Stwardnienie rozsiane - występowanie, przebieg choroby, próby leczenia

Streszczenie wykładu wygłoszonego na posiedzeniu Polskiego Towarzystwa Neurologicznego, XII 1999r. wygłoszonego przez dr Waldemara Fryze

Stwardnienie rozsiane jest przewlekłą autoimmunologiczną chorobą ośrodkowego układu nerwowego, w której obok zmian demielinizacyjnych współistnieją zmiany zapalne. Jest to jedna z najczęstszych chorób neurologicznych, dotykająca osoby młode, poniżej 40 roku życia. Częstość występowania stwardnienia rozsianego jest zróżnicowana w zależności od strefy geograficznej. W Polsce na podstawie dotychczasowych przeprowadzonych badań współczynnik chorobowości (ilość chorych na 100 000 mieszkańców) ocenia się na 40/100 tysięcy mieszkańców. Badania epidemiologiczne w Polsce miały jednak ograniczony zakres, obejmowały one głównie Wielkopolskę oraz Pomorze Zachodnie. Pozy tym prowadzono badania na terenie Kociewia (Tczew z okolicznymi gminami), gdzie stwierdzono podwyższony współczynnik chorobowości wynoszący 74.94 na 100 tysięcy mieszkańców. Przy wysokim współczynniku chorobowości nie stwierdzono jednak zwiększonej zachorowalności na stwardnienie rozsiane w latach 1991 - 1995. Wśród mieszkańców Kociewia, tak jak i w ogólnej populacji stwardnienie rozsiane częściej występowało wśród kobiet niż u mężczyzn.

Obraz kliniczny stwardnienia rozsianego może być różnorodny. Najczęściej choroba przybiera postać rzutowo - remisyjną określaną także jako zwalniającą. Postać rzutowo - remisyjna charakteryzuje się występowaniem okresów zaostrzenia objawów czyli rzutów, po których następuje całkowite lub częściowe ustąpienie objawów co nazywamy remisją. Ta postać choroby występuje u większość chorych, przy czym częstość rzutów jest różna, przeciętnie jeden rzut rocznie. W miarę trwania choroby większość pacjentów z tą postacią choroby przechodzi w fazę wtórnie postępującą. U 20% pacjentów z postacią rzutowo - remisyjna stwardnienia rozsianego przebieg choroby może mieć charakter łagodny. Pacjenci ci po 20 latach choroby są względnie sprawni ruchowo. Poza tym wyróżniono postać pierwotnie postępującą charakteryzującą się stopniowym pogarszaniem funkcjonowania bez obecności rzutów oraz postać nietypową, postępująco rzutową.

Wszystkie nowo zarejestrowane leki, które mogą zapobiegać postępowi choroby jak interferony beta 1b i 1a, octan glatirameru mają zastosowania w leczeniu postaci rzutowo - remisyjnej. Istnieje tylko jedna próba kliniczna, w której wykazano pozytywny efekt działania interferonu beta 1b u pacjentów z postacią wtórnie postępującą. Również immunoglobuliny podawane dożylnie wykazują skuteczność w postaci rzutowo -remisyjnej. Przypomnieć należy jednak, że skuteczność tego leczenia nie jest 100%, m.in. częstość rzutów w przypadku interferonu beta 1b zmniejsza się o 34%, a przy zastosowaniu interferonu beta 1a o 32%. Biorąc pod uwagę dalszy postęp badań klinicznych można mieć nadzieję, że zostaną wprowadzone nowe leki o wyższej skuteczności jak i mające zastosowanie we wtórnie jak i pierwotnie postępującej postaci stwardnienia rozsianego, a istniejące już leki staną się w miarę poprawy ekonomicznej kraju dostępne dla chorych.

WALDEMAR FRYZE