Oszczędzanie sił przy SM
"Inside MS" 1995
Dużą uwagę zwrócono na zidentyfikowanie rodzajów
zmęczenia występującego przy SM, w celu wybrania jak
najlepszej metody pomocy. Linda Coulthard - Morris i dr Timothy
L. Vollmer z Centrum Badania SM w Englewood w stanie Colorado
rozróżniają siedem typów zmęczenia, które mogą
występować pojedynczo lub w kombinacjach u osób z SM:
- zwykłe zmęczenie - fizyczne, psychiczne i emocjonalne
wyczerpanie męczy każdego. Z medycznego punktu widzenia
nie jest ono groźne. Ustępuje po odpoczynku lub śnie.
- zmęczenie spowodowane problemami z dietą - czynnikami
mogą być: spożywanie dużych ilości słodyczy, zbyt
małe spożywanie węglowodanów, tłusta dieta,
nadużywanie alkoholu.
- zmęczenie wywołane zaburzeniami snu - objawy SM takie
jak: problemy z pęcherzem moczowym, skurcze, ból i
mrowienie, pieczenie lub brak czucia (większość z nich
można złagodzić) - przeszkadzają w zdrowym, normalnym
śnie, czasem bez pełnej świadomości człowieka. Do
pogorszenia jakości snu również przyczyniają się
niektóre leki i złe nawyki.
- zmęczenie wywołane brakiem kondycji - jej brak
występuje, gdy nie ćwiczymy mięśni. Ludzie z
obniżoną sprawnością fizyczną, doznający napadów
gorąca i zmęczenia często łapą się w błędne
koło, gdzie zmniejszona aktywność prowadzi do
osłabienia mięśni, co z kolei doprowadza do jeszcze
mniejszej aktywności i większego zmęczenia.
- zmęczenie wywołane niesprawnością - wpływ
stwardnienia rozsianego na kontrolę mięśni,
koordynację i siłę oznacza wkładanie coraz większego
wysiłku do codziennych czynności. Energia zużyta na
zrekompensowanie niesprawności jest znaczna. Zasady
dotyczące ruchu i strategie oszczędzania energii
powinny pomóc.
- zmęczenie wywołane depresją - nie każde zmęczenie
przy SM wywołane jest depresją, chociaż klinicznie
depresja jest powszechna. Ocenia się, że 14% - 54%
osób z SM ma depresję.Uczucie apatii, wycieńczenia,
bezradności, napady irytacji lub gniewu, brak
zainteresowania jedzeniem lub seksem, zbyt dużo snu,
zbyt mało snu - wszystko to jest oznaką depresji,
jeśli objawy te utrzymują się przez okres dwóch lub
więcej tygodni bez żadnej poprawy. Depresję leczy się
środkami farmakologicznymi i terapią.
- zmęczenie nerwowo-mięśniowe - ten objaw towarzyszący
SM występuje, gdy osoba, która bez problemu chodzi po
pokoju, zaczyna kuleć po przejściu ulicy, a jest bliska
omdlenia po przejściu 3-4 przecznic. Przyczyny fizyczne
nie są do końca poznane, zjawisko to pozwala sądzić,
że jest ono spowodowane ciągłym wykorzystywaniem
włókien nerwowych, w których występują zmiany
demielinizacyjne (miejsca uszkodzone w przebiegu SM).
Wzrost temperatury ciała wywołany aktywnością nie
jest najprawdopodobniej przyczyną tego rodzaju
zmęczenia.
Tłum. JUSTYNA KARWACKA
MACIEJ KARWACKI