoje miejsce na otwartym rynku pracy.

Poprawiliśmy także sytuację w likwidacji barier funkcjonalnych, tutaj zanotowaliśmy wzrost o 40 procent wykorzystania środków, w stosunku do poprzedniego roku. (...)

Kolejny temat, na który chciałem zwrócić uwagę, to edukacja. To jest bardzo trudna dziedzina, do której w tym roku i w latach przyszłych będziemy przywiązywać dużą wagę - edukacja osób niepełnosprawnych, a statystyki były bardzo niepokojące. Przy dużym naszym zaangażowaniu zaobserwowano tendencję zmierzającą do upowszechnienia kształcenia uczniów niepełnosprawnych w szkołach ogólnodostępnych, czyli praktycznie jest coraz więcej klas integracyjnych, szkół integracyjnych ogólnodostępnych na poziomie szkoły podstawowej i gimnazjum. Gorzej jest z liceami, ale myślę, że w miarę kończenia nauki w gimnazjach sytuacja w naturalny sposób , także w liceach ogólnokształcących, się poprawi. Jest to bardzo ważna tendencja, która nas szczególnie cieszy.

Zwiększono poziom indywidualnego kształcenia dla tych osób ze znacznym upośledzeniem, które nie są w stanie same dojeżdżać do szkół. W roku szkolnym 2003-2004, objęliśmy w szkołach podstawowych indywidualnym tokiem nauczania około 10 tysięcy osób, w roku szkolnym 2004-2005 już ponad 12 tysięcy. W gimnazjach ogólnodostępnych liczba ta wynosiła odpowiednio w roku szkolnym 2003-2004 r. - 4 400, a w 2004-2005 r. już 6,5 tysiąca. Warte podkreślenia jest to, że nastąpił wzrost liczby studentów-osób niepełnosprawnych o około 30 procent w stosunku do 2003 roku.

W przyszłości chcemy zdecydowanie poprawić współpracę międzyresortową. Rozpoczęliśmy prace w kierunku powołania zespołu międzyresortowego, żeby w przyszłości pełnomocnik mógł lepiej koordynować pracę wszystkich ministerstw, żeby także taki zespół międzyresortowy mógł zaproponować programy, które będą programami rządowymi skierowanymi do osób niepełnosprawnych, żeby jeszcze lepiej adresować naszą pomoc dla osób niepełnosprawnych.

Chciałbym podkreślić, że w tym roku chcemy wprowadzić 4 programy dotyczące edukacji, likwidacji barier, i skierować je tam, gdzie one są w tej chwili najbardziej potrzebne, czyli do ośrodków szkolno-wychowawczych i do szkół integracyjnych.

Źródło: >>Komunikat po posiedzeniu Rady Ministrów<<