Oszczędzanie sił przy SM

"Inside MS" 1995

Dużą uwagę zwrócono na zidentyfikowanie rodzajów zmęczenia występującego przy SM, w celu wybrania jak najlepszej metody pomocy. Linda Coulthard - Morris i dr Timothy L. Vollmer z Centrum Badania SM w Englewood w stanie Colorado rozróżniają siedem typów zmęczenia, które mogą występować pojedynczo lub w kombinacjach u osób z SM:

• zwykłe zmęczenie - fizyczne, psychiczne i emocjonalne wyczerpanie męczy każdego. Z medycznego punktu widzenia nie jest ono groźne. Ustępuje po odpoczynku lub śnie.
• zmęczenie spowodowane problemami z dietą - czynnikami mogą być: spożywanie dużych ilości słodyczy, zbyt małe spożywanie węglowodanów, tłusta dieta, nadużywanie alkoholu.
• zmęczenie wywołane zaburzeniami snu - objawy SM takie jak: problemy z pęcherzem moczowym, skurcze, ból i mrowienie, pieczenie lub brak czucia (większość z nich można złagodzić) - przeszkadzają w zdrowym, normalnym śnie, czasem bez pełnej świadomości człowieka. Do pogorszenia jakości snu również przyczyniają się niektóre leki i złe nawyki.
• zmęczenie wywołane brakiem kondycji - jej brak występuje, gdy nie ćwiczymy mięśni. Ludzie z obniżoną sprawnością fizyczną, doznający napadów gorąca i zmęczenia często łapą się w błędne koło, gdzie zmniejszona aktywność prowadzi do osłabienia mięśni, co z kolei doprowadza do jeszcze mniejszej aktywności i większego zmęczenia.
• zmęczenie wywołane niesprawnością - wpływ stwardnienia rozsianego na kontrolę mięśni, koordynację i siłę oznacza wkładanie coraz większego wysiłku do codziennych czynności. Energia zużyta na zrekompensowanie niesprawności jest znaczna. Zasady dotyczące ruchu i strategie oszczędzania energii powinny pomóc.
• zmęczenie wywołane depresją - nie każde zmęczenie przy SM wywołane jest depresją, chociaż klinicznie depresja jest powszechna. Ocenia się, że 14% - 54% osób z SM ma depresję.Uczucie apatii, wycieńczenia, bezradności, napady irytacji lub gniewu, brak zainteresowania jedzeniem lub seksem, zbyt dużo snu, zbyt mało snu - wszystko to jest oznaką depresji, jeśli objawy te utrzymują się przez okres dwóch lub więcej tygodni bez żadnej poprawy. Depresję leczy się środkami farmakologicznymi i terapią.
• zmęczenie nerwowo-mięśniowe - ten objaw towarzyszący SM występuje, gdy osoba, która bez problemu chodzi po pokoju, zaczyna kuleć po przejściu ulicy, a jest bliska omdlenia po przejściu 3-4 przecznic. Przyczyny fizyczne nie są do końca poznane, zjawisko to pozwala sądzić, że jest ono spowodowane ciągłym wykorzystywaniem włókien nerwowych, w których występują zmiany demielinizacyjne (miejsca uszkodzone w przebiegu SM). Wzrost temperatury ciała wywołany aktywnością nie jest najprawdopodobniej przyczyną tego rodzaju zmęczenia.

Tłum. JUSTYNA KARWACKA
MACIEJ KARWACKI