Leczenie stwardnienia rozsianego

 

Lek. med. Joanna Krupa-Olchawa
(opracowano na podstawie piśmiennictwa nt. SM- autorów : A. Członkowska, J. Zaborski, J. Losy, P. Stelmasiak i in.).

Leczenie stwardnienia rozsianego jest trudnym zagadnieniem wymagającym podejścia "całościowego" w stosunku do konkretnego pacjenta. Leczenie stwardnienia rozsianego jest wielokierunkowe, gdyż do końca niejasna jest jego przyczyna.

Wiadomo, iż jest to choroba demielinizacyjna układu nerwowego dotycząca tzw "młodych dorosłych", pierwsze objawy zazwyczaj występują w przedziale 20-40 lat, a istotą choroby jest przewlekły proces zapalno-demielinizacyjny, co związane jest z nieprawidłową reakcją układu odpornościowego. Występuje spaczona odpowiedź autoimmunologiczna powodująca uszkodzenie osłonki mielinowej.

Nie wiadomo, co uaktywnia nieprawidłową reakcję immunologiczną - dlatego też brak jest skutecznego leczenia przyczynowego.

Leczenie stwardnienia rozsianego z konieczności jest leczeniem wielokierunkowym.

  1. Leczenie zwalniające przebieg choroby (leki i inne sposoby działania immunomodulującego, immunosupresyjnego i przeciwzapalnego),
  2. Leczenie rzutów choroby,
  3. Leczenie przewlekłych dolegliwości towarzyszących stwardnieniu rozsianemu (farmakologiczne, psychoterapeutyczne, rehabilitacyjne i chirurgiczne). 

Ad. 1. Leczenie zwalniające przebieg choroby - zasadniczą sprawą będzie tu zapobieganie postępowi choroby, wczesne "wkraczanie" możliwymi lekami na początkowe stadia choroby, aby opóźnić narastanie niesprawności wówczas, gdy możliwa jest remielinizacja. Lekami immunomodujący mi dostępnymi w Polsce są Interferony (B-1a, B-1b) oraz octan glatirameru (copaxone).

Leki te powinno się stosować około 2 lata. Porównując działania Interferonów i octanu glatirameru jako leków immunoredukujących nie stwierdza się istotnej różnicy w ich działaniu; powodują one zmniejszenie częstości rzutów choroby i zmniejszenie ognisk chorobowych w układzie nerwowym.
Inną metodą immunomodulacji jest naświetlenie całego ciała promieniami RTG oraz plazmafereza - wymiana osocza.

 Stosujemy też leki immunosupresyjne, często cytostatyki: cyclosporyna, metotreksat, kladrybina, azatiopryna. Są to leki obarczone dużym ryzykiem stosowania ze względu na ich toksyczne działanie na układ białokrwinkowy, spadki poziomu leukocytów i płytek krwi a przy tym zwiększone zagrożenie zakażeniami.

 Zastosowanie mają też leki przeciwwirusowe, których działanie ma na celu przywrócenie właściwych funkcji układu odpornościowego. Inną metodą jest dożylne lub domięśniowe stosowanie immunoglobuliny G w dawkach około 24g/dobę l x w miesiącu przez 10-12 miesięcy, leczenie to ma na celu zahamowanie syntezy autoprzeciwciał przeciwko białkom mieliny.

 Ad. 2. Leczenie rzutów choroby.
Uznanym leczeniem jest stosowanie glikokortykosterydów (działanie przeciwzapalne i immunosupresyjne). Leki stosowane do Metylprednisolon - Solu Medrol 0,5 lub 1,0 dożylnie we wlewie kroplowym przez 3 lub 5 dni - długość kuracji dobiera się indywidualnie, bez przewlekłej kontynuacji sterydami doustnymi. W przypadku niewielkich zaostrzeń procesu chorobowego stosujemy leczenie doustne sterydami w cyklach 2-3 lub 4 tygodnie.

Ad. 3. Leczenie przewlekłych dolegliwości związanych ze stwardnieniem rozsianym.

  1. Leczenie zaburzeń czynności dróg moczowych - mimowolnego moczenia lub zatrzymania moczu; schorzenia te wymagają badań ogólnych moczu, posiewu moczu, badań USG i urografii.
    Stosujemy leki zapobiegające moczeniu jak Ditropan, Cistrin, Imipraminę lub leki wypierające mocz jak Ubretid, Polstygmina oraz leki rozluźniające rozpięcie mięśniowe jak Baclofen, Myolastan, Sirdalud. Przy braku możliwości leczenia farmakologicznego stosujemy cewnikowanie a w ostateczności leczenie operacyjne.
  2. Leczenie spastyczności - stosujemy leki rozluźniające rozpięcie mięśni, dobierając je indywidualnie w zależności od nasilenia objawów; jest duża ilość tych leków, najczęściej stosowane preparaty: Baclofen, Myolastan, Mydocalm, Sirdalud, Relanium, Clonazepam, Akatinol, Hydroxizina. Próbuje się wszczepiani pompy Baclofenowej do kanału kręgowego, leczenie to jest drogie, ale powoduje stale podawanie leku w "ciężkiej spastyczności". Również stosowane są blokady okołonerwowe, lek BOTOX (botulina) w iniekcjach domięśniowych powtarzanych co około 3 miesiące, w ostateczności chirurgiczne przecięcie korzeni przednich nerwów rdzeniowych, co jest działaniem nieodwracalnym.
  3. Leczenie męczliwości i uczucia osłabienia - jest znowu leczeniem trudnym, gdyż trudno jest zmęczenie zdefiniować, próbujemy podawać leki takie jak: Pentolina, Amantadyna, Enerbol, Nootropil oraz leki wspomagające (Magnez, Witaminy B, Lecytyna, Mikroelementy).
  4. Leczenie drżenia i ataksji - jest zagadnieniem trudnym, gdyż nie ma leku na drżenia, próbujemy stosować preparaty takie jak: Propranolol, Isoniazid, Akatinol, Clonazepam, Amizepin, jak też leczenie usprawniające a w ostateczności chirurgiczne przecięcie włókien łączących wzgórze z móżdżkiem.
  5. Leczenie bólu - w tym neuralgii stosujemy leki z grupy przeciwpadaczkowych takie jak: Karbamazepina, (preparaty Amizepin, Tegretol, Neurotop), Lamotrygina (Lamictal), Gabapentyna (Neurontin), preparaty kwasu walproinowego (Depakina, Diapromal, Convulex, Orfiril), niesterydowe leki przeciwzapalne, trójcykliczne przeciwdepresyjne oraz leczenie rehabilitacyjne (zapobieganie skurczom i złej postawie np. na wózku inwalidzkim, co powoduje bóle przeciążeniowe).
  6. Leczenie zaburzeń seksualnych - przy zaburzeniach erekcji - Viagra, Yohimbina, porady seksuologiczne i psychoterapia.
  7. Leczenie depresji - leki: inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, preparaty takie jak: Bioxetin, Fluoxetin, Prozac, Zoloft. Wskazane jest stałe leczenie psychoterapeutyczne.
  8. Leczenie zapobiegające dysfunkcjom ruchowym (usprawniające) - powinno trwać całe życie, od wykrycia choroby nawet przy braku niesprawności ruchowej; stosowana jest kinezyterapia, prowadzona zawsze do "granicy" zmęczenia oraz fizykoterapia, w tym pole magnetyczne z uwzględnieniem centralnego układu nerwowego, zabiegi laserowe, hydroterapia.

 STWARDNIENIE ROZSIANE jest chorobą, którą trudno jest leczyć, ale choć nie znamy do końca przyczyny potrafimy zapanować nad dolegliwościami współistniejącymi, a mamy już także możliwość leczenia rzutów i spowolnienia procesu chorobowego.