Co powinny wiedzieć o układzie moczowym osoby chore na SM?

dr Dagmara Looser lekarz chory na SM
MS-Info, Deutsche Multiple Sklerose Gesellschaft

Na wstępie należy zaznaczyć, że są osoby chore na SM, które nie mają żadnych problemów z układem moczowym.

Można im z tego powodu pogratulować i mieć nadzieję, że stan taki utrzyma się jak najdłużej.

Kłopoty z pęcherzem nie muszą choremu utrudniać kontaktów towarzyskich. Istnieje wiele środków pomocniczych, zabezpieczających np. przed mimowolnym oddawaniem moczu. Najlepszym jednak rozwiązaniem byłoby doprowadzenie układu moczowego do normalnego funkcjonowania. Czy uda się to osiągnąć, zależy z jednej strony od sytuacji wyjściowej, a z drugiej od naszej cierpliwości i wytrwałości. Zanim podam praktyczne wskazówki jak prowadzić trening, chciałabym zaznaczyć, że określenie "zaburzenia w funkcjonowaniu pęcherza moczowego przy SM" obejmuje dwie różne postacie tej dolegliwości, które są ze sobą częściowo powiązane:

Neurogenne zmiany pęcherza

Neurogenny oznacza wywodzący się z systemu nerwowego. W naszym przypadku stwardnienia, które znajdują się w różnych miejscach, w zależności od ich rozmiarów i umiejscowienia, wpływają na powstawanie zakłóceń w przesyłaniu impulsów sterujących pęcherzem. Rozróżniamy dwie formy zakłóceń:

• pęcherz atoniczny, bez napięcia, przypominający balon, który po wypuszczeniu zeń powietrza nie wraca do swojej poprzedniej formy i wielkości. Ponieważ zaś nerki wciąż produkują mocz i kierują go do pęcherza, to może się zdarzyć, że pęcherz jest przepełniony - można doskonale wyczuć go w okolicy pępka. Wprawdzie tak przepełniony pęcherz nie pęka, ale mocz może się przelewać. Występuje wówczas bardzo uciążliwe zjawisko samoistnego, mimowolnego oddawania moczu.
• pęcherz spastyczny, będący w stanie ustawicznego napięcia, co prowadzi do częstego parcia przy relatywnie niskim jego napełnieniu. W dalszym przebiegu może również prowadzić do niekontrolowanego, niechcianego oddawania moczu. Występuje w tym przypadku niecałkowite opróżnianie się pęcherza. Mięśnie służące do jego opróżniania są nierównomiernie napięte i z tego powodu na ściankach pęcherza powstają miejsca, w których gromadzą się resztki moczu, co stwarza sytuację korzystną dla rozwoju różnych bakterii, które się tam zadomawiają i rozmnażają. Wiąże się z tym wiele komplikacji, np.:

Infekcja dróg moczowych - zapalenie pęcherza

Zwiększenie się liczby bakterii w tych częściach naszego organizmu, gdzie nie powinny one występować, powoduje reakcję zapalną tkanek. Zapalenie pęcherza i dróg moczowych może być w niektórych przypadkach bardzo bolesne, w innych powodować jedynie uciążliwe pieczenie podczas oddawania moczu lub krótko po jego oddaniu. Możliwe jest też wystąpienie braku kontroli nad oddawaniem moczu. Przy zapaleniu, które przebiega gwałtownie i krótko bez żadnych zmian neurologicznych, zwłaszcza u kobiet, pomaga czasem przepłukanie specjalnym płynem, zwiększenie ilości spożywanych płynów lub użycie odpowiednich leków. Nie należy jednak zapalenia pęcherza lekceważyć - zawsze zwróć się do lekarza, gdy zauważysz niepokojące objawy.

Trochę bardziej skomplikowane jest chroniczne zapalenie pęcherza, wywołane utrzymującym się zaleganiem resztek moczu.

Stosując odpowiednie testy lekarz może ustalić rodzaj bakterii i zastosować lek niszczący je. Ale ponieważ mocz wciąż zalega, więc po krótkim czasie bakterie mnożą się do tego stopnia, że dolegliwości wracają.

Dlaczego nie można zastosować leku niszczącego bakterie, połknąć pigułkę i mieć to z głowy?

Po prostu dlatego, że bakterie uodparniają się na stosowane leki, a przy dłuższym stosowaniu różnych specyfików mogą wystąpić też działania uboczne (od nieprzyjemnych do niebezpiecznych). Nie oznacza to, że nie można za pomocą tych leków leczyć chorych na stwardnienie rozsiane. Można, ważne jest jednak poddanie się zaleceniom lekarza. Niezbędne są również działania dotyczące pielęgnacji pęcherza.

Stany zapalne i częste, niekontrolowane oddawanie moczu negatywnie wpływają na samopoczucie osoby chorej na SM. Obserwuje się to u wielu osób, które w wyniku chronicznego zapalenia pęcherza gorzej się poruszają. Jednakże wkrótce po rozpoczęciu leczenia odpowiednio dobranym lekiem ponownie mogą czuć się silni jak przed wystąpieniem zaburzenia.

Terapia taka może być również skuteczna, jeśli infekcja rozprzestrzeni się na nerki i tam dokona dużych szkód. Aby takie niebezpieczeństwo możliwie wcześnie rozpoznać, należy przeprowadzać regularne lekarskie kontrole urologiczne. W celu uniknięcia stosowania zbyt silnych środków lub ograniczenia ich do przypadków niezbędnie koniecznych, każdy chory na SM powinien przestrzegać określonych reguł pielęgnacji pęcherza.